۲-۲۸- تاریخچه تشکیل سازمان میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی
تشکیل وزارت فرهنگ و معارف، اوقاف وصنایع مستظرفه در سال ۱۲۸۶ شمسی برای اولین بار وظائف دولت را در مورد حفاظت از میراث فرهنگی مورد توجه قرار داده است . تشکیل موزه ملی ایران و تشکیل اداره عتیقات به اقدامات دولت در زمینه میراث فرهنگی نتیجه بخشید. تشکیل وزارت فرهنگ وهنر در سال ۱۳۴۳ مسائل مربوط به میراث فرهنگی را به شکل تخصصی تری در قالب یک شاخه معاونت مورد توجه قرار داد.
با انحلال وزارت فرهنگ و هنر در سال ۱۳۵۸ و تشکیل وزارت فرهنگ و آموزش عالی وظائف مربوط به میراث فرهنگی در وزارتخانه اخیرالذکر متمرکز شد. مصوبه ۲۷/۸/۱۳۶۰ هیات وزیران موجب شد تا واحدهای استانی و برخی از واحدهای فرهنگی که عمدتا وظیفه معرفی میراث فرهنگی را بر عهده داشتند از وزارت فرهنگ و آموزش عالی منتزع و در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ادغام شوند، از این تاریخ تا تصویب قانون تشکیل میراث فرهنگی کشور عملا دو وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی و آموزش عالی متکفل امور مربوط به میراث فرهنگی بودند.
ضرورت جلوگیری از انجام وظائف موازی ادغام دستگاه هایی با وظائف مشابه ایجاد مدیریت متمرکز برای سیاستگذاری بهینه موجب شد که در سال ۱۳۶۴دستگاه های اجرایی و پژوهشی متکفل امور میراث فرهنگی از وزارتخانه های ذیربط منفک و در سازمان میراث فرهنگی کشور وابسته به وزارت فرهنگ و آموزش عالی ادغام شوند.
با تصویب قانون اساسنامه سازمان در سال ۱۳۶۷ اهداف و وظائف سازمان قانوناً تعیین و فعالیت های مربوط به میراث فرهنگی از انسجام لازم بر خوردار شد.
شورای عالی ادار ی در جلسه۱/۱۹/۱۳۷۳ به پیشنهاد سازمان امور اداری کشور و به منظور افزایش کار آیی سازمان و تمرکز در مدیریت دستگاه های فرهنگی، سازمان میراث فرهنگی کشور را از وزارت فرهنگ و آموزش عالی منفک و به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ملحق شد.
در جلسه علنی ۲۳ دی ماه سال ۸۲ مجلس شورای اسلامی سازمان های میراث فرهنگی ایرانگردی و جهانگردی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منتزع و بعد از ادغام آن ها سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با کلیه اختیارات زیر نظر ریاست جمهوری تشکیل می شود و ادغام این دو سازمان صورت می گیرد که بعد از تصویب این قانون وظائف حاکمیتی سازمان ایرانگردی و جهانگردی به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری منتقل شد و وظائف اجرایی و تصدی آن با همه امکانات، اعتبارات، نیروی انسانی، اموال و دارایی ها و تعهدات در قالب یک شرکت دولتی با عنوان شرکت توسعه ایرانگردی و جهانگردی به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری وابسته شد .
به منظور حسن اجرای قانون اساسنامه سازمان میراث فرهنگی مصوب مجلس شورای اسلامی و مطالعه و تحقیق در آثار باقی مانده از گذشتگان جهت معرفی ارزش های نهفته در آنها و همچنین توسعه پژوهش- های میراث فرهنگی کشور و حمایت از دستاوردهای علمی و تحقیقاتی در این زمینه، با برخورداری از توان علمی از طریق استفاده هر چه مطلوبتر از امکانات بالقوه و بالفعل نیروی انسانی کار آزمایشگاه ها و لوازم کتابخانه و سایر وسایل پژوهشی موجود سازمان میراث فرهنگی وابسته به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این اساسنامه به اختصار پژوهشگاه نامیده می شود، تشکیل شد. همچنین با تصویب شورای عالی اداری در یکصد و سی امین جلسه مورخ۱۶/۱/۸۵ به منظور تقویت و توسعه صنایع دستی کشور و ایجاد هماهنگی با سیاست های توسعه صنعت گردشگری سازمان صنایع دستی ایران با تمام وظائف، اختیارات، مسئولیت های قانونی، دارایی ها، تعهدات، اعتبارات، امکانات و نیروی انسانی از وزارت صنایع و معادن منتزع و در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ادغام شد.
۲-۲۹- میزان ارزآوری صنایع دستی برای کشور
در سال۱۳۹۲ حجم تجارت جهانی صنایع دستی حدود ۵/۱۹ میلیارد دلار در سال، شامل فرش و دیگر اقلام صنایع دستی است که از این مبلغ حدود ۵/۴ میلیارد دلار آن به فرش و مابقی یعنی حدود ۱۵ میلیارد دلار دیگر به سایر اقلام صنایع دستی مربوط می شود(سایت الکترونیکی سازمان صنایع دستی کشور). گفتنی است که کشور چین با حدود ۵ میلیارد دلار صادرات سالانه صنایع دستی در رأس همه ممالک قرار دارد و سهم ایران از تجارت جهانی صنایع دستی ظرف سال های اخیر(۹۲-۹۳) حدود ۱ میلیاردو ۴۰۰ میلیون دلار در سال بیان شده است(معاونت مدیریت و برنامه ریزی)که از این مقدارحدود ۱ میلیارد دلار آن به فرش اختصاص دارد و مابقی آن به صنایع دستی تعلق دارد. کارشناسان بر این عقیده هستند که در صورت برنامه ریزی دقیق و استفاده از امکانات بالقوه موجود در صنایع دستی کشورمان، این سهم حتی در میان مدت، تا حدود ۳ برابر قابل افزایش است.
۲ -۳۰-تحلیلی بر صنایع دستی استان گیلان
استان گیلان، از استانهای شمالی ایران است. دربارهٔ نام گیلان و معانی واژهٔ گیل، نظرات متفاوتی ابراز شدهاست. لغتنامه دهخدا، واژهٔ گیلان را برگرفته از «گیل»، بهاضافهٔ پسوند مکان «ان»، به معنای محل سکونت گیلها دانسته و افزودهاست که صورت این واژه در زبان پهلوی، گِلان (Gelan) و نزد یونانیها گِلای (Gelae) بودهاست. گیلان دهمین استان پرجمعیت و بیست و هشتمین استان وسیع ایران است. تراکم جمعیت در این استان با ۱۷۷ نفر در هر کیلومترمربع جایگاه سوم را در ایران دارد. . استان گیلان در میان رشته کوههای البرز و تالش در شمال ایران جای گرفته است. این استان به واحد جغرافیایی جنوب دریای خزر تعلق دارد و با استانهای اردبیل در غرب، مازندران در شرق، زنجان در جنوب و کشور استقلالیافته آذریابجان و دریای خزر در شمال هممرز و همسایه است. مساحت استان گیلان برابر ۱۴٫۷۱۱ کیلومترمربع است و بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰ و آخرین تغییرات تقسیمات کشوری گیلان برابر ۲٫۴۰۴٫۸۷۴ نفر و دارای ۱۶ شهرستان و ۴۳ بخش و ۵۱ شهر و ۱۰۹ دهستان میباشد رود سفید تمشک که بین چابکسر و رامسر جاری است آن را از استان مازندران جدا می کند. این استان به مرکزیت رشت و شهرستانهای استان عبارتند از: آستارا، آستانه اشرفیه، بندر انزلی، رشت، رودبار، رودسر، شفت، صومعه سرا، طالش، فومن، لاهیجان و لنگرود. استان گیلان به لحاظ قرارگیری در دامنه شمالی البرز و دریای خزر دارای آب و هوای موسوم و معتدل خزری است که سالانه بین ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ میلی متر بارندگی دارد. به لحاظ بارندگی کافی و رطوبت نسبی بالا پوشش گیاهی استان از نوع جنگلهای انبوه و همچنین چمن زارهای سرسبز است تاریخ گیلان با تکیه بر پارهای اشارهها و کاوشهای باستان شناختی به دوره پیش از آخرین یخبندان(بین ۵۰ تا ۱۵۰هزار سال پیش) میرسد. بامهاجرت آریاییها و دیگر اقوام به این سرزمین، از آمیزش مهاجران و ساکنان بومی منطقه، قومهای جدیدی پدید آمدند که در این میان دو قوم «گیل» و «دیلم» اکثریت داشتند. موقعیت جغرافیایی و آب و هوایی خاص استان سبب گردیده تا فعالیت اصلی مردم بر کشاورزی باشد و مهمترین مرکز تولید کشور به حساب می آید. افزون بر کشاورزی، صنایع گوناگون معدنی،دستی، شیمیایی، غذایی، دخانیات، نساجی وغیره در اقتصاد استان نقش اساسی دارند. وضعیت اشتغال استان گیلان در بخشهای سهگانه اقتصادی در مقایسه با کشور به شرح جدول (۳-۱)، میباشد. با توجه به جدول فوق، شاخص اصلی اقتصاد گیلان ، با نرخ ۹/۲۵% سهم در استان گیلان که ۷% بالاتر از میانگین کشوری است همچنان برمحور کشاورزی است (مرکز آمار ایران، ۱۳۹۱). وجود ۳۲۰۰۰۰ اراضی مستعد کشاورزی محور تعیین کننده ای در این بخش بوده که ۲۳۸۰۰۰ هکتار آن در کشت برنج، ۲۹۰۰۰ هکتار چای، ۷۰۰۰ هکتار زیتون و بقیه در سایر محصولات بکار گرفته شده است (سالنامه آماری استان گیلان، ۱۳۹۰).
جدول ۲-۳- وضعیت اشتغال در بخشهای اقتصادی در مقایسه با کشور (درصد) | ||
عنوان | استان | کشور |
کشاورزی | ۹/۲۵ | ۹/۱۸ |
صنعت | ۷/۲۶ | ۶/۳۳ |
خدمات | ۴/۴۷ | ۵/۴۷ |
نرخ بیکاری | ۶/۱۵ | ۲/۱۲ |
نرخ مشارکت | ۶/۴۰ | ۶/۳۷ |