پس از تعیین NDA اقلام تعهدی اختیاری (DA) برای سال t به شرح زیر محاسبه میشود:
۲) DA1 = -
ب) مدل دی آنجلو
این مدل در سال ۱۹۸۶ ارائه شده است. در این مدل فرض براین است که NDA در هر دوره مالی برابر با کل اقلام تعهدی سال قبل. مدل دی آنجلو میتواند به عنوان یک حالت خاص از مدل هیلی تصور شود که در آن دوره پیش بینی برای NDA تنها به مشاهدات دوره قبل محدود شده است. این مدل به شرح زیر بیان شده است :
۱)
که در آن:
TAt-1: کل اقلام تعهدی در سال t-1
TAt-2: کل داراییهای شرکت درسال t-2
پس از محاسبه، اقلام تعهدی اختیاری به شرح زیر محاسبه میشود:
۲) -
ج)مدل جونز
جونز تفاوت سود و وجوه نقد حاصل از عملیات را بعنوان اقلام تعهدی شناسایی کرده است. در این رویکرد، عقیده حاکم آن است که اطلاعات موجود در وجوه نقد حاصل از عملیات، معیاری عینیتر برای ارزیابی عملکرد واقعی اقتصادی واحد تجاری است و از این رو کمتر میتواند مورد دستکاری مدیریت قرار گیرد. جونز در مدلی که در سال۱۹۹۱ برای بررسی مدیریت سود در واحدهای تجاری ارائه کرد، فرض کرد که اقلام تعهدی غیراختیاری[۶۱] در طول زمان ثابت هستند درحالیکه واقعا چنین نیست. در این مدل که سعی در تفکیک اقلام تعهدی اختیاری[۶۲]و غیراختیاری دارد، سعی شده است که تأثیر شرایط اقتصادی یک واحد تجاری بر اقلام تعهدی غیراختیاری را کنترل کند. در مدل جونز ابتدا کل اقلام تعهدی به شرح زیر محاسبه میگردد :
۱) = –– + – TAi,t
که در آن:
TAi,t : کل اقلام تعهدی شرکتi در سالt
CA i,tΔ : تغییر در داراییهای جاری شرکت i بین سالt و t-1
C i,tΔ : تغییر در بدهیهای جاری شرکت i بین سال t و t-1
CASH i,tΔ :تغییر در وجه نقد شرکت i بین سالt و t-1
STD i,tΔ : تغییر در حصه جاری بدهیهای بلندمدت شرکت i بین سال t و t-1
DEPi,t: هزینه استهلاک شرکت i در سالt
پس از محاسبه کل اقلام تعهدی، پارامترهای ƴ, β , α به منظور تعیین اقلام تعهدی غیراختیاری، از طریق فرمول زیر برآورد میشوند :
۲)
که در آن :
TAi.t: کل اقلام تعهدی شرکتiدرسالt
REV i,tΔ : تغییر در درآمد فروش شرکتiبین سال t و t-1
i,t PPE : اموال، ماشین آلات و تجهیزات ناخالص شرکت i در سال t
Ai,t-1 : کل ارزش دفتری داراییهای شرکت i در سال t-1
i,tɛ : اثرات نامشخص اثرات تصادفی
ƴ,β, α : پارامترهای برآورد شده شرکت i
پس از محاسبه پارامترهای ƴ,β, α از طریق روش حداقل مربعات(OLS) طبق فرمول ذیل اقلام تعهدی غیر اختیاری به شرح زیر تعیین میشود :
۳)
که در آن:
NDAi,t: اقلام تعهدی غیراختیاری شرکت iدر سال t
در مرحله آخر، اقلام تعهدی اختیاری(DA) به شرح زیر حساب میشود:
۴) DAi,t=TAi,t - NDAi,t
لازم به یادآوری است که مجموع اقلام تعهدی به روش زیر محاسبه میشود :
۵) TA=NI - CFO
که در آن:
TA: کل اقلام تعهدی
CFO: وجه نقد حاصل از عملیات
NI: سود خالص میباشد (جیانکسین و مانو گاپتا[۶۳]۱، ۲۰۰۹، ۱۶۵۴).
د)مدل صنعت
این مدل درسال ۱۹۹۱ توسط دچو و اسلن ارائه شده است همانند مدل دی آنجلو در این مدل نیز فرض ثابت بودن NDA در طول زمان تعدیل شده است. در این مدل فرض میشود که اختلاف شاخصهای مربوط به اقلام تعهدی غیر اختیاری در صنایع مختلف یکسان بوده و نیز فرض میگردد که انحراف در تعیین بخش غیراختیاری اقلام تعهدی، در شرکت هایی که در یک صنعت هستند، معمولی است. مدل صنعت برای محاسبه NDA به شرح زیر است:
)
که در آن:
NDAt : اقلام تعهدی غیراختیاری درسالt
Median(TAt/At-1) : ارزش میانه کل اقلام تعهدی برای تمام شرکتهای نمونه کنترلی در سالt که از طریق جمع کل دارائیها هم وزن شدهاند .
۱ , β۲β : پارامترهای خاص شرکت هستند که با بهره گرفتن از OLS مشاهدات برآورد میشوند. (فضل جو، ۱۳۸۷، ۳۴(
د) مدل تعدیل شده جونز