۱) بالابردن تکنولوژی گرمایشی و سرمایشی واحد های مرغ گوشتی
۲) افزایش ضریب جذب خوراک در مرغ با بهره گرفتن از دان پلت
۳) ترغیب مرغداران به کاهش دوره پرورش مرغ با از بین بردن نوسانات قیمت در بازار
۴) بهبود کیفیت سیستم تولید و مکانیزه کردن واحد های سنتی و نیمه مکانیزه
۴-۱۵ ساخت سناریو
با توجه به نوع رویکرد نسبت به سیستم، اهداف پژوهش، راه حلهای قابل دسترسی و نظر خبرگان، در این گام استراتژی های بهبود را تعریف میکنیم. باید توجه داشت که سرمایه گذاری صرفا در تکنولوژی تولید، تولید خوراک آماده و بهینهسازی مصرف سوخت امکان پذیر است و این نقاط به عنوان تنها نقاط قابل تغییر مدل شناسایی شده اند.
۴-۱۵-۱ استراتژی افزایش تولید خوراک آماده
۴-۱۵-۱-۱ انواع خوراک طیور
تحقیقات نشان داده است آناتومی سیستم هضمی پرنده تحت تأثیر اندازه ذرات دان قرار میگیرد که می تواند در جذب مواد مغذی موثر باشد. از نظر آناتومیکی، پرنده به دلیل نداشتن دندان و نیاز به گرفتن دان برای مصرف آن، نمیتواند به راحتی دانه های کوچک دان را برداشت کند. عدم یکنواختی ذرات دان باعث افزایش ضایعات دان شده و ذرات ریزتر دان به راحتی از دهان پرنده به زمین ریخته می شود. البته ارتفاع دانخوریها نیز در این امر اهمیت دارد. استقرار دانخوریها در بالاتر و یا پائینتر از حد مطلوب در مقدار ضایعات دان تأثیر خواهد داشت. وجود ذرات ریز دان در دانخوری، موجب خواهد شد تا پرنده انرژی بیشتری را صرف مصرف دان کرده و این امر موجب کاهش بازده غذایی می شود. پرندگان امروزی دارای وزن سنگینتری بوده و قادر به ایستادن در دوره های زمانی طولانی نیستند.
طیور میتوانند مصرف غذای خود را بر حسب احتیاجاتشان کنترل کنند. در گذشته غذای کاملاً آردی «مش» در دسترس طیور قرار میگرفت. این نوع خوراک در تمام مدت در دسترس طیور قرار میگرفت. اما بعدها معلوم شد این روش غیراقتصادی میباشد، چون پرنده در این روش میل به پرخوری دارد و بسیار سنگین می شود و تولید تخم مرغ و افزایش وزن آن جنبه اقتصادی ندارد. در بعضی از سویهها هنوز به‌روش اختیاری غذا در دسترس گله قرار میگیرد. در سویه تخمگذار و یا گوشتی مصرف غذای گله باید به‌روش کنترل شده انجام گیرد [۳۷]. [۵۱]
شکل غذا: جیره‌های طیور به سه شکل مش، کرامبل و پلت میباشد .
فرم مش (آردی):
در این شکل از غذا مواد اولیه غذایی جیره به شکل آسیاب شده هستند، اما طیور علاقه‌ای به جیره‌هایی که از ذرت بسیار ریز تشکیل شده باشد ندارند، زیرا اینگونه مواد چسبناک هستند. در فرم مش میزان مصرف غذای طیور افزایش می‌یابد. اگر غلات خیلی ریز شوند، طیور در درجه اول مایل به مصرف غلاتی خواهند بود که اندازه شان درشت‌تر است و مواد ریز برای مصرف نهایی در دانخوری باقی می‌ماند. بنابراین در مصرف دان فرموله شده اشکال ایجاد خواهد شد. دانی که در خود واحدهای مرغداری تولید می شود بدین شکل است، یعنی اکثر واحدهای مرغداری اجزای تشکیل دهنده دان را آسیاب کرده و به مرغ می دهند.
فرم کرامبل:
حد واسط غذای مش و پلت میباشد. هنگامی‌که پلت ها درشت آسیاب شوند، محصولی بوجود می‌آید که به آن کرامبل گویند. ذرات کرامبل باید حد واسط در نظر گرفته شود. بهترین کرامبل معمولاً دارای مقداری ذرات ریز میباشد که این موضوع باعث افزایش راندمان مصرف دان و جلوگیری از عارضه کانی‌بالیسم می شود.
فرم پلت:
غذای آرد شده توسط ماشینهای پلت در شرایط بخار و فشار و حرارت ۷۰-۸۵ درجه سانتیگراد به پلت تبدیل می شود. روش متداول پلت سازی اینگونه است که خوراک آسیاب شده در معرض بخارآب قرارداده می شود، پس از خروج خوراک داغ و مرطوب از داخل پلت زن، این پلتها با جریان سریع هوا سریعاً سرد و خشک میشوند. جیرهها را میتوان تا دمای ۸۵ درجه سانتیگراد بدون ترس از تخریب ویتامین یا کاهش وزن تولید پرنده با حداکثر امکان تولید پلت در ساعت گرم نمود. در این فرایند تغییراتی در دان ایجاد میشود .
۱) تغییرات فیزیکی: این تغییرات موجب افزایش تراکم ذرات و هضم راحتتر خوراک در چینه دان مرغ میگردد. این خوش خوراکی پلت باعث صرف انرژی کمتر برای دستگاه گوارش و صرف این انرژی برای رشد و نمو می شود.
۲) تغییرات شیمیایی: حرارت بخار آبی که در حین تولید به پلت داده می شود مواد مزاحم رشد را که در بعضی از موادغذایی وجود دارد را از بین میبرد. در نتیجه با تغذیه پلت، رشد بهتری حاصل میشود.
۴-۱۵-۱-۲ مزایای پلت کردن خوراک
۱) چون خوراک به صورت همگن و یکنواخت میباشد امکان انتخاب در خوراک را از پرنده سلب مینماید و تمامی قسمتهای موجود در خوراک بالاجبار توسط پرنده استفاده می شود و تمام گله می تواند به یک میزان از مواد مغذی مصرف کند.
۲) پلت نمودن تحت فشار و دمای بالا (۷۰ تا۸۵ درجه سانتی گراد) انجام میشود که موجب عملیات زیر در خوراک میشود:
الف) بهبود کیفیت مواد که باعث لیگنین زدائی و ژلاتینه شدن مواد نشاسته ای می شود و قابلیت هضم را بالا می برد.
ب) عوامل ضد تغذیهای و بازدارنده رشد و باکتریها و آلودگیهای میکروبی از قبیل سالمونلا فعالیت خود را از دست می دهند.
ج) تاثیر منفی پلی ساکاریدهای غیرنشاستهای بر ویسکوزیته محتویات دستگاه گوارش کاسته میشود. افزایش ویسکوزیته توسط پلی ساکاریدها به سبب جذب آب در دستگاه گوارش، باعث کاهش سرعت نفوذ مواد مغذی و سبب کاهش قابلیت هضم می شود. مواد هضم نشده با ویسکوزیته بالا تولید مدفوع بسیار چسبناکی میکند که مشکلات بستر چسبناک و مرطوب را به وجود می آورد بنابراین با تولید خوراک به صورت پلت باعث کاهش ویسکوزیته پلی ساکارید غیر نشاستهای شده و قابلیت هضم بالا میرود.
۳) کاهش میزان هدر رفتن مواد ریزتر و سبکتر خوراک در زمان جابجایی و وزش باد که ممکن است ویتامینها و مواد معدنی باشند. از بین رفتن این مواد مغذی سبب کاهش عملکرد گله می شود. بطور کلی پلت میزان پرت و ضایعات را تا ۱۰% کاهش میدهد.
۴) زمان مصرف خوراک را کاهش میدهد که این امر بخصوص در مناطق گرمسیری حائز اهمیت است.
۵) در شرایطی که تحریکات عصبی یا تنش وجود دارد، میزان مصرف خوراک کاهش می یابد، لذا مصرف خوراک به صورت پلت مواد مغذی مورد نیاز را فراهم می نماید.
۶) از آنجایی که مصرف چربی در مرغداری به دلیل خطر فساد، مشکلات نگهداری، مخلوط نشدن یکنواخت خوراک، به راحتی امکان پذیر نمی باشد، این مواد به طور همگن در پلت قابل مصرف میباشد.
۷) خوراک پلت سبب کاهش گرد و غبار سالن می شود و از بروز بیماری تنفسی جلوگیری
مینماید.
۸) قدرت ماندگاری خوراک پلت از خوراک آردی بسیار بیشتر می باشد.
۹) وقتی بخواهیم دارو را از راه خوراک در اختیار دام قرار دهیم ، مصرف پلت این کار را راحتتر می کند.
۱۰) مصرف دان آماده پلت مرغدار را از فرمول نویسی و تهیه انفرادی اقلام و ساخت دان و مشکلات و هزینه های رایج کارگری، خرید، استهلاک و تعمیر آسیاب و میکسر بینیاز می کند و
می تواند تمامی توان و وقت خود را صرف مدیریت و بهبود وضعیت پرورشی گله گوشتی خود کند.
۱۱) کاهش چشم گیر ضریب تبدیل دان و در نتیجه افزایش تولید گوشت با کیفیت مناسب در حداقل زمان ممکن و در پی آن بازگشت سریعتر سرمایه.
۱۲) افزایش قابلیت هضم و جذب مواد اولیه و بالا رفتن کیفیت دان و در نتیجه رشد بیشتر گله در مدت کوتاه تر. [۵۳] [۵۴].
۱۳) تحریک اشتهای طیور و مصرف بیشتر دان خصوصاً در سنین پائین و فصول گرم که موجب افزایش زودتر وزن بدن و مقاومت گله در برابر بیماریها و استرسهای محیطی می شود [۳۸، ۳۹].
با توجه به مطالب ذکر شده ونظر خبرگان استراتژی اول برای صنعت مرغ استفاده بیشتر از دان پلت شده میباشد. به دلیل ظرفیت بالای صنعت مرغ در کشور بهبود کیفیت دان بهترین راه برای افزایش کیفیت تولید است. با توجه به پیش بینی رشد تولید پلت برای ارزیابی این استراتژی روند رشد تولید دان پلت شده را افزایش می دهیم تا اثر آن بر دیگر شاخص های زنجیره را بسنجیم.
شکل۴-۳۶ میزان تولید خوراک پلت در استراتژی های گوناگون
۴-۱۵-۲ بهسازی مرغداریها
منظور از بهسازی در مرغداریها تعویض دستگاههای گرمایشی، سرمایشی، دانخوری، آبخوری، سیستم تهویه، تعمیر و نوسازی ساختمانها و بکارگیری دیگر تجهیزات در واحدهای مرغداری میباشد. با سرمایه گذاری در بهسازی میتوان درصد تلفات و ضایعات دان مرغ گوشتی را کاهش و روند وزن گیری را بهبود بخشید. اندازه گیری این شاخص بر اساس نسبت واحد های دریافت کننده تسهبلات بهینه سازی به کل واحدها میباشد.
شکل۴-۳۷ تعداد واحدهای بهسازی شده در استراتژی های گوناگون
۴-۱۵-۳ بهینه سازی مصرف سوخت
موقعیت مکانی مرغداریها عمدتا در حواشی شهرهای بزرگ و کوچک کشور است، به همین جهت اکثر آنها از سوخت مایع (گازوئیل) برای مصارف گرمایشی استفاده می‌کنند. اکثر وسایل گرمایشی مرغداریها در کشور بازده گرمایی بسیار پائینی دارند. یکی دیگر از عمده‌ترین دلایل تلفات حرارتی در مرغداری‌های کشور تهویه نادرست و بیش از حد مورد نیاز میباشد [۴۰]. [۵۵].
وزارت جهاد کشاورزی در راستای بهینهسازی مصرف سوخت تسهیلاتی برای کاهش مصرف سوخت از طریق بانکهای عامل پرداخت کرده است. این تسهیلات برای اجرای اقدامات زیر میباشد:
-
- گازکشی به واحدهای مرغداری و جایگزینی گاز طبیعی با گازوئیل برای گرمکردن مرغداریها
-
- برقکشی به واحدهای سنتی که هنوز از سوخت های فسیلی و ژنراتور برای تولید برق استفاده می کنند. (البته چندسالی است که فقط به مکانهای مجهز به نیروی برق مجوز مرغداری اعطا می شود.)
- طراحی سیستم کنترل هوشمند مرغداریها
