« مکانهای تفریحی»
قلعه گنج دارای قدمتی دیرینه و طبیعی است که دل هر انسان بیننده ای را به خود جلب می‌کند.و در ایام تعطیل نوروز پذیرای مسافران نوروزی از اقصی نقاط ایران می باشد که جذاب ترین مکانهای تفریحی به شرح ذیل می باشد.
۱ـ بیشتر زیارتگاه ها.
۲- دره شهکهان- دره ای بسیار خوش آب و هوا و پر آب.
۳- نخلستان رمشک.
۴- قنات رمشک.
۵- آبشار سرکم.
۶- دره درباغ.
۷- دره گیشون.
۸- سد پاسپین.
۹- آب گرم کشیت.
۱۰-سد گیشون
«آب و هوا»
آب و هوای قلعه گنج گرم و نیمه مرطوب که درتابستان تا ۵۲درجه سانتیگراد می رسد اما شب های نیم خنک دارد.میزان بارندگی آن کم است و درتابستان به علت باد های موسمی اقیانوس هند و باران های سیل آسا و طوفان زا ، همراه با تگرک های درشت خساراتی به بار می آورد.بادهای تابستانی گاهی اوقات عصرها به صورت طوفان همراه باشن می وزد.
«بادها»
۱ـ بادهوشو: از جانب مشرق می وزد باعث تعدیل آب و هوا می گردد تجربه نشان داده که ورزش این باد در تابستان باعث باران در زمستان می شود و اگر کم بوزد باعث خشکسالی می شود.
۲ـ باد نمیnemi:بادی از طرف شمال مغرب می وزد.
۳- باد لوارbadlovar:باد گرم و سوزانی که در تابستان از سمت شمال و مغرب می وزد.
۴- شووباد:نیم خنکی که در شب می وزد.
۵- باداستونbadostun:بادی همراه با طوفان شدید،گرد و خاک،باران پراکنده و رعد و برق باشد حجم منابع آب زیر زمینی قلعه گنج در نواحی شرقی- که ارتفاع آن از سطح دریا نیست به مناطق غرب کمتر است- بسیار زیاد است قبل از ساخت سد جیرفت بر روی رودخانه هلیل آب ساحل جازموریان بسیار زیاد بود بطوریکه در بعض مناطق چاه اه با عمق دو متر به اب می رسید مراتع،جنگل ها و دامها بسیار فراوان بود.امروزه به علت مصرف بی رویه آب به وسیله موتور پمپ های دیزلی و الکترو پمپ های برقی سطح آب از شرق به غرب قلعه گنج در حال کاهش است.
«مذهب»
اگرچه در نخستین سالهای تسلط مسلمین برکرمان و مکران این منطقه نیز فتح شد اما تا اواسط قرن سوم هجری زرتشتیان مناطق شرقی و جنوبی رودبار همچنان آیین زرتشت را حفظ کردند.
تاریخ سیستان می نویسد: با نفوذ اعراب به مشرق وکرمان زرتشتیان رها کردند زاد و بوم را به زیر فرمان رفتن تازیان ترجیح دادند و به مکران و سیستان پناهنده شدند.
با توجه به شواهد تاریخی می توان گفت کیش و آیین اکثر ساکنان این منطقه زرتشتی بوده است. بلادری در فتوح البدان می نویسد:عده ای از قوم قفص با این که مدتها در مقابل مسلمانان پایداری کردند عاقبت در زمان خلافت بنی عباس و صفاریان به آیین اسلام گرویدند.مکران یعنی جنوب بلوچستان در اواخر خلافت عمر دستخوش تهاجم سپاهیان اسلام گردید سرداران محلی را بکشتند از جمله غنایمی که پیش عمر آوردند یک زنجیر فیل پود.بنابراین تصرف جیرفت و این نواحی را به دست مسلمین در دو زمان متفاوت نوشته اند یک دوران خلافت عمر و دیگری دوران خلافت بنی عباس.

پس از اسکان مسلمین در این نواحی به علت دوری این نواحی با مرکز حکومت عباسیان پیروان مذاهب منشعب از اسلام مانند از رافه و قطریه که گروه هایی از خوارج بودند این سرزمین را پناهگاهی مطمئن برای فعالیت های خود قرار دادند در نتیجه کشمکش ها و درگیریهای زیادی میان حکام اسلامی و گروه های فوق به وجود آمد سر انجام پیروان و سران فرقه های یاد شده تارو مار گردیدند اکنون مسلمانان شیعه و سنی در این مناطق هستند.شیعیان اکثریت را دارا هستند و اهل تسنن که در اقلیت به سر می برند بیشتر در رمشک و نواحی اطراف آن سکونت دارند.
«نژاد»
بومیان این منطقه از قوم کوچ [ققص]هستندد که در جوار قوم بلوچ و فارس زندگی می کرده اند.
در این باره تاریخ نویسان می نویسند:این سرزمین های خشک و بی حاصل که به کوه های برهنه بلوچستان می رسند کنام کوهنشینان کوفچی است این کوفچی بان میان این ناحیه اند.بیش از آمدن بلوچ ها در این مناطق بوده اند.
قفص ها از گروه قوم براهویی بوده اند یعنی از اقوام دراویدی شبه قاره هر که پیش از هند و اروپاییان در این قاره زندگی می کرده اند.این سرزمین به جبال قفص معروف بوده است و همچنین ابوالسحاق ابراهیم اصطفری در مسالک الممالک می نویسد.
کوه های قفص واحد جنوبی دریاست و شمالی حدود جیرفت و روان و کوهستان ابوغائم وحد شرقی خاش و بیابان که قفص و مکران است و حد غربی آن بلوچ و حدود منوجان و نواحی هرمز گویند هفت کوه است نخل بسیار دارد وکشاورزی چهار پا و جایگاه هایی دشوار است و بر هر کوهی ریسی باشد همگی از سلطان جامگی دادند با این همه راهزنند.در کرمان تا حدود سیستان تا حد پارس همه پیاده ایشان را اسب نیست و مردمانی نحیف و گندمگونه باشند گویند اصل ایشان عرب است و در آن ولایت مال های بی اندازه گرد هم آمده است. بیشر جمعیت رودبار نژاد سفید تشکیل می دهند که بر اثر گرمای زیاد گندمگون تیره ای شده اند به بلوچکاره شهرت دارند.
فصل دوم
پیشینه تحقیق
پیشینه تحقیق
مردم قلعه گنج از قدیم تشکیلات عظیمی داشته اند با توجه به اینکه دراین زمینه تحقیق جامعه وکاملی صورت نگرفته است لذا این تحقیق از نظر علمی می تواند به تجزیه وتحلیل واژگان ولغات وکُهنگی آنان بپردازد وهمچنین ارتباط واژگان قدیم را با واژگان امروزی بیان می کند شناخت بیشتر مردم این منطقه وآشنایی با اددبیات عامه که از نسلهای گذشته منقول است وشناساندن ادبیات کهن به محققین وعلاقمندان می تواند پیشینه علمی خوبی داشته باشد .
ونحوه اجرای مراسمات مذهبی ومراسم شادی مردم در واژگان قدیم وتبلور آن در واژگان در اندیشه ها هنوز هم دراین منطقه ووجود دارد دراین تحقیق سعی شده که مردم منطقه قلعه گنج با فرهنگ وآداب ورسوم ولهجه خاص ونکات واطلاعاتی که مردم با آن سر وکار دارند واطلاعات کافی در مورد آنها ندارند تحقیق جامعه ای ارائه شود .
برای علاقمندان ودانشجویان رشته ادبیات فارسی که دراین زمینه مایل به تحقیق پژوهش هستند که این لغات واصطلاحات باعث حفظ مدنیت وآداب ورسوم ادوار خویش می گردد.
وجه تسمیه قلعه گنج:
دراین سرزمین قلعه هایی (تپه ها وپشته هایی بلند ) وجود دارد که در آنها بنا به آئین های دینی واعتقادات پس از مرگ وسایل عتیقه وگنج های زیادی را همراه مردگان بر بالای بلندی ها وتپه های ساخته شده ی دست بشر مدفون می کردند . وجود زیاد چنین قلعه هایی را می توان یکی از دلایل نام گذاری قلعه گنج دانست . از نگاهی دیگر از آنجایی که قلعه گنج در گذشته به کلات گنج معروف بود وبعضی از طوایف این منطقه به «کلات گنجی » معروف هستند می توان چنین پنداشت که مردمان این نواحی درگذشته صاحب قنات ها ، گنج ها نعمت ها وآبادانی های فراوان بوده اند وهمچنین می توان اظهار داشت قلعه های کلات گنج که تبدیل به تلی از خاک شده اند در مرکز کنونی شهر قلعه گنج واقع شده اند یکی درحسن آباد می باشد که مسجد صاحب الزمان حسن آباد به روی آن بنا شده وطایفه حیدری که معروف به سالار کلات گنجی هستند در اطراف آن سکونت دارند وقلعه دیگر درچیل آباد است که به علت ساختن خانه های مسکونی بر رروی آن تسطیح شده است همچنین قلعه دیگری در آهوان از طوایف کلات گنجی بوده است .
جماعتی از مردم درباره نام گذاری قلعه گنج چنین روایت می کنند : اندکی قبل از دوره قاجار یکی از شاهزادگان ایران با سپاه خود که نیروهای محلی همراه آنان بودند از این نواحی عبور می کردند . هنگام رسیدن به هر منطقه قلعه های پر گنج وقنات های آبادی را می دیدند که شاه از این آبادانی تعجب کرد واین منطقه را قلعه گنج نام گذاری کرد .
این قلعه ها چاپارخانه داشته اند . این چنین تپه ها ، قنات ها وقلعه ها در جنوب شرق ایران فراوان یافت می شود بطوریکه فیروز میرزا فرمانفوما فرزند عباس میرزا نایب السلطنه فتح علی شاه در سفرنامه کرمان وبلوچستان دراین مورد می نویسد :
«دربین راه آثار قلعه وعلامت چند برج را می توان دید وآثار قناتی مشاهده می شود این برج ها که مثل تپه خاک شده اند شبیه تپه خاک های راه قزوین وساو جبلاغ است که حالا درست استفهام نمی شود که برج بوده است یا علامت ونشان اخبار دادن که مثل چاپار خانه های قرار سابق »دراین باره مارکوپولو جهانگرد معروف ایتالیای درسال ۱۲۴۵ میلادی در سفرنامه خود پیرامون قلعه های جیرفت ، کهنوج ورودبار این چنین می نویسد : « دراین ایالت چند شهر است که از ترس تهاجم دزدان دیوارهای بلندی محصور ساخته اند . »
درباره قنوات قلعه گنج یاد آور می شویم که قنات دراکثر مناطق قلعه گنج وجود داشته است هنوز در بعضی مناطق از آن ها استفاده می شود .درحوالی مرکز کنونی شهرقلعه گنج قنات ها بسیاری بوده است که مالکان آنها طوایف احمدی، حیدری ودستجردی(دستکردی ) بوده اند از آنجایی که در دهه های گذشته حوالی شرقی مرکز شهر (ناصرآباد کنونی ) قناتی کهنی از علی عید بوده است درفرهنگ عامه مردم به این دلایل تا چند دهه قبل مرکز کنونی شهر را کهن علی می گفتند .
تاریخ وقدمت شهرستان قلعه گنج

قلعه های قلعه گنج