-
-
- کسب حلال
-
متولی تأمین نفقه در خانه شوهر است. مقصود از نفقه، هزینههاى مورد نیاز خانواده براى غذا، لباس، مسکن، سفر [در صورتنیاز] و حتّى لباسهاى زینتى و تجمّلى (به اندازه شأن) است که زوج موظف است براى همسر و فرزندان هزینه کند و خانواده در این زمینه طلبکار، و شوهر بدهکار است. بر این اساس، به منظور برخوردارى از خانوادهاى سالم و آرام، باید، شوهر از عهده نفقه برآید و زن نیز وظایف اختصاصى خود را انجام دهد. تا تعادل و آرامش خانواده فراهم گردد. پیامبر اسلام صلى الله علیه و آله در مورد حقوق زن بر مرد فرمود:
«یَکْسُوها مِنَ الْعُرى وَ یُطْعِمُها مِنَ الْجُوعِ وَ اذا اذْنَبَتْ غَفَرَ لَها»
مرد باید زن را بپوشاند و سیر کند و از لغزش او چشم بپوشد.
رنج و تلاش مرد، براى تأمین مخارج خانواده، علاوه بر ساماندهى زندگى، داراى اجر معنوى و پاداش اخروى است. امام صادق علیه السلام فرمود:
«الْکادُّ عَلى عَیالِهِ کَالُمجاهِدِ فى سَبیلِ اللَّهِ»
مردى که براى خانوادهاش رنج ببرد، مانند کسى است که در راه خدا جهاد مىکند.
دین تلاش مرد برای راحتی خانواده اش را صدقه و کار خیر می داند. رسول خدا در این باره می فرماید:
« کل معروف صدقه، و ما انفق الرجل على نفسه و اهله کتب له صدقه، و ما وقى به الرجل عرضه فهو صدقه، و ما انفق الرجل من نفقه فعلى اللَّه خلفها، الا ما کان من نفقه فى بنیان او معصیه»
هر کار نیکى به هر صورت باشد صدقه و انفاق در راه خدا محسوب مىشود (و منحصر به انفاقهاى مالى نیست). و هر چه انسان براى حوائج زندگى خود و خانواده خود صرف مىکند صدقه نوشته مىشود. و آنچه را که انسان آبروى خود را با آن حفظ مىکند صدقه محسوب مىگردد. و آنچه را انسان در راه خدا انفاق مىکند عوض آن را به او خواهد داد مگر چیزى که صرف بنا شود (همچون بناى خانه!) یا در راه معصیت صرف گردد"(مستدرک الوسائل،ج۷،ص۲۳۹) و یا حتی فرمودند بهترین شما کسانی هستند که برای خانوادۀ خود بهترین باشند و من برای خانواده خود بهترین شما هستم و نیز فرمود: کسی که به بازار برود و تحفه ای بخرد و آن را برای خانواده خویش ببرد مانند کسی است که صدقه ای را به سوی نیازمندان می برد.( مفاتیح الحیوه،جوادی آملی،ص ۲۳۶)
اما همانقدر که برای گشایش در امور خانواده تأکید شده است از آن بیشتر به دست آوردن روزی حلال از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار بوده و آثار بسیاری را به دنبال دارد، به گونه‌ای که در کلمات گهربار رسول خدا آمده است که: «مَنْ بَاتَ کَالّاً مِنْ طَلَبِ الْحَلَالِ بَاتَ مَغْفُوراً لَهُ؛» کسی که شب را از خستگی طلب حلال بخوابد، آمورزیده خوابیده است.( کنز العمال، حسام الدین هندی، تحقیق صفوه السقا، الرساله، بیروت، ۱۴۰۵ ق، ص ۷)
خداوند متعال چنین انسانی را که برای بهدست آوردن لقمه حلال زحمت می‌کشد، دوست دارد؛ چنانکه رسول خدا- می‌فرماید: «اِنَّ اللهَ یُحِبُّ اَنْ یَرَی عَبْدَهُ تَعِباً فِی طَلَبِ الْحَلَالِ» خداوند دوست دارد بنده‌اش را در زحمت طلب حلال ببیند.( همان، ج ۴، ص ۴)
در سخنان معصومین آثار و فواید گوناگونی از روزی حلال ذکر شده است که استجابت دعا، و ثبات قدم در دین از جمله آن است. عمرو بن سیف ازدی از قول امام صادق نقل می‌کند که فرمود: «لَا تَدَعْ طَلَبَ الرِّزْقِ مِنْ حِلِّهِ فَاِنَّهُ عَوْنٌ لَکَ عَلَی دِینِکَ؛» طلب روزی حلال را فرو مگذار، که روزی حلال تو را در دینداری کمک می‌کند.( امالی، شیخ طوسی، انتشارات دار الثقافه، قم، ۱۴۱۴ ق، ص ۱۹۳)
به تجربه ثابت شده است که کسانی که به دنبال روزی حلال هستند و بر مخلوط نشدن مالشان با مال حرام اصرار می‌ورزند، رغبت و توفیق بیش‌تری برای انجام کارهای خیر، مخصوصاً امور عبادی دارند. در مقابل، کسانی که شکمشان را با هر مال و لقمه‌ای پر می‌کنند، از بسیاری از معنویات دورند و اگر عبادتی انجام دهند، کسالت و بی‌میلی تمام وجودشان را فرا می‌گیرد.
در روایات مال حرام به معنی شریک نمودن شیطان در آن است عیاشی نقل می کند که امام باقر% فرمود: «مَا کَانَ مِنْ مَالٍ حَرَامٍ فَهُوَ شِرْکُ الشَّیْطَانِ؛» هر چیزی که از مال حرام بهدست آید، شیطان در آن شریک است. (التفسیر، محمد بن مسعود عیاشی، تحقیق: سید هاشم رسولی محلاتی، چاپخانه علمیه، تهران، ۱۳۸۰ ق، ج ۲، ص ۲۹۹). و موجب عذاب الهی می‌شود، بر فرزندان و نسلهای بعد نیز تأثیر می‌گذارد. امام صادق درباره تأثیر لقمه حرام بر فرزندان می‌فرماید: «کَسْبُ الْحَرَامِ یَبِینُ فِی الذُّرِّیَّهِ؛» آثار کسب حرام در نسلهای بعد آشکار می‌شود. (وسائل الشیعه، حر عاملی، مؤسسه آل البیت، قم، اول، ۱۴۰۹ ق، ج ۱۷، ص ۸۲)
فصل سوم
- روش تحقیق
- روش تحقیق
هر تحقیقی دارای دو مرحله اجرایی است: مرحلۀ تتبع و گردآوری اطلاعات لازم در خصوص موضوع پژوهش و مرحلۀ تدبّر و اندیشه ورزی برروی آن اطلاعات؛ بنابراین روش های تحقیق دو نوع اند: کتابخانه ای و میدانی.
در روش کتابخانه ای کتاب ها، مقالات و پایان نامه ها و دیگر آثار مکتوب که معمولاَ در کتابخانه های عمومی یا تخصصی موجود است، مورد مراجعه و مطالعه قرار می گیرد و مطالبی که به ریز موضوعات پژوهش مربوط است، یادداشت برداری می شود.
در روش میدانی پدیده های عینی از طریق مشاهدۀ آنها یا مصاحبه با افراد مطلع یا توزیع پرسش نامه میان آنان و یا به نحو بالینی و هم زیستی با آنان مورد مطالعه قرار می گیرد و از رهگذر آن اطلاعات لازم در زمینۀ موضوعات پژوهش فراهم می شود.(روش تحقیق با تأکید برعلوم اسلامی،نکونام،ص۱۰۶)
با توجه به تعریف بالا از آنجا که بیشتر اطلاعات مورد نظر در این تحقیق، از کتاب ها، مقالات و پایان نامه ها جمع آوری شده است لذا روش تحقیق در این پایان نامه نیز کتابخانه ای و ابزار گرد آوری اطلاعات، فیش برداری از متون علمی و دینی است.
پس از گردآوری اطلاعات لازم باید به تدبر و تفکر بر روی آنها پرداخت. حسب مورد و مرحلۀ پژوهش به یکی از این شیوه ها بر روی اطلاعات گردآوری شده، تدبر و تفکر صورت می گیرد: تصحیح، ترجمه، شرح، تفسیر، استنباط، نقد، تعریف، تقسیم، مقایسه، تبیین علمی، استنتاج، تحلیل آماری.
اگر نوع تحقیق میدانی باشد، یعنی موضوعی مورد تحقیق باشد که در جامعه و عالم عینی، به خصوص به طور حی و حاضر وجود دارد، باید تحقیق دربارۀ آن به روش های میدانی مانند مشاهده، مصاحبه، پرسش نامه و مانند اینها باشد و توصیف آنها با روش های کمی و آماری صورت پذیرد؛ اما اگر نوع تحقیق کتابخانه ای باشد، یعنی موضوع تحقیق در عالم عینی وجود نداشته باشد و اطلاعات مربوط به آن تنها در اسناد و مدارک کتابخانه ای موجود باشد، باید تحقیق دربارۀ آن به روش کتابخانه ای و از طریق یادداشت برداری و از روی منابع کتابخانه ای صورت بگیرد.(همان،ص۱۰۷)
بنابراین روش پردازش اطلاعات در این پایان نامه به توجه به کتابخانه ای بودن و اسنادی بودن آن، استنباطی بوده و آنجا که از متون روایی و آیات قرآن مجید استفاده شده است رویکرد غالب در آن قسمت تفسیری است.
این پژوهش که به دنبال مؤلفه های اخلاقی سبک زندگی دینی است و با رویکرد مطالعه موردی سریال مادرانه شکل گرفته است در راستای مطالعه مؤلفه های دینی سبک زندگی در سریال مادرانه که یک سریال خانوادگی است به تعریف تعدادی از آداب دینی بکار گرفته در این سریال پرداخته و بدین ترتیب بدنبال بازشناسی مؤلفه های اخلاقی مثبت بکارگرفته شده در این سریال و سنجش استنتاجی با مؤلفه های منفی به کار رفته در همین سریال می باشد.
