استفاده از آب جهت درمان بیماری‌ها از دیرباز وجود داشته و مدارک زیادی از کاربرد آن در طب باستان ایران، روم، یونان و مصر ثبت شده است. در اروپا نیز اسنادی از آب درمانی در قرن ۱۸ میلادی و اولین کلینیک آب درمانی در قرن ۱۹ میلادی ثبت شده است. آب درمانی به زبان ساده عبارتست از، هر گونه معالجه یا مداوا به کمک آب.
آب درمانی انواع و روش های مختلف دارد. استفاده از آب می تواند به صورت مصرف داخلی یا خارجی، فیزیکی یا شیمیایی، خوراکی، تزریقی، موضعی یا فشاری و… باشد. بعنوان مثال مطالعات زیادی در زمینه مصرف خوراکی آب به عنوان داروی طبیعی به عمل آمده است و آب به اشکال مختلف خوراکی، تزریقی و… در این مسیر استفاده می شود یا استفاده از فشار خارجی آب مثل یک عامل ماساژ دهنده یا قراردادن بدن در حوضچه های حاوی آب در ترکیب با مواد مختلف(حوضچه های آب گرم، آب های دارای املاح یا) ولی موضوع این نوشتار استفاده از خواص فیزیکی آب در درمان بیماری ها و بخصوص ورزش در آب است.
اساس درمانی ورزش در آب بر این قاعده استوار است که بدن انسان هنگام غوطه ور شدن در آب سبک می شود و بنابراین موقع ورزش در آب علیرغم اینکه فشار کمتری بر مفاصل وارد می آید، تقریباً همان فعالیت حرکتی مورد انتظار انجام می شود. بعنوان مثال بیمار مبتلا به ورم مفصل یا همان آرتروز که به او توصیه می کنیم فعالیت ورزشی انجام دهد ولی بدلیل درد نمی تواند فعالیت مناسبی داشته باشد. در این حال ورزش در آب می تواند جایگزین بسیار مناسبی باشد چون با سبک شدن وزن در آب، فشار وارده بر مفاصل کم شده و فرد درد و ناراحتی نخواهد داشت.

نکته دوم خاصیت نشاط آوری آب است که مطالعات علمی متعددی نیز آن را ثابت نموده است. طبق بعضی مطالعات ارتباط با آب بخصوص ورزش در آب موجب بالارفتن ماده ای بنام اندورفین در بدن می شود که خاصیت ضد درد و نشاط آور دارد.
جدای از موارد فوق ورزش در آب موجب اتساع عروق می شود که این به نوبه خود موجب افزایش جریان خون، افزایش خون رسانی بافت ها، تغذیه و سوخت ساز بهتر بافت ها، افزایش فعالیت قلب و عروق و افزایش دفع سموم از بدن می شود. آب درمانی با همان مکانیزم های فوق به کاهش اسپاسم عضلانی، رفع خستگی و کاهش استرس کمک می نماید و اما بیماری هایی که آب درمانی(البته اگر بصورت علمی، و صحیح اعمال شود) می تواند به درمان آن کمک نماید مثل آرتروز و دیگر مشکلات مفاصل، اختلالات حرکتی(بعضی انواع فلج)، تسکین دردها، ناراحتی های ستون فقرات، و حرکات دستگاه گوارش می باشد.
شنا و ورزش در آب نمونه هایی از ورزش های هوازی هستند و ورزش های هوازی هم بهترین ورزش ها برای سلامت است بنابراین نکات مربوط به ورزش های هوازی اینجا هم مصداق داد مثلاً زمان توصیه شده برای آن حداقل یک روز در میان و هر نوبت ۶۰-۲۰ دقیقه(متوسط ۳۰ دقیقه) می باشد و این که ورزش در آب بهتر است با شدت متوسط باشد یعنی ورزشکار کمی به نفس بیافتد ولی در عین حال قادر به صحبت کردن هم باشد.
همه توصیه هایی که برای استفاده بهداشتی از استخرها می شود اینجا نیز باید رعایت شود یعنی قبل و بعد از استخر دوش بگیرند، قبل از ورود به استخر پای در حوضچه کلر بگذارند، لباس شنای مناسب بپوشند و از وسایل کمکی مثل کمربندها یا جلیقه هایی که مربی توصیه می نماید هم استفاده نمایند.
نکته مهم دیگر احتیاط و محدودیت های پزشکی است. بعنوان مثال افراد بالای چهل سال به ویژه در صورتی که زمینه بیماری های قلبی – عروقی دارند، توصیه می شود ابتدا یک مشاوره پزشکی داشته باشند. همچنین بیماران مبتلاء به دیابت، نارسایی قلبی یا تنفسی، آسم، بیماری های پوستی حاد یا زخم باز، اختلالات حسی – عصبی، عفوت های حاد اختلالات غدد و بیماری رینود بایستی قبل از آغاز ورزش در آب مورد مشاوره پزشکی قرار گیرند.
و اما مهمترین نکته این است که چه کسانی صلاحیت انجام آب درمانی را دارند واقعیت این است که آب درمانی یک کار گروهی است که دو رکن اصلی آن پزشک یا فیزیوتراپ و مربی آگاه دوره دیده و دارای مدرک در زمینه آب درمانی هستند. بعنوان مثال نکات پیش گفت یعنی بیمارهایی که انجام ورزش در آب در آن ها ممنوع می باشد باید توسط پزشک معاینه و بررسی شود یا بیماری مثل کمردرد که ده ها علت داد که آب درمانی تنها در بعضی از آنها مؤثر است و یا این نکته مهم که ورزش ها بسته به سن، جنس، شرایط زمینه ای و بیماری افراد متفاوت است(۸).
عنوان تحقیق مربوط می شود به ۱۶ جلسه تمرینات آب درمانی بر کمر درد سالمندان که در این خصوص با توجه به نیاز بسیار زیاد در جامعه ما را بر آن داشت که به آن بپردازیم.
با توجه به اینکه در جوامع کنونی حرکت جای خودش را کم کم به ماشین و ابزار داده است و مردم با از دادن آمادگی جسمانی به سوی یک زندگی همراه با ضعف قوای بدنی می روند در این و با توجه به اینکه ما با افزایش سن سالمندی که یک پدیده نو ظهور در تمام ممالک می باشد مواجه هستیم در بین این مردم سالمندان بیشتر از پیش با بیمارهای مختلف از آن جمله کمردردهای مزمن در این دوران رو به رو هستیم لازم به تذکر است که با توجه به آمار و ارقامی که منتشر شده تقریبا همه افراد دولت های مختلف حداقل یک بار در طول زندگی خود به کمر درد مبتلا می شوند. حال آب و آب درمانی به عنوان یک اصل کلی برای کاهش درد و ناراحتی و حتی پیشگیری قبل از درمان می تواند راه بسیار خوبی پیشنهاد شود.
افزایش سن و سالمندی منجر به کاهش قدرت عضلانی و تعادل و در نتیجه بروز دردهای مزمن مانند کمردرد و عدم داشتن توانایی در انجام کارها به طور مستقل ممکن است زندگی سالمندان را به مخاطره بیافکند. روند سالمندی و افزایش سن بر تمامی جنبه های زیستی و روانی انسان تاثیر گذار بوده و بر بیشتر جریان های بیولوژیکی بدن موثر است و منجر به کاهش تدریجی ظرفیت های فیزیولوژیکی می گردد. بی تحرکی و شیوه ی زندگی کم تحرک پیامد زندگی ماشینی و متمدن عصر حاضر است که فرایند سالمندی را شتاب بخشیده و مشکلات جسمانی، روانی، اجتماعی و اقتصادی را در دوران سالمندی مضاعف می کند. با افزایش سن و بروز سالمندی، اهمیت فعالیت جسمانی نیز با توجه به حفظ عملکرد و استقلال افراد و افزایش کیفیت زندگی آنها روز به روز آشکارتر می شود.
تحقیقات داخلی
اصلانخانی (۱۳۸۲)تاثیر تمرین درمانی در آب بر تعادل ایستا و پویای سالمندان ،مقایسه تمرینات اختلالی و غیراختلالی تمرینات تعادلی می تواند میزان افتادن در سالمندان را کاهش دهد. طبق اصل اختصاصی بودن تمرین، انجام برنامه های تمرینی اختلالی مشابه شرایط واقعی می تواند به نارسایی های حسی و حرکتی مرتبط با افزایش سن کمک کند. همچنین، استفاده از برنامه های تمرینی در آب می تواند محدودیت های اجرایی را کاهش دهد. لذا هدف از تحقیق حاضر مقایسه اثربخشی تمرینات تعادلی اختلالی و غیر اختلالی در آب بر قابلیت های تعادل ایستا و پویای زنان سالمند است. روش تحقیق حاضر از نوع نیمه تجربی با طرح پیش آزمون، پس آزمون با گروه کنترل است. بدین منظور ۳۷ زن سالمند با دامنه سنی ۸۰-۶۵ به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و از طریق گمارش تصادفی، به گروه های آزمایشی اختلالی(۱۲=n)، غیر اختلالی(۱۲=n) و کنترل(۱۳=n) تقسیم شدند. از تمامی آزمودنی ها قبل و پس از دوره تمرینی، با بهره گرفتن از دستگاه تعادل سنج بایودکس آزمون ثبات قامتی به دو صورت ایستا و پویا اجرا شد. به منظور تحلیل یافته ها از آزمون های تحلیل واریانس، t همبسته و t مستقل استفاده شد. یافته ها: تمرین اختلالی بر همه شاخص های تعادل ایستا و پویا بهبود معناداری ایجاد نمود(۰۵/۰>P). همچنین تمرین غیر اختلالی فقط بر شاخص نوسان میانی- جانبی(ML) در هر دو نوع تعادل ایستا و پویا تاثیر معنادار نداشت(۰۵/۰<P). علاوه بر آن نتایج نشان داد تمرین اختلالی در مقایسه با تمرین غیر اختلالی تاثیر بیشتری بر بهبود تمامی شاخص های تعادل ایستا و پویا داشته است(۰۵/۰>P). یافته های تحقیق حاضر، اصل اختصاصی بودن تمرین را مورد تایید قرار داد. تحقیق حاضر همخوان با برخی تحقیقات گذشته ثابت نمود تمرینات تعادلی می توانند باعث بهبود تعادل شوند، اما این گونه تمرینات برای بهبود سازگاری های عصبی عضلانی ویژه تعادل، به حد کافی اختصاصی نیستند. بنابراین، تمرینات اختلالی می توانند پاسخ های جبرانی قامتی در اثر اختلال بیرونی را فعال کرده و در نتیجه خطر افتادن را کاهش دهند.(۱۸).
صمدی پور ، اخوتیان ، کهریزی (۱۳۸۲)به بررسی سه روش تمرین درمانی بر شدت درد و درصد ناتوانی افراد مبتلا به کمردرد مکانیکی مزمن.از طرح اجرای این تحقیق ارزیابی سه روش متداول ورزش درمانی در بیماران مبتلا به کمردرد و مطالعه چگونگی تاثیر هر یک از این ورزش ها بر شدت درد و درصد ناتوانی ناشی از کمردرد است.
این مطالعه به صورت کارآزمایی بالینی بر روی ۲۵ بیمار مبتلا به کمردرد مزمن مکانیکی با شرایط شغلی یکسان انجام شد. میزان شدت درد توسط جدول ارزیابی عددی درد، و درصد ناتوانی ناشی از کمردرد توسط پرسشنامه اوسوستری مورد ارزیابی قرار گرفت. میزان اعتبار داده ها نیز بوسیله آزمون کندال محاسبه شد. افراد مورد تحقیق به سه زیر گروه تقسیم شدند به گونه ای که میانگین متغیرها در سه گروه، اختلاف معنی داری با یکدیگر نداشتند. گروه اول با تعداد ۸ نفر ورزش های ویلیامز را انجام دادند، و گروه دوم با تعداد ۷ نفر ورزش های مکنزی، و گروه سوم با تعداد ۱۰ نفر بودند که ورزش های ثبات دهنده را انجام دادند. طبق برنامه هر گروه طی دو مرحله ۶ هفته ای(۶ هفته اول ۶ روز در هفته و ۶ هفته دوم ۳ روز در هفته(یک روز در میان)) و در مجموع ۱۲ هفته ورزش های مربوط به خود را انجام دادند.
که نتایج به دست آمده نشان دادند که ورزش های انجام شده در هر سه گروه با کاربرد ورزش های تقویتی عضلات ستون فقرات می توانند بر کاهش درد بیماران موثر باشند. البته زمان و سرعت کاهش درد، درصد ناتوانی و ماندگاری تاثیر ضد درد در گروهی که ورزش های ثبات دهنده را انجام داد با دو گروه دیگر اختلاف معنی دار وجود داشت.
بنابراین در هر سه روش درمانی درد بیمار کاهش می یابد، لیکن ورزش های ویلیامز و مکنزی همیشه در شرایط استاتیک انجام می شوند و یک گروه عضلانی خاص را تقویت می کنند، اما در ورزش های ثبات دهنده، علاوه بر تقویت عضلات در شرایط استاتیک تقویت عضلات، در شرایط دینامیک نیز صورت می گیرد. بیمار از شرایط انجام تمرینات سبک به سمت تمرینات سنگین، و در نهایت به سوی بهبود شرایط تعادل از دست رفته پیش می رود، به همین دلیل انجام این ورزش علاوه بر تسریع در کاهش درد موجب بهبود شرایط ذهنی فرد، بهبود اعتماد به نفس و در نهایت کاهش درصد ناتوانی ناشی از کمردرد می شوند(۱۸).
قادری (۱۳۸۲)به بررسی تاثیر تمرینات تعادلی در آب و بی تمرینی بر عملکرد عصبی-عضلانی و تعادل مردان سالمند پرداختند با توجه به این که یکی از اصلی ترین عوامل زمین خوردن در بین سالمندان ضعف عمل کرد عصبی- عضلانی و عدم تعادل می باشد، موضوع تعادل و بازتوانی آن مورد توجه محققان قرار گرفته است. در این مطالعه ۳۰ مرد سالمند به دو گروه ۱۵ نفره کنترل و ۱۵نفر تمرینات تعادلی در آب تقسیم شدند. تمرینات تعادلی در آب به مدت هشت هفته و هر هفته سه جلسه و هر جلسه یک ساعت انجام شد. نتایج نشان دادند عمل کرد عصبی- عضلانی و تعادل آزمودنی ها در گروه تمرینات تعادلی در آب به طور معنی داری بهبود یافت(P<0.05). هم چنین در این گروه بین پس آزمون و چهار، شش و هشت هفته بی تمرینی اختلاف معنی داری در این پارامترها مشاهده نشد(P>0.05).
نتایج نشان دادند که تمرینات تعادلی در آب می تواند تاثیر معنی داری بر عمل کرد عصبی- عضلانی و تعادل مردان سالمند سالم داشته باشد و احتمال افتادن و به زمین خوردن آن ها را کاهش دهد. ضمن این که اثرات این تمرینات پس از دوره های بی تمرینی ماندگار هستند. از این رو، تمرینات تعادلی در آب به عنوان یک تمرین عصبی-عضلانی و تعادلی موثر برای مردان سالمند سالم توصیه می شود.(۱۹).
غیاثی و همکاران(۱۳۸۵) در پژوهشی تاثیر ورزش های ویلیام و ثبات دهنده بر عملکرد بیماران با کمردرد مزمن مکانیکی را بررسی کردند. در این مطالعه ۳۴ بیمار زن با کمردرد مزمن بطور تصادفی انتخاب شدند که در دو گروه(۱۷نفر) ورزش های ثبات دهنده و(۱۷نفر) ورزش های ویلیام قرار گرفتند. که هر گروه به مدت ۱۴ جلسه تمرین کردند. یافته های تحقیق نشان داد که ورزش های ثبات دهنده و ویلیام هر دو در کوتاه مدت بر کاهش درد و بهبود عملکرد بیماران موثر می باشند و هیچ گونه برتری بین دو روش مذکور وجود ندارد(۴۵).
صادقی و همکاران(۱۳۸۶) پژوهشی با هدف ارزیابی تاثیر ورزش در آب بر تعادل ایستا و پویای زنان سالمند انجام دادند. ۳۰ زن سالمند ۷۰-۵۵ ساله در دو گروه تمرین و کنترل در مطالعه شرکت داشتند. گروه تمرین در برنامه ی تمرینی ورزش در آب به مدت شش هفته، سه جلسه ی یک ساعتی در هفته شرکت کردند. نتایج نشان داد که یک دوره ی تمرینی، باعث بهبودی در نتایج آزمون های پیشروی رو به جلو و پیشروی در سمت چپ گردید. مطالعات نشان داد نوسانات قامتی شامل جابجایی های مرکز فشار و سرعت تغییرات مرکز فشار تنها در جهت جانبی داخلی در گروه تمرین پس از شش هفته ورزش در آب بهبود یافت، اما تغییرات معنی داری در میانگین و سرعت تغییرات مرکز فشار در جهت قدامی خلفی مشاهده نشد. همچنین اختلاف معنی داری در میانگین و سرعت تغییرات مرکز فشار و آزمون پیشروی عملکردی روبه جلو و سمت چپ بین دو گروه بعد از تمرین مشاهده گردید(۲۲).
فلاح (۱۳۸۸) به بررسی تاثیر یک برنامه منتخب ورزش درمانی در آب بر درد، عملکرد و زمان تحرک بیماران زن مبتلا به کمردرد مکانیکی پرداختند ، نمونه های مورد مطالعه ۱۹ نفر زن بودند که به صورت تصادفی به دو گروه تجربی(۱۳نفر) که برنامه تمرینات را سه روز در هفته انجام می دادند، و گروه کنترل(۶ نفر) که یک روز در هفته، تمرینات آب درمانی را اجرا می کردند، تقسیم شدند(میانگین سن گروه تجربی ۷۷/۸±۴۷ و گروه کنترل ۶۷/۳۴ و BMI گروه تجربی ۳۱/۵± ۱۳/۲۴ و کنترل۴۳/۲±۷/۲۵)، این تمرینات شامل فعالیت های کششی، تمرینات گرم کردن، ورزش در آب عمیق و تمرینات سرد کردن به مدت ۸۰ دقیقه بودند. متغیرهای پژوهش شامل درد، عملکرد و زمان تحرک فرد بودند. ارزیابی سه مرحله به صورت اولیه میانی و نهایی هر کدام به فاصله سه هفته و به طور کلی در شش هفته متوالی انجام شد.
نتایج این تحقیق نشان دادکه پس از اجرای برنامه تمرینات، تفات معناداری در شدت دردکمر(p<0/01) و درد در وضعیت های مختلف (p<0/01) مشاهده شد. همچنین عملکرد(p<0/01) و زمان تحرک(p<0/01) در گروه تجربی، تغییر معناداری نشان داد.
نتایج نشان می دهند که اجرای برنامه تمرینات منتخب ورزش درمانی در آب با مشخصات تحقیق حاضر فقط در گروهی که سه روز در هفته آن را انجام دادند، موجب بهبود شرایط بیماران مبتلا به کمردرد از نظر شاخص های شدت کمردرد، عملکرد و زمان تحرک می شود۲۴).
صادقی و همکاران(۱۳۹۱) پژوهشی با هدف بررسی تاثیر تمرینات تعادلی در آب و بی تمرینی بر عملکرد عصبی – عضلانی در مردان سالمند سالم انجام دادند. تمرینات در آب به مدت هشت هفته و هر هفته سه جلسه و هر جلسه یک ساعت بدان پرداخته شد. نتایج بدست آمده نشان دادند که عملکرد عصبی- عضلانی و در گروه تمرینات در آب به طور معنی داری بهبود یافت. همچنین در این گروه بین پس آزمون و چهار، شش و هفته بی تمرینی اختلاف معنی داری در این پارامتر ها مشاهده نشد (۲۳).
لی و همکاران(۱۹۹۹) تأثیر تمرین در آب و بیرون از آب بر تعادل ایستا و پویای مردان سالمند سال مطالعه حاضر به منظور مقایسه تأثیر تمرین در آب و بیرون از آب بر کنترل تعادل مردان سالمند سالم انجام شد. این مطالعه یک تحقیق نیمه تجربی با طرح پیش آزمون پس آزمون و با دو گروه مداخله ی تمرینی و یک گروه کنترل می باشد، که در آن ۴۰ مرد سالمند سالم بالای ۶۵ سال به صورت تصادفی به سه گروه تمرین در آب(۱۳ نفر)، تمرین در بیرون از آب(۱۲ نفر) و کنترل(۱۵ نفر) تقسیم شدند. دو گروه تمرین در آب و بیرون از آب هر کدام به مدت ۶ هفته، هر هفته سه جلسه و هر جلسه به مدت ۶۰ دقیقه، در تمرینات مشابه در دو محیط آب و بیرون از آب شرکت کردند. به گروه کنترل هیچ گونه تمرین خاصی داده نشد و به آن ها توصیه شد فقط فعالیت های معمولی روزانه خود را انجام دهند. تغییرات در تعادل ایستا و پویای آزمودنی ها، قبل و بعد از دوره تمرین، به وسیله آزمون های ستاره و شارپند رومبرگ اندازه گیری شد. تجزیه و تحلیل آماری، با بهره گرفتن از SPSS نسخه ۱۶ انجام شد. همچنین تفاوت معنی داری بین داده های پس آزمون (p=0/ و پویا ( ۰۰۱ (p=0/ ایستا ( ۰۰۵ آزمودنی های گروه تمرین در آب و بیرون از آب با گروه کنترل در آزمون های تعادل ایستا و پویا دیده شد .(p<0/ با این حال تفاوت معنی داری بین نمرات پیش آزمون و پس آزمون گروه کنترل مشاهده نشد( ۰۵ .(p<0/05) و پویا (p=0/ همچنین تفاوت معنی داری بین دو گروه تمرین در آب و بیرون از آب در آزمون های تعادل ایستا( ۵ دیده نشد. (p=0/6) براساس یافته های این پژوهش، به کارگیری تمرینات در آب و بیرون از آب منجر به بهبود تعادل ایستا و پویا در سالمندان می شود؛ با این حال تفاوتی در استفاده از هر کدام از آنها وجود ندارد. مطالعات بیشتری با حجم نمونه ی بالاتر و در گروه های مختلف سالمندان جهت تعیین تأثیر طولانی مدت این تمرینات پیشنهاد می شود(۲۸).
تحقیقات خارجی
شرکت پزشکی آلترنتیو که در مورد مولتیپل اسکلروزیس (MS) یک بیماری مزمن دمیلینیزان عصبی است. تحقیقات و مطالعات متعددی نشان داده اند که طب مکمل و جایگزین می تواند اثرات مثبت در برابر درد در این بیماران داشته باشد. بررسی اثربخشی یک برنامه آب درمانی در برابر درد و سایر علایم در بیماران مبتلا به MS انجام شد.روش کار در این کارآزمایی بصورت کنترل شده، ۷۳ بیمار MS به طور تصادفی به گروه آزمون و کنترل برای برنامه درمان ۲۰ هفته قرار گرفتند. گروه مورد، تحت ۴۰ جلسه تمرین هوش مصنوعی چی در استخر شنا و در گروه شاهد ۴۰ جلسه تنفس و انقباض-آرامش شکم تمرین در اتاق درمان. متغیرهای پیامد درد، ناتوانی، اسپاسم، افسردگی، خستگی، و ، بلافاصله در ۴ و ۱۰ هفته پس از درمان گذشته مورد بررسی قرار گرفته بودند. و در گروه تجربی کاهش معنی داری و کلینیکی در شدت درد در مقابل با کاهش معنی داری پس از درمان در نمرات متوسط ​​مقیاس آنالوگ بصری از ۵۰ درصد است که تا ۱۰ هفته نگهداری می شد نشان داد.
پیشرفت های قابل توجهی نیز در اسپاسم، خستگی، ناتوانی، و مشاهده شد. و در نتیجه این یافته ها، یک برنامه ور ورزشی آب درمانی باعث بهبود درد، اسپاسم، ناتوانی، خستگی، افسردگی، و استقلال در بیماران مبتلا به MS شده است.از آزمون VAS میزان درد به کمتر از ۴ رسیده بود.
بندیک و همکاران (۲۰۰۱) تاثیر هشت هفته تمرین ترکیبی آب - خشکی بر قدرت اندام تحتانی و سرعت راه رفتن مردان سالمند.در این مطالعه ی نیمه تجربی ۱۶ مرد سالمند با میانگین و انحراف سنی ۲٫۷۴±۶۲٫۷۵ سال در دو گروه کنترل(۹ نفر) و تجربی(۷ نفر) به عنوان آزمودنی شرکت کردند. گروه تمرین به مدت هشت هفته(دو جلسه در هفته)، در برنامه ی تمرین استقامتی ترکیبی آب و خشکی(به طور متناوب یک جلسه در آب و یک جلسه در خشکی) شرکت کردند در حالی که گروه کنترل به زندگی عادی خود ادامه دادند. قبل و بعد از اعمال برنامه ی تمرین از هر دو گروه کنترل و تجربی آزمون برخاستن از صندلی برای سنجش قدرت عضلات اندام تحتانی و سرعت راه رفتن در مسیری ۱۰ متری به عمل آمد. از آزمون t وابسته به منظور ارزیابی تغییرات درون گروهی و آزمون t مستقل جهت مقایسه بین دو گروه در سطح معناداری ۰۵/۰ استفاده شد(۳۴).
اختلاف معنی داری بین قدرت/استقامت اندام تحتانی، پس از اعمال دوره برنامه تمرینی بین دو گروه کنترل و تجربی وجود داشت. ضمن اینکه اختلاف معنی دار قدرت اندام تحتانی و سرعت راه رفتن قبل و بعد از تمرین در گروه تجربی مشاهده شد(P<0.05).با توجه به یافته های تحقیق برنامه ترکیب تمرینات استقامتی آب و خشکی با هدف افزایش قدرت اندام تحتانی و بهبود سرعت راه رفتن مردان سالمند، توصیه می شود.
نودهی و احسانی فر(۱۳۸۵) به بررسی سالمندان و شیو ع ناتوانی های جسمی در حال افزایش پرداختند که شیو ع درد عضلانی اسکلتی در سالمندان جامعه ۱۰درصد تا ۷۱درصد تخمین زده شده است ، یکی از علت های مهم ناتوانی زنان سالمند جامعه محسوب می شود ، لذا در این تحقیق به بررسی شیوع اختلالات جسمی حرکتی افراد سامند پرداخته بود. برای انجام پرونده های بایگانی شده سالمندان مرد و زن ۶۰ سال به بالا که از اردیبهشت ۱۳۸۴تا ۱۳۸۵ به دو مرکز توانبخشی سازمان بهزیستی و دو بیمارستان عمومی مراجعه کرده بودند ، مورد بررسی قرار گرفت از ۴۲۶ پرونده مورد بررسی شایعترین علت مراجعه به مراکز فیزیوتراپی به ترتیب آرتروی زانو و کمر درد بود همچنین درگیری زنان تقریبا سه برابر مردان بود که با رشد جمعیت سالمندان زان درد به طور جدی تری افزایش می یابد. این افزایش می تواند حاصل عوامل زیادی مثل بالا رفتن سن ، افزایش صدمات و رشد سریع چاقی باشد . همچنین تغییرات دیسک بین مهره ای , کاهش قدرت عضلانی پشتی , و کاهش دانسیته مواد معدنی استخوان که در روند سالمندی مشاهده می گردد، می تواند از جمله علل موثر در کمر درد مزمن باشد و به این نتیجه رسیدند که زانو درد و کمر درد به ترتیب شایع ترین علل اختلالات و ناتوانی های جسمی حرکتی سالمندان می باشد(۲۷).
نعمتیان (۱۳۸۱) به بررسی تاثیر تمرینات تعادلی در آب و بی تمرینی بر عملکرد عصبی عضلانی و تعادل مردان سالمندکه به اصلی ترین عوامل زمین خوردن در بین سالمندان ،وعدم تعادل پرداختند که در مدت هشت هفته تمرین در آب و بی تمرین تقسیم شدند، نتایج نشان دادند که تمرینات تعادلی در آب می تواند تاثیر معنی داری بر عملکرد عصبی,عضلانی و تعادل مردان سالمند داشته و احتمال زمین خوردن آن ها را کاهش دهد و همچنین نشان داده شد که حتی پس از یک دوره بی تمرینی ماندگار می مانند، از این رو ، تمرینات تعادلی در آب به عنوان یک تمرین عصبی عضلانی و تعادلی موثر برای مردان سالمند توصیع می شود(۱۳).
فرهپور ، اصفهانی (۱۳۸۲) به بررسی اهمیت استقامت عضلانی و ویژگیهای آنترومتریکی به عنوان عوامل هشدار دهنده در بیماران کمر درد مزمن را مورد بررسی قرار دادند و به این موضوع پرداختند که درد کمر فعالیت فیزیکی و اجتماعی بیماران را تا چه حدی محدود می سازد، بدین منظور ۱۶زن مبتلا به کمر درد مزمن و ۳۰ زن سالم با دامنه سنی ۲۰ تا۴۰ سال به طور داوطلبانه در این تحقیق شرکت کردند.
شدت درد ، ناتوانی استقامت عضلات فلکسوری تنه ، اکستنسورهای تنه ، و اندام تحتانی ، تر کیب و تیپ بدنی کلیه آزمودنی ها اندازه گیری شد، این اندازه گیری ها پس از سه ماه ورزش درمانی (آب درمان) تکرار گردید. نتایج نشان داد درد کمر نو میزان ناتوانی بیماران به ترتیب ۵۸ و ۳۸ درصد بهبود یافتند .
قبل از درمان استقامت عضلانی بیماران را به طور متوسط حدود ۶۲ درصد نسبت به افراد سالم کمتر بود، ویژگیهای آنتروپومتریک هر دو یکسان بود ، استقامت فلکسورها پس از درمان تغییر ی نکرد اما در اکستنسورها حدود ۵۱ درصد در تنه و۴۴ درصد در اندام تحتانی افزایش به وجود آمد(۲۰).
نتیجه نهایی اینکه استقامت عضلانی بیماران کمر درد دچار ضعف بودند ، تمرینات ورزش درمانی منجر به بهبود درد ، افزایش قدرت ، افزایش استقامت اکستنسورهای تنه و اندام تحتانی گردید.
بین ابعاد بدنی و کمر درد ارتباطی وجود نداشت . ضعف استقامت فلکسورها پس از درمان عاملی برای پیش بینی بروی مجدد کمر درد تلقی شد.
عرب ، صلواتی (۱۳۸۳) به بررسی فاکتورهای مکانیکی مختلف بر مبنای فرضیات ، یافته های بالینی ، و نتایج تحقیقات گذشته در مورد مطالعه قرار دادند ، که تعیین میزان ارتباط هر یک از این فاکتورها با کمر درد می تواند در دستیابی به یک روش درمانی مناسب و جلوگیری از بروز کمر درد بسیار راهگشا باشد.
هدف از این تحقیق بررسی میزان ارتباط ۱۷ فاکتور مکانیکی از قبیل ( طول و قدرت عضلات شکمی ، طول ایلیو پسواس ، و قدرت عضلات فلکسوری هیپ ، طول عضلات همسترینگ ، و قدرت عضلات اکستانسور هیپ ، کوتاهی عضله ایلیو تیبیال باند و قدرت عضلات ابداکتوری هیپ ، طول و قدرت عضلات ادکتور هیپ،…) به طور همزمان با کمر درد را مورد بررسی قرار دادند که در آن ۶۰۰ نفر شرکت داشتند ، پس از آن نتایج بدین صورت بدست آمد که تحمل عضلات خلف کمر بیشترین ارتباط با کمر درد نداشتند.
در نهایت به این نتیجه رسیدند که کاهش تحمل عضلات خلف کمر و ضعف عضلات شکمی به ارتباط با شدت کمر درد نداشتند این در حالی است که عواملی ساختمانی همچون اندازه قوس کمر ، تیلت لگن ، قوس کف پا ، اختلاف طول عضلات شکم ارتباط معنی داری با کمر نداشتند(۲۱).
فصل سوم
روش شناسی تحقیق
در این فصل به بررسی روش پژوهش و شیوه اجرای تحقیق پرداخته شده است . در ادامه به مشخص نمودن جامعه آماری و روش نمونه گیری و متغیرهای تحقیق و همچنین ابزار و روش اندازه گیری و روش جمع آوری اطلاعات و پیش فرض های تحقیق و محدودیت های آن خواهیم پرداخت. در انتهای فصل نیز به بررسی روش های آماری و نحوه تجزیه و تحلیل اطلاعات پرداخته شده است.
ماهیت و نوع تحقیق
این پژوهش از نوع نیمه تجربی و یک تحقیق کاربردی است که در آن از طرح پیش آزمون و پس آزمون استفاده شد.
جامعه آماری و نمونه ی آماری
جامعه آماری شامل کلیه مردان سالم سالمند ۵۰ تا ۷۰ سال بوده که در دانشگاه فردوسی مشهد نمونه گیری به صورت در دسترس انتخاب شد که برای تحقیق ، ۳۰ نفر به صورت نمونه گیری هدفمند با توجه به شرایط ورود تحقیق انتخاب و سپس به صورت تصادفی به دو گروه تجربی و کنترل تقسیم شدند. گروه تجربی گروهی که تمرینات آب درمانی را انجام دادند و گروه کنترل ، را تشکیل دادند . گروه تجربی به مدت ۱۶ جلسه به تمرینات آب درمانی پرداختند.