ابزار سنجش این تحقیق پرسشنامه محقق ساخته است. که دارای ۸ سئوال اطلاعات دموگرافیک است که به منظور جمع آوری برخی از اطلاعات جمعیتشناختی آزمودنیها مانند سن، جنس، تحصیلات، سابقه خدمت، وضعیت تاهل، منطقه ی زندگی استفاده گردید. و یک پرسشنامه دارای ۴۱ سوال و ۶ سطح می باشد و به روش لیکرت ساخته شده است.
۱-۱۰ تعاریف نظری واژه ها
۱-۱۰-۱ مدیریت منابع انسانی^[۵]: عبارت است از نگرش استراتژیک و یکپارچه به مدیریت با ارزش ترین دارایی های شرکت، یعنی کارکنانی که در آن کار می کنند. که چه به صورت فردی و چه به صورت گروهی در تحقّق اهداف سازمان، سهیم اند. (اعرابی، مهدیه،۶۳:۱۳۹۰).
۱-۱۰-۲ نگرش : ترکیب شناخت‌ها، احساس‌ها و آمادگی برای عمل نسبت به یک چیز معین را نگرش شخص نسبت به آن چیز گویند.(کریمی ،۱۳۸۷ : ۲۵۳ ).

۱-۱۰-۳ دانش^[۶]:دانش شامل حقایق، باورها، دیدگاه ها ومفاهیم، قضاوت ها و انتظارات روش ها و دانستن چگونه ها می باشد. (ویگ ،۱۹۹۷: ۸۹).
۱-۱۰-۴ تصمم گیری : تصمیم گیری فرایندی است که از طریق آن راه حلّ مسأله معیّنی انتخاب می‌گردد. (رضاییان ،۱۳۸۷: ۷۷).
۱-۱۰-۵ آموزش^[۷] : آموزش کلی مساعی وکوشش هایی است که جهت ارتقاءسطح دانش وآگاهی، مهارتهای فنی وحرفه ای وشغلی وهمچنین ایجاد رفتارمطلوب درکارکنان یک سازمان جهت آماده کردن آنان برای انجام وظایف و مسئولیتهای شغلی صورت می گیرد.(بهروزی ،۱۳۸۴: ۱۱۳ ).
۱-۱۰-۶ آموزش فنی و حرفه ای : آموزش فنى و حرفه‏اى به افراد اجازه مى‏دهد تا خویش را به عنوان عضو مفیدى از جامعه پرورش دهند و هم‏زمان با این امر پیش‏نیاز اساسى را براى ادامه تحصیل فراهم مى‏کند. آموزش‏هاى فنى و حرفه‏اى به دلیل آموزش و ایجاد مهارت لازم در افراد نقش به‏سزایى در اشتغال و در نتیجه کاهش بیکارى که امروزه یکى از مهم‏ترین معضلات کشورها خصوصا کشورهاى در حال توسعه مى‏باشد دارد. (صادقى، ۶۵:۱۳۸۸)
۱-۱۰-۷ ارتباطات^[۸]: شامل تمامی فرآیندهایی است که موجب ارسال و دریافت اطّلاعات می شود. موضوع آن می تواند حقایق امور، نیّات، نگرش ها و امثال آن باشد. منظور اصلی ارتباطات آن است که دریافت کننده اطّلاعات، آنچه را درذهن ارسال کننده آن است دریابد. بنابراین، ارتباط را فقط زمانی کامل تلقّی می کنیم که دریافت و فهمیده شود. چون نتیجه طبیعی دریافت و درک یک پیام، تغییر در رفتار است، می توان ارتباطات مؤثر را بخشی از یک فرایند یادگیری تلقّی کرد (اچ.تی. گراهام ،۱۹۷۴: ۷۸)^[۹] .
۱-۱۱ تعاریف عملیاتی
۱-۱۱-۱ مدیریت منابع انسانی : در این تحقیق با شاخص های تغییر نگرش، مهارت و توانایی‌ها ،قدرت حل مسئله ،درک بهتر هدف‌ها، ارتباطات سازمانی و اشتغالزایی توسط سئوالات ۱ الی ۳۲مورد سنجش قرار گرفت.
۱-۱۱-۲ تغییر نگرش: در این تحقیق با شاخص های مقابله با ناکامی، کنار آمدن با موقعیت ها، پذیرش مسئولیت، توانایی انتقاد از دیگران، پذیرش انتقاد و ایجاد علاقه به شرکت در کارهای گروهی توسط سئوالات ۸ الی ۱۳ مورد سنجش قرار گرفت.
۱-۱۱-۳ مهارت و توانایی‌ها: در این تحقیق با شاخص های دانش نظری مورد نیاز، علاقه جهت خود آموزی، دقت و تسلط، بهبود عملکرد ، برتری کاری و راه اندازی یک کارگاه تولیدی توسط سئوالات ۱۴ الی ۱۹مورد سنجش قرار گرفت.
۱-۱۱-۴ قدرت حل مسئله: در این تحقیق با شاخص های اهداف واقع بینانه، موثرترین راه حل، مواجهه با مشکلات تصمیم گیری و تفکر واضح و حل مسئله توسط سئوالات۲۰الی ۲۵ مورد سنجش قرار گرفت.
۱-۱۱-۵ درک بهتر هدف‌ها: در این تحقیق با شاخص های برخورد مناسب با ناکامی، ارزشیابی موثر بودن اعمال، تشخیص نیازها، پی بردن به اهداف و اهمیت توسط سئوالات ۳۶ الی ۴۰ مورد سنجش قرار گرفت.
۱-۱۱-۶ ارتباطات سازمانی : در این تحقیق با شاخص های افزایش ارتباط، متناسب نمودن وقت، کاهش تنشها وتوجه به پیشنهادها و سوالات زیر دستان توسط سئوالات ۲۶ الی ۲۹مورد سنجش قرار گرفت.
۱-۱۱-۷ اشتغالزایی: در این تحقیق با شاخصهای فرصت شغلی مناسبی، کسب در آمد ، مدرک فنی و حرفه ای و ارتقاء شغلی و درآمد سئوالات ۳۰ الی ۳۵ مورد سنجش قرار گرفت.
۱-۱۲ قلمرو تحقیق(زمانی،مکانی و موضوعی)
۱-۱۲-۱ قلمروموضوعی
این تحقیق به منظور بررسی نقش و جایگاه آموزش های فنی و حرفه ای در توسعه منابع انسانی، دراستان چهارمحال وبختیاری صورت پذیرفته است .
۱-۱۲-۲ قلمرو مکانی
این پژوهش در بین مهارت آموختگان شاغل بخش خصوصی استان چهارمحال وبختیاری صورت گرفت.
۱-۱۲-۳ قلمرو زمانی تحقیق
این پژوهش از تاریخ ۱/۷/۱۳۹۱ لغایت ۳۱/۱/۹۲ در بین مهارت آموختگان شاغل بخش خصوصی استان چهارمحال وبختیاری انجام شد.
۱-۱۳ مدل مفهومی تحقیق
با توجه به مطالعه متون معتبر علمی، عوامل متعددی در رابطه با آموزش فنی و حرفه ای و توسعه منابع انسانی تاثیر گذار هستند. که می توان به مطالعات کریستفر لانگدل ^[۱۰](۱۸۸۸)در مورد شیوه ی مورد کاوی در آموزش، سلیمانپور (۱۳۸۱) در زمینه آموزش ضمن خدمت و افزایش مهارت های فنی و دانش افزایی، صافی(۱۳۸۵) در خصوص آموزشهای فنی وحرفه ای و انتقال مهارت و شایستگی و هرسی پال^[۱۱] ( ١٣۶۵)، در خصوص اهمیت عنصر انسانی در جامعه کاری و… مطالعات سایر محققین اشاره نمود که وجه مشترک بیشتر آنها، متغیر های: نگرش و روحیه مثبت، اشتغالزایی افراد، قدرت حل مسئله و تصمیم‌گیری، درک بهتر هدف‌های سازمانی، ارتباطات سازمانی و مهارت و توانایی‌های افراد بوده است . لذا با مطالعه نظریه های تعهد حرفه ای و رفتار شهروندی، ازبین آنها پنج عامل بسیار مهم شناسایی شد که بعنوان مدل مفهومی این تحقیق بکار گرفته شد که در شکل ذیل روابط این عوامل و تاثیر آنها بر رفتار شهروندی مشخص شده است.
فصل دوم
ادبیات پژوهش
بخش اول: نقش و جایگاه آموزش های فنی و حرفه ای
۲-۱ مقدمه
پیشرفت روزا فزون و لحظه به لحظه علوم وفنون، هر روز دانش و مهارتهای انسان را نارسا و ناقص می سازد بنابراین بقای فرد وسازمان وابسته به این است که دائما اطّلاعات و مهارتهای خود را نو و تازه کنند و این ممکن نیست مگر با آموزش مداوم و مستمر .ازطرف دیگر تأمین به موقع و به جای نیروی انسانی متخصص مورد نیاز در هر سازمان یک ضرورت محسوب می گردد و تأمین چنین ضرورتی بدون پیروی از اصول و فنون برنامه ریزی نیروی انسانی وبه ویژه برنامه ریزی آموزشی غیرممکن است.
قرار گرفتن در مسیر توسعه و دستیابی به توسعه پایدار، امروزه یکی از آرما نهای جوامع بشری است. سازمانهای جهانی مانند یونسکو راه های دستیابی به این توسعه را ( بدون در نظر گرفتن شرایط اختصاصی و اقلیمی کشورها )بررسی کرده و راهکارهای کلی را در معرض افکار عمومی قرار داد ه اند. یکی از عوامل مهم در دستیابی به توسعه -به تأکید سازمانهای بین الملل- توجه به آموز شهای فنی و حرفه ای است.
کشورهای توسعه یافته امروزی از دهه ۱۹۷۰ به این راز موفقیت دستیافته و برای آن برنامه ریزی کرده اند و از یکى دو دهه بعد به دستاوردهای آن نائل گشته اند. آموزشهای فنی و حرفه ای انجام  فعالیت هایی است که می تواند فرد را برای احراز شغل، حرفه و کسب و کار آماده نماید یا کارایی و توانایی وی را در انجام آن افزایش دهد. این آموزشها کسب مهارتها را در راستای تکنولوژی و علوم وابسته به همراه دانشهای خاص مربوط به شغل و در بخشهای مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ارائه می دهد . ظهور اقتصاد دانش محور^[۱۲] در کشورهای صنعتی در دهه های آخر قرن گذشته و به دنبال آن در برخی از کشورهای جنوب شرقی آسیا و آمریکای لاتین نشان داد که سرمایه انسانی^[۱۳] نقشی محوری در توفیق این کشورها برای ورود به اقتصاد جدیدایفاء نموده است(بانک جهانی:۲۰۰۲). به علاوه می توان گفت که آموزشهای فنی وحرفه ای^[۱۴] به دلیل توام نمودن آموزشهای نظری و عملی از توانایی زیادی در تشکیل سرمایه انسانی و تربیت کارگردانش مدار^[۱۵] برخوردار می باشند.
در هر کشوری قشر جوان به لحاظ توانمندی های گوناگون و بالندگی و تحرک اجتماعی، نقش اساسی و محوری را در توسعه همه جانبه جامعه ایفا می نمایند . در کشور ایران با عنایت به ساختار جمعیتی جوان جامعه، لزوم توجه خاص و ویژه به این قشر عظیم پویای جامعه بیش از پیش احساس می گردد . فراهم نمودن زمینه های مناسب برای رشد و شکوفایی جوانان مستلزم این است که برنامه ریزی های خرد و کلان جامعه در جهت تحقق اهداف کشور و بر آوردن نیازهای کلیه اقشار جامعه به ویژه جوانان انجام شود.
تدوین برنامه های آموزش کاربردی در جهت کسب مهارتهای عملی و حرفه ای، ایجاد زمینه جهت بروز خلاقیت های فکری، عملی جوانان در زمینه های مختلف علمی، هنری، فنی و اجتماعی، کمک به خود شکوفایی وارتقاء اعتماد به نفس و کسب هویت دینی و ملی جوانان و ارتقاء سطح امیدواری به زندگی، سطح آگاهی، بهزیستی درونی و کیفیت زندگی از جمله راهکارهایی است که برای تحقق اهداف توسعه همه جانبه کشور می تواند مورد توجه برنامه ریزان و مسئولان کشور قرار گیرد. امروزه در مورد سطح توسعه یافتگی هر جامعه علاوه بر رشد اقتصادی، میزان توانمندی افراد آن جامعه، برخورداری از سلامت عمومی، بهره مندی از امنیت روانی – اجتماعی و احساس رضایت درونی به عنوان شاخص های توسعه بسیار مهم شمرده می شود. برای رسیدن به توسعه و پیشرفت هر کشور شناسایی مشکلات و مسائل مبتلا به از اهمیت خاصی برخوردار است.
توسعه منابع انسانی تنها آموزش‏های زیاد حاصل‏ نمی‏شود بلکه بایستی بصورت برنامه‏ ریزی شده ونظام‏مند عمل نمود.از سویی اگر بخواهیم به اهمیّت نیروی انسانی سازمان‏های امروزی و نقش توسعه‏یافتگی آنها اشاره کنیم‏ باید گفت که امروزه فاصله میان جوامع و سازمان‏ها از حیث دانایی و توانایی است و چالش‏ اصلی میان سازمان‏ها چالش نیروی انسانی توانا و دانا می‏باشد. نیروی انسانی به عنوان مهمترین،گران‏ترین و با ارزش‏ترین سرمایه و منبع سازمان‏ محسوب می‏شود و تنها عنصر ذی شعوری است که به عنوان هماهنگ‏کننده سایر عوامل سازمانی،نقش اصلی را بر عهده دارد.می‏توان به سادگی بیان نمود که بدون افراد کارآمد، دستیابی به اهداف سازمانی غیرممکن است.ازاینرو منابع انسانی توسعه ‏یافته نقش اساسی‏ در رشد، پویایی و بالندگی یا شکست و نابودی یک سازمان دارند.
۲-۲ تعاریف
بنا به تعریف یونسکو، سازمان علمی و فرهنگی ملل متحد، آموزش و پرورش عبارت است از تمام کنش ها و اثرات و راه ها و روش هایی که برای رشد و تکامل توانایی های مغزی، معرفتی و همچنین مهارتها و نگرش ها و رفتار انسان به کار می روند، البته به طریقی که شخصیت انسان را تا ممکن ترین حد آن تعالی بخشد و یکی از ارزش های مثبت جامعه ای که در آن زیست می کند، باشد. (صفوی، ۱۱:۱۳۷۰) نکات برجسته تعاریف مذکور عبارتند از: شکوفایی استعدادها، تعالی شخصیت، کسب ارزش های والای انسانی و انعکاس آن در گستره زندگی فردی، سازمانی و اجتماعی، که همگی آثاری چند از نتایج آموزش و پرورش می باشند.
نقش و جایگاه حقیقی و اهمیت آموزش حاکی از آن است که آموزش فرایندی است بلند مدت و مستمر، فرایندی که از بدو تولد انسان آغاز و با مرگ او پایان می یابد و البته این نظریه ای است که آیین اسلام برای نخستین بار در دنیا در مفهوم آموزش مداوم و با عبارت “زگهواره تا گور دانش بجوی”^[۱۶] توصیه نموده است.
ماهیت مادام العمر بودن آموزش به گونه ای است که انواع آموزش هایی را که فرد می بیند، مانند آموزش های اولیه کودکی در خانواده، آموزش های رسمی^[۱۷]، آموزش های مداوم^[۱۸] و انواع آموزش های غیر رسمی^[۱۹] را در بر می گیرد. آموزش مادام العمر آموزشی است که نیازهای انسان را در تمام سنین، با توانایی های متفاوت و در سطح آموزشی گوناگون و در شرایط حرفه ای مختلف جوابگو باشد.(صفوی،۱۲:۱۳۷۰).
هدف اصلی آموزش کمک به کارکنان در تسلط بر دانش، مهارت و رفتارهایی است که قابل تعمیم به فعالیت های روزانه شغلی باشد.
آموزش عبارت است از تلاش در جهت کسب تخصص حرفه ای ماشینی ، تلاش فنی ، ورزیدگی در امور مدیریتی و اکتساب روش ها و برتوردهای متناسب در مقابل مسائل دقیق اجتماعی.(کیان پور ،۱۳۸۹)
منظور از آموزش ، آموختن عمل یا مجموعه ای از اعمال است که موجب می شود فردی مهارت ، دانش و منش لازم را برای انجام کاری فراگیرند .(کیان پور ،۱۳۸۹: ۳۴ (.
بنا به تعریف های صورت گرفته در خصوص یادگیری و آموزش می توان گفت آموزش می تواند تغییر مهارت ها، دانش و نگرش و رفتار اجتماعی را در بر داشته باشد . آموزش می تواند به فضای به وجود آمدن تغییرات در ویژگی های شخصیتی، رفتاری، نگرش ها در مورد همکاران و گروه و سرپرستان و اهداف سازمان بینش مطلوب را بوجود آورد .
۲-۳ آموزش کارکنان و مدیران
انسان موجودی است تغییر پذیر با توانایی های بالقوه نامحدود که این توانایی ها می توانند تحت نظام و برنامه ریزی های آموزشی و پرورشی صحیح به تدریج به فعل در آید وجوامع انسانی و ارگان های مربوط به آن را از مواهبی بس کران برخوردار نماید. این وظیفه خطیردر حد سازمان ها و مؤسسات به عهده مدیریت سازمان ها و در چارچوب و نظام بهسازی منابع انسانی دراین بخش مطرح گردیده است. (ناصرمیرسپاسی،۲۴۷:۱۳۸۱).
هدف های آموزشی درسازمان ها متعددندکه تحت عنوان هدف های عمده، هدف های اجتماعی، هدف های سازمانی و هدف های فردی، قابل دسته بندی است. تحقّق این اهداف منافع سه گانه مورد نظر الگوی سیستمی مدیریت منابع انسانی را تأمین می نماید. امّا آنچه که در نظام بهسازی سازمان ها به تدریج باید مورد تأکید قرار گیرد نتایج حاصل از آموزش است ونه صرفأ انجام آموزش و یا آمارساعات آموزشی. به عبارتی هدف آموزش ها باید ایجاد سازمان های یادگیرنده و تولیدکننده فکر باشد نه صرفأ نش خوارکننده فکر دیگران. البته درمورد سازمان های یادگیرنده ^[۲۰]همان طورکه قبلأ نیز اشاره شده ادعاشده است، یک ایده زمانی به اختراع تبدیل می گردد که قابلیّت اجرای آن به ثبوت برسد ویک اختراع زمانی نوآوری محسوب می شود که بتوان آن را به نحوی قابل اطمینان درحجمی معنی دار وباقیمتی قابل قبول ساخت وبه بازار ارائه نمود.به تعبیر پیتر سنگه – سازمان های یادگیرنده اختراع شده اند ولی هنوز به مرحله نوآوری نرسیده اند.به عقیده نگارنده نظام بهسازی منابع انسانی باید بتواند به تدریج سازمان ها رابه سوی یادگیرندگی، با تعبیر پیترسنگه، حمایت نماید. در غیر این صورت ممکن است آموزش ازنظر نفرساعت در کاروبه صورت کمی رقم های بالایی را نشان دهد درحالی که از نظرمحتوایی و تحقّق اهداف، تقریبأ بی اثر باشد و این ویژگی آموزش دراغلب سازمانهای بزرگ کشوراست وشایدبه همین جهت باشدکه هم بستگی آموزش وتوسعه درایران چندان محسوس نیست. (همان،۲۴۷).
۲-۳-۱ خط مشی ها و مسئولیت آموزشی
خط مشی های کلی مدیریت در هر مؤسسه راهنمای همه طرح ریزی ها از جمله طرح ریزی آموزشی است. در تعیین خط مشی های آموزشی لازم است ابتدا هدف های اصلی مؤسسه مورد توجّه و تجزیه و تحلیل قرار گیرد و خط مشی های آموزشی در جهت تأمین آن هدف ها وضع گردد.
از آنجا که هدفها و ماهیّت کار کلیه مؤسسات یکسان و مشابه نیست نمی توان یک سری خط مشی های آموزشی استاندارد و یکسان پیشنهاد نمود، ولی به طور کلی می توان گفت، زمینه های عمده ای که در مورد آنها خط مشی وضع می شود به قرار زیر است: