«داروخانه موظف است طبق ساعات تعیین شده خدمات مربوطه را ارائه نماید مگر با دلیل موجه یا اطلاع کتبی و نظر سازمان منطقه ای بهداشت و درمان محل و در غیر این صورت متخلف به مجازات های زیر محکوم می شود:
مرتبه اول– تذکر .
مرتبه دوم- اخطار کتبی با درج در پرونده.
مرتبه سوم- جریمه نقدی تا بیست هزار ریال.
مرتبه چهارم– جریمه نقدی تا پنجاه هزار ریال.
تبصره۱- در صورتی که داروخانه قبل از پایان ساعت تعیین شده از ارائه خدمات دارویی خودداری نماید مرتبه اول تذکر ، مرتبه دوم اخطار کتبی با درج در پرونده، مرتبه‌سوم جریمه نقدی تا پنجاه هزار ریال و مرتبه چهارم جریمه نقدی تا یکصد هزار ریال.
تبصره۲- داروخانه های شبانه روزی در صورت عدم رعایت مفاد این ماده علاوه بر تعزیرات ذکر شده در مرتبه پنجم تا یکسال تعطیل خواهند شد. و به موجب ماده۸ و ۹ «از آئین نامه داروخانه‌ها ساعات کار داروخانه ها ی روزانه با توجه به موقعیت جغرافیایی و … تعیین می شود وساعات کار فعال آنها باید در تابلویی در محل قابل رؤیت نصب گردد.»
همان‌گونه که ملاحظه می‌گردد قانونگذار در ۲ مورد جرم را محقق نمی‌داند. اولاً «دلیل موجه» که تشخیص آن با مرجع رسیدگی کننده می باشد و ثانیاً با اطلاع کتبی و نظر سازمان منطقه ای بهداشت و درمان محل ( که منظور اخذ مجوز است نه صرف اطلاع ) با توجه به تبصره ۱ ماده ۲۴ نظر به اهمیت ارائه خدمات دارویی، در صورت تخلف قانونگذار مجازات شدیدتری برای آن قائل شده است از طرفی با عنایت به تبصره۲ همین ماده ، نظر به اهمیت داروخانه های شبانه روزی، برای این داروخانه ها نیز مجازات سنگین تری در نظر گرفته شده است.
با التفاف به ماده۲۵ «قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی» در صورت منحصر به فرد بودن داروخانه در منطقه، مجازات شدیدتری در نظر گرفته می شود. «در مناطقی که داروخانه منحصر به فرد باشد، داروخانه بر طبق مواد این قانون تا یکسال به تعطیل موقت تعزیر شود، پروانه تأسیس از متخلف سلب و به فرد واجد شرایط دیگر واگذار می گردد و متخلف تا پنج سال حق گرفتن مجدد پروانه تأسیس داروخانه را نخواهد داشت و به هر حال داروخانه نباید تعطیل گردد.»
۳- عدم ارائه شیر خشک در ازای دریافت کوپن و به قیمت رسمی
همان گونه که در ماده ۲۶ قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی آمده است این عنوان تخلف هم ناظر بر عدم ارائه شیرخشک در ازای دریافت کوپن می باشد و هم ناظر بر گرانفروشی شیر خشک ، به بیان دیگر می توان با دو عنوان تخلف مستقل مورد بحث قرار گیرد.
۴- خودداری از عرضه لوازم و ملزومات پزشکی، داندانپزشکی و آزمایشگاهی بر اساس ضوابط تعیین شده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
ماده ۲۷ قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی مقرر می دارد: «لوازم و ملزومات پزشکی و داندانپزشکی و آزمایشگاهی که برای تولید و یا واردکردن آنها از ارز دولتی استفاده شده باشد باید بر اساس ضوابطی که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعیین می نماید، در مقابل ارائه فاکتور و با قیمت رسمی در اختیار متقاضی قرار گیرد و تخلف از این امور جرم بوده و متخلف به مجازات های زیر محکوم می شود:
مرتبه اول- اخطار کتبی و یا جریمه تا یکصد هزار ریال و یا هر دو مجازات.
مرتبه دوم- جریمه نقدی تا یک میلیون ریال.
مرتبه سوم- جریمه نقدی تا پنج میلیون ریال.
در صورت گرانفروشی متخلف به ترتیب مذکور در ماده ۲۲ این قانون مجازات می‌شود.
تبصره – شرکت های توزیع کننده اقلام مذکور در صورتی که در تخلف از ضوابط فوق با تولید کننده و یا واردکننده مشارکت و یا معاونت داشته باشند متخلف محسوب و به مجازات های زیر محکوم خواهند شد.
مرتبه اول- اخطار کتبی و ضبط کالا به نفع دولت و پرداخت بهای آن به قیمت رسمی به شرکت مذکور.
مرتبه دوم- ضبط کالا به نفع دولت.
مرتبه سوم- جریمه نقدی تا یک میلیون ریال و ضبط کالا به نفع دولت.
این ماده صرفاً کالاهایی را در بر می گیرد که برای تولید یا وارد کردن آنها از ارز دولتی استفاده شده باشد.
گفتار چهارم: جرایم مربوط به تخلف از ضوابط و مقررات دارویی
قانونگذار برای آن که متصدیان امور دارویی را به انجام وظایف خود ملزم سازد و جلو تخلف از ضوابط و مقررات دارویی را بگیرد مجازات‌هایی برای تخلف از این مقررات پیش بینی نموده است در اینجا اهم این جرایم و مجازات‌ها را مورد بررسی قرار می دهیم:
۱- عرضه و فروش دارو بدون حضور مسئول فنی داروخانه
ماده ۱۵ قانون مورد بحث مقرر می دارد: « عرضه و فروش دارو باید با حضور مسئول فنی انجام گیرد و تخلف از آن جرم محسوب شده و محل مذکور بلافاصله تعطیل می گردد.»
و ماده۲۱ از «آیین نامه داروخانه ها» مقرر می دارد: «وظایف مسئول فنی به قرار زیر است:
حضور فعال در داروخانه در ساعات تعیین شده .
عرضه و فروش داروها و همچنین کنترل کلیه نسخ و مهر و امضای آنها.
ارائه دارو در مقابل نسخ پزشکان به استثنای داروهای با فروش آزاد.
درج نحوه مصرف دارو در روی بسته‌بندی داروهای تجویز شده بر طبق دستور پزشک و تذکرات لازم بر حسب ضرورت.
مشاوره باپزشک معالج بیمار در مواردی که ابهام و تردید در نسخه تجویزی ملاحظه گردد.
اعمال نظارت بر شرایط نگهداری داروها، شکل ظاهری و کیفیت فیزیکی و تاریخ مصرف داروها.
ساخت داروهای جالینوسی طبق نسخه پزشک با توجه به امکانات و شرایط داروخانه».
طبق ماده ۵ از آیین نامه داروخانه ها « چنانچه مسئول فنی به هر دلیل در ساعات معین از روز نتواند در داروخانه حضور به هم رساند، داروخانه مکلف است تابلو (نسخه پیچی داروخانه تعطیل است) را در محل مناسب که در معرض دید مراجعین باشد نصب و از ارائه خدمات دارویی خودداری نماید.» لذا چنانچه اشخاصی که در داروخانه مشغول فعالیت می‌باشند اگر اقدام به عرضه و فروش کالایی غیر از دارو بنمایند، جرم محقق نمی شود.
لازم به ذکر است که این اتهام و مجازات متوجه مسئول داروخانه می باشد نه متوجه شخص مسئول فنی، به عبارت دیگر این وظیفه مسئول و مؤسس داروخانه است که در زمان عدم حضور مسئول فنی اقدام به فروش دارو ننماید. نوع مجازات ها نیز قرینه ای بر تأیید این مطلب می باشد.
۲- عدم حضور مسئول فنی داروخانه در ساعت مقرر
ماده ۱۶ قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی مقرر می دارد: « مسئول فنی باید در ساعات مقرر در داروخانه حضور داشته باشد و تخلف از آن جرم محسوب شده و متخلف به مجازات های زیر محکوم می گردد.
مرتبه اول- اخطار کتبی با درج در پرونده.
مرتبه دوم- جریمه نقدی تا مبلغ یکصد هزار ریال.
مرتبه سوم- جریمه نقدی تا مبلغ دویست هزار ریال.
مرتبه چهارم – لغو موقت پروانه مسئول فنی تا مدت سه ماه.
همان گونه که از مجازات های مقرر در این ماده استنباط می شود، این جرم صرفاً ناظر به شخص مسئول فنی می باشد نه مسئول داروخانه، سئوالی که مطرح می‌شود این است که چنانچه مسئول فنی داروخانه برای عدم حضور خود در ساعات مقرر عذر موجهی ارائه نماید باز هم جرم محقق می شود یا خیر؟ با توجه به صراحت قانون باید بگوییم که جرم محقق می شود اما از طرفی عقلایی به نظر نمی رسد و موارد فورس ماژور را نیز مورد لحاظ قرار ندهیم.
به موجب ماده ۸ از «آیین نامه داروخانه ها» : «ساعات کار داروخانه های روزانه با توجه به موقعیت جغرافیایی منطقه و اوقات فعالیت پزشکان به پیشنهاد سازمان منطقه ای بهداشت و درمان استان مربوطه و تأیید معاونت امور دارویی و غذایی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعیین خواهد شد».
و به موجب ماده۱۹ آیین نامه مذکور : «ساعات کار فعال داروخانه ها می بایستی در تابلویی درج و در محل قابل رؤیت مراجعه کنندگان نصب گردد».
۳-تهیه و تدارک دارو از منابع غیر مجاز
ماده ۱۷ قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی مقر می دارد:« داروخانه باید دارو را از شبکه های توزیع تعیین شده از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (شرکت های توزیع کننده دارو) تهیه و تدارک نماید عدم رعایت ضوابط این ماده جرم محسوب شده و متخلف به مجازاتهای زیر محکوم می گردد:
مرتبه اول- اخطار کتبی با درج در پرونده.
مرتبه دوم- جریمه نقدی تا مبلغ پانصد هزار ریال.
مرتبه سوم- جریمه نقدی تا مبلغ پانصد هزار ریال و قطع سهمیه دارویی تا مدت سه ماه.
مرتبه چهارم- تعطیل موقت داروخانه تا مدت یکسال.
تبصره – مبادله دارو در حد متعارف مصرف یک روز بین داروخانه های یک شهر مشمول ضوابط فوق نخواهد بود.»
با توجه به ماده فوق چنانچه دارو دارای پروانه ساخت معتبر و یا مجوز ورود باشد لیکن از منابع غیر مجاز تهیه شده باشد، جرم محقق می گردد.
پروژه های پژوهشی در مورد جرایم_بهداشتی،_درمانی_و_دارویی_در- فایل ۱۱
