آشوردن به معنی آمیختن و ممزوج کردن و خواب کسی را آشفتن هم آمده است. معنی دیگر آشور که به پهلوی asur گفته می شود مملکتی است در آسیای قدیم بین ماد و بابل و در حوزه رود دجله، و شهرهای کلده و نینوا پایتخت آن بوده است. آشور نخست باجگذار حکومت بابل بوده ولی بعدها مستقل شده است. (دهخدا – معین)
آوند هم معنای گوناگونی دارد. حجت و دلیل و برهان را گویند. به بیتی از فردوسی که اوند را با معنی حجت و دلیل آورده توجه کنید (حاشیه برهان قاطع – دکتر معین)
چنین گفت با پهلوان زال زر گر آوند خواهی به تیغم نگر
می توانیم آوند را ترکیبی از دو جزء آب + وند به معنای آب دار و دارای آب بدانیم که با همین معنی در اوستا avant آمده است. در سانسکریت apovant و در پهلوی apomand آمده است. (پاشنگ – ۱۳۸۱، طاهری – ۱۳۸۲)
معانی دیگر آوند ریسمانی است که با آن انگور یا از این دست را بیاویزند. با توجه به این معنا خانم ارفع اطرایی ، آشور آوند را نوایی می داند که آویختگی و تناسب دارد با قوم آشور. (ارفع اطرایی – ۱۳۷۱).
به اعتقاد نگارنده می توان آوند را به معنای راه و مسیر نیز دانست. همانگونه که در اصطلاح گیاهشناسی گیاهان را آوندهایی است که شیره و آب در آن روان است و واژه هایی مثل راه و ره که در موسیقی ایران به معنای امروزی mode و مایه و مقام و … به کار می روند هم موید همین معناست. بنابراین آشور آوند راهی است یا به تعبیر امروز مدی است منتسب به آشوریان.
معانی دیگری برای آوند در لغت نامه ها آمده است مثل تخت و مسند و شطرنج و در معنای کاسه و کوزه هم آمده است که با تمام این معنای می توان تعبیری برای آشور آوند در نظر گرفت اما محتمل ترین آن راه منتسب به آشور است و راهی که سبب آشوردن و منقلب کردن می گردد.
ارجوزه:
قصیده گونه ای است بر وزن رجز و معنی دیگر آن رجز خواندن در جنگ و معرکه و خودستایی کردن هنگام پیکار است (دهخدا – معین) . این گوشه با نام رجز نیز در روایات ثبت شده است.
خسروانی
منسوب به خسرو و خسرو به معنای نیک نام و نیک نامی آمده است. در پارسی این واژه جایگزین نام شاهان شده است و به معنای مطلق شاه به کار می رود. به احتمال خیلی زیاد خسروانی در ردیف بازمانده ی مفهومی الحان بارگاه خسرو پرویز ساسانی است که توسط باربد موسیقی دان برجسته ی آن دربار تصنیف شده است. آن طور که درروایات آمده از باربد سی لحن و هفت خسروانی با روایات و رویکردهای گوناگون وجود داشته است. این الحان هفت گانه مشتمل بر دعاهایی برای خسرو پرویز به نثر مسجع بوده است ( دهخدا – معین). لحن خسروانی که در متون گاهی از آن به لفظ خسروی یا کیخسروی نیز یاد می شود به اتفاق مورخین و فرهنگ نویسان و ادبا نثر مسجعی بوده است از مصنفات باربد که با آواز و لحن مخصوص خوانده می شده است. مضمون این نثر مسجع مدح خسرو پرویز بوده است. در واقع این نوع نثر نوعی از شعر است که الفاظ آن در قالب غیر منظوم ریخته می شود و این قبیل اشعار عبارت است از کلمات منثوری که با کشش الفاظ با قالبی منظوم تطبیق داده می شوند (مشحون – ۱۳۸۰).
بعد از اسلام در ممالک اسلامی خسروانیات را با عنوان “الطریق الملوکیه” روایت و اجرا می کردند.
نگاهی به پایان نامه های انجام شده درباره بررسی نقش و اهمیت اسطوره در موسیقی دستگاهی ایرانی- فایل ۷