با توجه به تایید فرضیه­ دوم اصلی و اهمیت تلاش مورد انتظار بر قصد مشتریان حقوقی بانک ملت در استفاده از خدمات بانکداری الکترونیکی، هر چه قدرسطح تلاش مورد انتظار سیستم بانکداری اینترنتی از نظرمشتریان بالاتر باشد گرایش آن ها به استفاده از این خدمات بیشتر خواهد بود. لذا بانکها باید در جهت تقویت مواردی چون ساده­تر کردن طراحی وب سایت خدمات بانکداری اینترنتی، ساده­سازی و کوتاه کردن مراحل و فرایند انجام مبادلات بانکی بکوشند. با توجه به تایید فرضیه­ سوم اصلی و اهمیت تاثیرات اجتماعی بر قصد مشتریان حقوقی بانک ملت در استفاده از خدمات بانکداری الکترونیکی، هر چه قدرسطح تاثیرات اجتماعی سیستم بانکداری اینترنتی از نظر مشتریان بالاتر باشد گرایش آن­ها به استفاده از این خدمات بیشتر خواهد بود. با توجه به اهمیت تاثیرات اجتماعی در ایجاد تمایل به استفاده از خدمات نوین بانکی بانک­ها باید با توجه به نقش کارکنان و مشتریان فعلی در جذب مشتریان جدید شخص یا گروه خاصی را برای رفع مشکلات مشتریان و پاسخگویی به آنان آموزش دهند.

با توجه به تایید فرضیه­ چهارم اصلی و اهمیت تسهیل شرایط بر قصد مشتریان حقوقی بانک ملت در استفاده از خدمات بانکداری الکترونیکی، هر چه قدرسطح تاثیرات اجتماعی سیستم بانکداری اینترنتی از نظرمشتریان بالاتر باشد گرایش آن ها به استفاده از این خدمات بیشتر خواهد بود با توجه به رابطه­ بین متغییر تسهیل شرایط و استفاده از خدمات بانکداری اینترنتی ضرورت افزایش امکانات نرم افزاری و وجود گروه­هایی برای ارائه­ مشاوره در صورت بروز مشکل نقش مهمی در تمایل مصرف کنندگان حقوقی به استفاده از خدمات بانکداری اینترنتی دارد. همچنین یکی از مهم­ترین چالش­هایی که در حوزه بانکداری الکترونیک بویژه بانکداری اینترنتی مشاهده می­ شود این مطلب است که خلق محصولات جدید در حوزه بانکداری الکترونیک بیشتر به مهندسان فناوری محول شده و نقش بانکداران و مدیران حوزه بازاریابی در این امر کمرنگ­تر می­باشد. وجود تعامل بیشتر بین مهندسین و مدیران منجر به خلق محصولاتی با اقبال عمومی بیشتر شده که متناسب با رفتار مصرف­ کنندگان خدمات بانکی الکترونیک نیز می­باشد.
با توجه به تایید فرضیه­ پنجم اصلی و اهمیت اعتماد به سیستم بانکداری الکترونیکی بر قصد مشتریان حقوقی بانک ملت در استفاده از خدمات بانکداری الکترونیکی، هر چه قدرسطح تاثیرات اجتماعی سیستم بانکداری اینترنتی از نظرمشتریان بالاتر باشد گرایش آن­ها به استفاده از این خدمات بیشتر خواهد بود. لذا بانک باید در جهت تقویت مواردی چون آگاه کردن مشتریان از مسائل امنیتی و استانداردهای رعایت شده از سو ی بانک برای افزایش سطح آگاهی عمومی آن­ها از بعد امنیتی (چنان­چه بانک از بعد امنیتی قابلیت بالایی دارد مشتری از آن مطلع شود تا یک امنیت عامه پسند در آن ها ایجاد شود). و بحث بیمه مالی در برابر هر گونه سوء استفاده اینترنتی و اشتباه احتمالی در امر پرداخت یا دریافت وجوه جدی گرفته شود تا درآینده با توسعه این سیستم­ها و ارتقاء آگاهی مشتریان، تمایل به استفاده از خدمات بانکداری الکترونیکی در آن­­ها بیشتر شود بکوشند
عقد قراردادهای بین المللی جهت بیمه نمودن و تامین امنیت مبادلات بانکی، تضمین جبران خسارت در صورت هک­شدن حساب مشتریان یا کلاهبرداری اینترنتی، آموزش مشتریان در زمینه نحوه ایجاد، نگهداری و تغییر دوره­ای مشخصات محرمانه خود به منظور کاهش احتمال سوء استفاده در محیط مجازی، ارائه آمار و اطلاعات دقیق و به­روز در مورد میزان تراکنش­های مورد سوء استفاده قرار گرفته شده به کل تراکنش­های بانکداری اینترنتی جهت ایجاد اطمینان بین مشتریان در مورد رو به کاهش بودن سرقت، تمهیداتی است که می ­تواند سطح اعتماد مشتریان را افزایش دهد.
با توجه به تایید فرضیه­ ششم اصلی و اهمیت قصد رفتاری استفاده از سیستم بانکداری الکترونیکی بر رفتار مشتریان حقوقی بانک ملت در استفاده از خدمات بانکداری الکترونیکی، هر چه قدرسطح قصد رفتاری سیستم بانکداری اینترنتی از نظرمشتریان بالاتر باشد گرایش آن­ها به استفاده از این خدمات بیشتر خواهد بود.
با توجه به آزمونهای تکمیلی و نتایج آزمون تی­تک­نمونه ­ای ضرورت توجه بیشتر به متغییرهای تسهیل شرایط و تاثیرات اجتماعی احساس می­ شود با شرکتهای معتبرتر به عنوان بازار هدف انتخاب و کوشش بیشتری در جهت فراهم آوردن بستر مناسب برای ارائه ­ خدمات بیشتر به شرکتها فراهم شود.
با توجه به نتایج آزمون تی­دو گروه مستقل و بیشتر بودن میانگین نگرش زنان می­توان شرکتهایی را که مدیران آنها را زنان تشکیل داده یا کسب و کارهایی که محوریت آن با زنان است را به عنوان بازار هدف ارائه­ خدمات بانکداری اینترنتی انتخاب نمود. همچنین با توجه به نتایج آزمون و بیشتر بودن میانگین نگرش شرکتهایی که مدیران آنها از خدمات بانکداری اینترنتی استفاده می کنند، می­توان این شرکتها را به عنوان بازار هدف برای ارائه­ خدمات بانکداری اینترنتی انتخاب نمود.
با توجه به نتایج آزمون آنووا و بیشتر بودن میانگین نگرش در شرکتهایی که کارکنان با تحصیلات بالاتر دارند ضمن افزایش فعالیت­ها برای ارائه­ خدمات به کسب و کارهایی که برحسب اقتضا از کارکنانی با سطح تحصیلات پایین­تر بهره می­برند شرکتهایی را که مدیران یا کارکنان آنها از سطح تحصیلات نسبی بالاتری برخوردار هستند را می­توان به عنوان بازار هدف برای ارائه­ خدمات بانکداری اینترنتی انتخاب نمود.
با توجه به روند افزایش سطح دانش کامپیوتر و اینترنت کارکنان با هدف­گذاری بر روی شرکتهایی که ارائه دهنده این خدمات هستند می توان بازار مناسبی برای ارائه­ خدمات بانکداری اینترنتی انتخاب نمود.
با توجه به نتایج آزمون فریدمن توصیه می­ شود سیاست­های تبلیغاتی و فعالیت­های ترغیبی بر مبنای نتایج آزمون فریدمن و اولویت­های پاسخ­ دهندگان تدوین و اجرا شود.
محدودیت های تحقیق
هر چند که در آغاز پژوهش هدف تحقیق تبیین رفتار مصرف کنندگان حقوقی در حوزه ی همراه بانک و اینترنت بانک بوده است ؛با توجه به عدم ارائه ی خدمات بانکداری همراه به مشتریان حقوقی ناگزیر حوزه ی مورد مطالعه صرفا به بانکداری اینترنتی محدود شد.
متغیرهای مستقل این تحقیق صرفا بخشی از عوامل تأثیر گذار بر قصد استفاده از بانکداری اینترنتی را تشریح می کنند. در حالی که متغیرهای دیگری مانند ریسک خطرات مورد انتظار و.. می توانند در قصد استفاده مشتریان حقوقی تأثیرگذار باشند.
فقدان آمار منسجم و دقیق در حوزه بانکداری الکترونیک و ارائه شاخص­ های محدودی چون ابزارها و تجهیزات پرداخت الکترونیک در کشور از مهم­ترین محدودیت­های دسترسی به منابع و اطلاعات موثق در این حوزه محسوب می­گردد. جستجوهای متعدد و بررسی گزارشات بانک مرکزی صرفا جداول پیوست که جزء آخرین آمارهای منتشر شده در کشور است ضمیمه پایان نامه گردید.
بروز مشکلات قانونی متعدد در حوزه ارائه خدمات بانکداری اینترنتی به شرکت ها باعث شد بسیاری از بانک­ها از جمله بانک کشاورزی از طرح تحقیقاتی و پرسشنامه آماده شده استقبال نکنند. فقدان زیرساخت­های لازم حقوقی و قانونی در حوزه­ ارائه خدمات مشتریان حقوقی یکی از مهم­ترین مباحثی است که پیش­روی بانک­ها برای ارائه خدمات نوین به مهم­ترین مشتریان خود مطرح است.
این تحقیق صرفا در شهرستان تهران و در شعب یکی از سرپرستی­های بانک ملت انجام شده است. نمی­ توان نتایج آن را به سایر شهر­ها و بانک­ها تعمیم داد.
تحقیق حاضر صرفا در حوزه­ بانکداری اینترنتی انجام شده است و نمی­ توان با اطمینان نتایج آن را به سایر فناوری­های مهم تعمیم داد.
با توجه به روش نمونه گیری و الزامات تحقیق چون پرسشنامه ­ها توسط کارشناسان بانک توزیع شده نه خود محقق امکان بروز خطا وجود دارد.
پیشنهادات برای تحقیقات آتی
در صورت رفع موانع قانونی پیشنهاد می­ شود این مدل در حوزه­ همراه بانک نیز استفاده شده و نتایج آن با تحقیق حاضر مقایسه و بررسی شود.
برای تبیین بهتر رفتار مصرف ­کننده و شناسایی همه عواملی که بر استفاده مشتریان حقوقی تاثیرگذار است انجام­ مطالعه­ تحلیل عاملی اکتشافی پیشنهاد می­ شود.
انجام تحقیقات آماری به منظور ارزیابی و مقایسه عملکرد بانک­ها در خصوص شاخص­ های بانکداری الکترونیک پیشنهاد می­ شود.
انجام تحقیقاتی با محوریت شناسایی موانع ارائه خدمات بانکداری الکترونیک به مشتریان حقوقی پیشنهاد می­ شود.
در پژوهش حاضر متغییر­های متعددی در حوزه­ جمعیت شناختی مطرح شد که بدلیل فقدان بنیانهای علمی کافی فرضیاتی در خصوص آنها ارائه نگردیده است. مطالعات بیشتر در حوزه­ تاثیر متغییرهای میانجی چون جنس، سن سطح تحصیلات پاسخ ­دهندگان ، دانش کامپیوتر و اینترنت آنان و مدت زمان و میزان استفاده کارکنان از اینترنت بر روابط بین متغییرهای مستقل و وابسته­ی تحقیق می­توان به فرضیه ­های جدیدتری درحوزه­ی پذیرش فناوری­های نوین بانکی منتج گردد.
بهره گیری از این مدل در زمینه ی سایر سامانه های بانک ملت همچون سامانه ی محب که یک سامانه­ی حسابداری می­باشد می تواند به نتایج قابل توجهی منتج گردد.
پیشنهاد می شود مدل مفهومی تحقیق در سایر شهرستان ها و بانک ها نیز آزمون شده و با تحلیل نتایج آن و انجام مطالعات میان فرهنگی تاثیر شاخص های فرهنگی بر نظرگاه مصرف کنندگان مورد بررسی قرار گیرد.
منابع
بامداد ،ناصر.رفیعی مهرآبادی ،نگار . (۱۳۸۷, سال هشتم، شماره ی ۴(پیاپی ۳۱ )، زمستان). بررسی رضایت مشتریان از کیفیت خدمات خودپرداز بانک­ها. پژوهشنامه­ی علوم انسانی و اجتماعی مدیریت .
بیات, م. (۱۳۸۷). دو مانع پیشروی بانکداری الکترونیک . بانکداری الکترونیک .
پزشکی, ی., و دباغ رضایی, س. (۱۳۸۴). نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در رشد اقتصادی. تدبیر .
حسین وظیفه دوست ،راحله نژاد طهرانی. (۱۳۸۶, پاییز و زمستان شماره ۱۰ و ۱۱). ارزیابی تأثیر بانکداری اینترنتی بر تعهد، اعتماد و جذابیت استفاده از خدمات الکترونیکی صنعت بانکداری:مطالعه موردی بانک اقتصاد نوین. فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین , ص. ۱۱۲-۱۳۰٫
رسولی نژاد, ا. (۱۳۸۶, ،پاییز و زمستان). عوامل مؤثر بر به­ کارگیری پول الکترونیکی: مطالعه موردی بانک صادرات. فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین،شماره ۱۰ و ۱۱ , ص. ۱۵۳-۱۳۱٫
رضایی, م. (۱۳۸۸, سال شانزدهم شماره ۴ (شماره پیاپی ۶۰)). نظریه­ های رایج درباره پذیرش فناوری­های اطلاعات و ارتباطات. فصلنامه پژوهش های ارتباطی , ص. ۹۳-۶۳٫
زریباف, م., حسینی, س. م., و بزرگمهر, ب. (۱۳۹۰, سال هشتم، شماره ۲۱ ، بهار). بررسی تطبیقی ترجیحات رفتاری کاربران بانکداری الکترونیک و سنتی (مطالعه موردی: بررسی تمایل مشتریان بانک ملت استان سمنان به استفاده از خدمات بانکداری الکترونیک). (پژوهشگر) فصلنامه مدیریت .
سهی, م. ف. (۱۳۸۵). بررسی عوامل مرتبط با قصد استفاده مشتریان از بانکداری اینترنتی . پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت دولتی : دانشکده علوم اداری دانشگاه شهید بهشتی .
سید جوادین, س., و یزدانی, ش. (۱۳۸۴, شماره ۴۵). بررسی عوامل موثر بر قصد استفاده مشتریان از خدمات بانکداری اینترنتی مطالعه بانک سامان. دانش مدیریت .
سید حیدر میرفخرالدینی ،یاسر امیری . (۱۳۸۹, دوره ۲ ،شماره ۵ پاییز وز مستان). ارائه راهکارهای ارتقای خدمات الکترونیکی بانک ها با رویکرد BSC ، ANP فازی وTOPSIS فازی (مطالعه موردی :بانک های دولتی منتخب استان فارس ). مدیریت صنعتی , ص. ۱۴۱-۱۵۸٫
عبدالوند,محمدعلی. باروند,پونه. (۱۳۸۹, پاییز و زمستان شماره ۹ ). عوامل مؤثر بر شکل­ گیری نگرش مصرف ­کننده نسبت بانکداری الکترونیک. مدیریت بازاریابی .
علیخانزاده, ا. (۱۳۸۷). بانکداری الکترونیکی . تهران : علوم رایانه .
قره چه،منیژه .عبدالباقی،عبدالمجید.حمیدی زاده،محمدرضا. (۱۳۸۵, تابستان شماره ۵). عوامل و محرک­های توسعه ی بانکداری الکترونیکی در ایران:مطالعه موردی بانک رفاه. فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین , ص. ۲۳-۱٫
کاتلر, ف. (۱۳۸۳). مبانی مدیریت بازاریابی. تهران: ترمه.
گیلانی نیا, ش., و موسویان, س. ج. ( ۱۳۸۸, سال سوم _ شماره ۱۱ _ زمستان). شناسایی عوامل موثر بر گرایش مشتریان در استفاده از خدمات بانکداری الکترونیک . فراسوی مدیریت , ص. ۱۰۳ - ۱۳۳٫