مرحوم خوئی در معجم رجال الحدیث، در مورد این روایت چنین می‌گویند:
این روایت را تا جمله (قال فخرج زراره.. إلخ ) را ، ابراهیم بن عبدالحمید از عیسی بن ابی منصور و ابی اسامه الشحام و یعقوب الاحمر، روایت کرده است.
در مورد عیسی (بن ابی منصور ) توثیقی وارد نشده است. و در مورد یعقوب (الاحمر) نیز کلامی است که بیان خواهد شد. با این وجود روایت صحیح است، زیرا، ابا اسامه همان زید الشحام است که ثقه است.ولی جمله (قال فخرج زراره.. إلخ ) مجهول السند است و معلوم نیست که گوینده این جمله چه کسی می‌باشد. آیا گوینده این جمله یعقوب الاحمر است یا ابراهیم بن عبدالحمید است که آن را مرسلا بیان نموده است. پس بر این جمله روایت نمی‌توان اعتماد کرد. [۳۰۰]
برای همین است که مرحوم خوئی در مورد چنین روایات شاذی اینگونه می‌گویند:
این روایت اگر چه سندش صحیح است ولی نمی‌توان به آن استناد نمود زیرا صدور این کلام از زراره با جلالت مقام و علو رتبه ایشان و روایات مستفیض که برخی ازآنها، روایات صحیح می‌باشد در مدح او، غیر ممکن می کند. پس این خبر، خبری شاذ است که توانایی مقابله با روایات مشهوری که صدور آنان از امام علیه السلام قطعی است را ندارد. گذشته از اینکه سند این روایت نیز مجهول است، که ما وجهه مجهول بودن جمله مذکور را بیان نمودیم.[۳۰۱]
بررسی ونقد شبهه ششم: روایات فراوانی در مذمت زراره وارد شده است.
۶ - علاوه بر روایتهایی که ذکر شد امام صادق جملات زیادی در مورد این شخص دارد،که ملخص آن این است:
الف: اگر مریض شد به عیادتش نروید و اگر مرد بر جنازه اش نماز نخوانید. [۳۰۲]
ب: بله زراره از یهود و نصاری و کسانی که بگویند سه خداوجوددارد، بدتر است. [۳۰۳]
پاسخ:
سند روایت فوق چنین است: محمدبن أحمد عن محمد بن عیسى عن علی بن الحکم، عن بعض رجاله عن أبی عبدالله علیه السلام قال….
روایت فوق به دوجهت مردود است:
۱- محمد بن احمد مجهول است. همچنان که آیت الله خوئی در معجم رجال الحدیث، اشاره نموده‌اند.[۳۰۴]
۲ - روایت مرسله می‌باشد زیرا واسطه میان علی بن الحکم تا امام صادق(علیه السلام) معلوم نیست.
ج: أبی سیار می‌گوید: شنیدم از ابا عبدالله که می‌گفت: خداوند، برید و زراره را لعن کند. [۳۰۵]
پاسخ:
این روایت به سند ذیل آمده است:
حدثنی محمدبن مسعود، عن جبریل بن أحمد، عن محمدبن عیسى، عن یونس، عن مِسْمَعٍ کِرْدِین أبی سیار، قال: سمعت أبا عبدالله علیه السلام….
روایات فوق نیز ضعیف است زیرا:
در سند روایت ” جبریل بن احمد ” وجود دارد که مجهول الحال است. آیت الله خوئی در معجم رجال الحدیث، در مورد وی چنین می‌گویند: جبرئیل بن احمد، با وجود اینکه از او زیاد روایت شده است، ولی در حق او هیچ مدح و توثیقی وجود ندارد.[۳۰۶]
چ: خطاب بن مسلمه می‌گوید: ابا عبدالله می‌گفت: زاره نمی‌میرد مگر سرگردان و حیران. [۳۰۷]
پاسخ:
روایت فوق به سند ذیل آمده است:
محمد بن مسعود، قال: حدثنی جبرئیل بن أحمد، عن العبیدی، عن یونس، عن خطاب بن مسلمه، عن لیث المرادی قال: سمعت أبا عبدالله علیه السلام…
در سند روایت ” جبریل بن احمد ” وجود دارد که مجهول الحال است. آیت الله خوئی در معجم رجال الحدیث، در مورد وی چنین می‌گویند جبرئیل بن احمد، با وجود اینکه از او زیاد روایت شده است ولی در حق او هیچ مدح و توثیقی وجود ندارد.[۳۰۸]
ح: عمران زعفرانی می‌گوید: شنیدم ازامام جعفر صادق که به ابی بصیر می‌گفت: ای ابا بصیر دوازده نفری که در اسلام بدعت ایجاد کردند کسی مانند زراره بدعت ایجاد نکرد خداوند او را لعنت کند. [۳۰۹]
پاسخ:
سند روایت این چنین است:محمد بن مسعود، قال: حدثنی جبرئیل بن أحمد، عن العبیدی، عن یونس، عن إبراهیم المؤمن، عن عمران الزعفرانی، قال: سمعت أبا عبدالله علیه السلام…
آیت الله العظمی خوئی در معجم رجال الحدیث، در مورد این روایت چنین می‌گویند:
روایت ضعیف است به دلیل، وجود جبرئیل بن احمد و ابراهیم و عمران، زیرا همگی مجهول الحال هستند .[۳۱۰]
خ: زراره و ابو جارود اجازه ورود گرفتند ابی عبدالله گفت: ای غلام آندو را وارد کن چرا که آندو گوساله، زندگی و مرگ هستند. [۳۱۱]
پاسخ:
سند روایت به صورت زیر است:حدثنی محمد بن مسعود، قال: حدثنی جبرئیل بن أحمد، قال: حدثنی موسى بن جعفر وهب عن علی القصیر، عن بعض رجاله…
روایت به دلایل ذیل ضعیف است:
۱ - روایت مرسله می‌باشد زیرا ” عن بعض رجاله ” که از آنها روایت نموده است معلوم نیستند.
۲ - در سند روایت ” جبرئیل بن احمد ” وجود دارد که مجهول الحال است.
آیت الله خوئی در معجم رجال الحدیث، در مورد وی چنین می‌گویند: جبرئیل بن احمد، با وجود اینکه از او زیاد روایت شده است ولی در حق او هیچ مدح و توثیقی وجود ندارد .[۳۱۲]
د: گفت: این زراره بن اعین است او از کسانی است که الله عزوجل آنها را در کتابش وصف کرده وگفته: فَجَعَلْناهُ هَباءً مَنْثُوراً. [۳۱۳] و بسوی آنچه انجام داده ایم می‌رویم و آن را به صورت غبار پراکندهاى در می‌آوریم. [۳۱۴] این آیه برای مشرکین آمده است،کسانی که اعمالشان حبط میشود.
پاسخ:
روایت به سند زیر آمده است:حدثنی محمد بن مسعود، قال: حدثنی جبرئیل بن أحمد، عن موسى ابن جعفر، عن علی بن أشیم، قال: حدثنی رجل عن عمار الساباطی…
روایت ضعیف است زیرا:
۱ - روایت مرسله می‌باشد زیرا واسطه میان ” علی بن اشیم ” و ” عمار ساباطی ” معلوم نیست و مجهول است.
۲ - در سند روایت ” جبریل بن احمد ” وجود دارد که مجهول الحال است. آیت الله خوئی در معجم رجال الحدیث، در مورد وی چنین می‌گویند:
جبرئیل بن احمد، با وجود اینکه از او زیاد روایت شده است ولی در حق او هیچ مدح و توثیقی وجود ندارد.[۳۱۵]
ذ: قومی ایمان را عاریت می‌گیرند سپس آن را پس می‌دهند و در روز قیامت به آنها گفته میشود معارون، یقینا زراره از آنهاست. [۳۱۶]
پاسخ:
سند روایت چنین است:محمد بن یزداد، قال: حدثنی محمد بن علی الحداد، عن مسعده بن صدقه، قال: قال أبوعبدالله علیه السلام…
مرحوم آیت الله العظمی خوئی در معجم رجال الحدیث، چنین می‌گویند:
محمد بن علی الحداد مجهول است، پس روایت ضعیف است. [۳۱۷]
لازم به ذکر است که علمای بزرگوار شیعه درپاسخ به شبهاتی که درباره جناب زراره مطرح شده است، نکات بسیار مهم وارزنده ای بیان کرده‌اند که محققین عزیز می‌توانند جهت اطلاع بیشتر به کتاب اعیان الشیعه ج ۷ ص ۴۷، کتاب معجم رجال الحدیث ج ۸ ص ۲۴۵ مراجعه نمایند.
پیوست:
بررسی ونقد شبهات، پیرامون زراره
ازدیدگاه مؤلف کتاب تاریخ آل زراره
دانلود پروژه های پژوهشی در رابطه با زندگی، آثار واندیشه‌های کلامی زراره بن اعین- فایل ۱۷
