این فصل در سه بخش کلی به شرح ذیل تشریح شده است.
۱-۳-۱۰-۲- بخش اول: گزارش‌ها و صورت‌های مالی سالانه و میاندوره ای
- ناشر بورسی مکلف است گزارش‌ها و صورت‌های مالی زیر را مطابق استانداردهای ملی و یا فرم‌هایی که توسط سازمان ارائه می‌شود، ظرف مهلت های مقرر تهیه و افشا نماید.
۲-۳-۱۰-۲- بخش دوم: مجامع عمومی
در این بخش وظایف ناشر در قبال مجامع عمومی تشریح می گردد. برخی از بندهای مهم بیان می گردد.
- ناشر موظف است زمان، تاریخ، محل تشکیل و دستور جلسه مجامع عمومی را در روزنامه های کثیرالانتشار و سایت اینترنتی خود درج و مراتب را حداقل ۱۰ روز قبل از برگزاری مجماع افشا نماید. دستور جلسه مجامع عمومی باید صریح و واضح باشد. موضوعات مهم از قبیل انتخاب اعضای هیئت مدیره، انتخاب حسابرس و بازرس قانونی، تقسیم سود و اندوخته ها و تغییر موضوع فعالیت، باید مشخصاً در دستور جلسه قید شود و قابل طرح در بخش"سایر موارد” نمی‌باشد.
- در صورتی که افزایش سرمایه در اختیار هیئت مدیره بوده و دستور جلسه هیئت مدیره تصویب اجرای افزایش سرمایه باشد، ناشر موظف است حداقل ۱۰ روز قبل از تاریخ برگزاری جلسه هیئت مدیره، مراتب را افشا و علاوه بر افشای فوری تصمیمات اتخاذ شده، حداکثر ظرف ۳ روز کاری پس از برگزاری مجمع، متن صورتجلسه مورد تایید اعضای هیات مدیره را افشا نماید.
۳-۳-۱۰-۲- بخش سوم: اطلاعات مهم
- ناشر موظف به افشای فوری اطلاعات مهم می‌باشد. برخی از مصادیق اطلاعات مهم به شرح زیر است:
الف – رویدادهای مؤثر بر فعالیت، وضعیت مالی و نتایج عملکرد ناشر
ب – تصمیمات و شرایط مؤثر بر ساختار سرمایه و تأمین منابع مالی ناشر
ج – تغییر در ساختار مالکیت ناشر
د – سایر اطلاعات مهم مؤثر بر قیمت اوراق بهادار ناشر و تصمیم سرمایه‌گذاران
۱۱-۲- دستورالعمل اجرایی “نحوه گزارش‌دهی دارندگان اطلاعات نهانی”
دستورالعمل اجرایی نحوه گزارش‌دهی دارندگان اطلاعات نهانی، در اجرای تبصره ۲ ماده ۴۶ قانون بازار اوراق بهادار در جلسه مورخ ۱۱/۱۰/۸۶ توسط هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار به تصویب رسید. برخی از بندهای مهم این دستورالعمل در اینجا بیان می گردد. متن کامل این دستورالعمل در پیوست ۳ ارائه می‌شود.
- شخص گزارش‌دهنده” مکلف است، اطلاعات مورد نظر از جمله اطلاعات معاملات اوراق بهادار به شرح “فرمهای شماره ۱ و ۲” این دستورالعمل را ظرف مهلت‌های مقرر در این ماده به اطلاع سازمان بورس و اوراق بهادار و شرکت بورس اوراق بهادار تهران برساند.
- شرکت مکلف است فهرست"اشخاص گزارش‌دهنده” را مطابق “فرم شماره ۳” به سازمان بورس و اوراق بهادار و شرکت بورس اوراق بهادار تهران گزارش دهد. هرگونه تغییر در فهرست مزبور باید ظرف یک هفته اطلاع داده شود.
- مسئولیت صحت اطلاعات گزارش شده برعهده “شخص گزارش‌دهنده‌ای” است که ذیل فرمهای مربوطه را امضا می کند.
۱۲-۲- آیین نامه انضباطی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس (مصوب شورای بورس مورخ ۱۸/۱۰/۸۴)
این آیین نامه در چهار قسمت به شرح ذیل تنظیم گردیده که متن کامل آن در قسمت پیوست ۴ ارائه شده است.
الف) وظایف شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس در ارتباط با مجامع عمومی
ب) وظایف شرکت‌ها در ارتباط با تهیه صورت‌های مالی
ج) وظایف شرکت‌ها در ارتباط با سهامداران
د) ضمانت اجرایی
۱۳-۲- شفافیت اطلاعات
۱-۱۳-۲- ماهیت شفافیت گزارشگری در متون مالی
در نگاهی کلی، شفافیت یعنی دستیابی گسترده به اطلاعات مربوط و اتکاپذیر در خصوص عملکرد دوره‌ای، موقعیت مالی، فرصت‌های سرمایه‌گذاری، راهبری شرکتی و ریسک شرکت‌های تابعه (بوشمن و اسمیت[۵۹]،۲۰۰۳). اما از دیدی دقیقتر، شفافیت عموماً به سه دسته تقسیم می‌شود؛
-
- تعریفهای مبتنی بر ذینفعان اطلاعات
-
- تعریفهای مبتنی بر مسئولیت پاسخگویی،
-
- شفافیت از ابعاد قانون (طاهری، ۱۳۸۹).
دسته اول: تعریف های مبتنی بر ذینفعان اطلاعات
ویش وانات و کافمن[۶۰](۱۹۹۲) بر این باورند که شفافیت یعنی افزایش جریان به موقع و اتکاپذیر اطلاعات اقتصادی،اجتماعی و سیاسی که در دسترس همه ذینفعان مربوط باشد. در نقطه مقابل آن، نبود شفافیت در اطلاعات به مفهوم ممانعت از دسترسی به اطلاعات صحیح و یا ارائه نادرست اطلاعات یا ناتوانی بازار از کسب اطمینان نسبت به کفایت و مربوط بودن کیفیت اطلاعات ارائه شده تعریف شده است.
دسته دوم: تعریفهای مبتنی بر مسئولیت پاسخگویی
فلورینی[۶۱](۱۹۹۹) شفافیت را به عنوان افشای اطلاعاتی به وسیله شرکت‌ها که برای ارزیابی عملکرد و انجام وظیفه پاسخگویی ضروری است، بر شمرده است. وی معتقد است شفافیت ابزاری است برای تسهیل فرایند ارزیابی عملکرد شرکت‌ها.
“تاکید بر حق دسترسی به اطلاعات با در نظر گرفتن حریم هر دو طرف تهیه‌کننده و استفاده‌کننده و امکان ارزیابی عملکرد شرکت‌ها با بهره گرفتن از این اطلاعات، در تعریفهای فلورینی برجسته‌تر شده است و دیدگاه مسئولیت پاسخگویی عمیقتری در بر دارد” (تجویدی، ۱۳۸۷).
به واقع، شفافیت ارتباط تنگاتنی با پاسخگویی دارد و علت وجود تقاضا برای شفافیت این است که بازار، شرکت‌ها را بابت سیاست‌ها و عملکردشان مسئول میداند.
دسته سوم: شفافیت از ابعاد قانون
بُعد سوم از شفافیت در حوزه مسئولیتهای قانونی است، زیرا شرکت‌ها به منظور اجرای دو رویکرد فوق توسط دولت و مراجع قانونگذار، ملزم به پایبندی به الزامات افشا و شفاف سازی اطلاعات هستند. مجموع تعریفهای شفافیت نشان میدهد که وجه مشترک آنها، کیفیت در اطلاعات خروجی است (طاهری، ۱۳۸۹).
۲-۱۳-۲- نقش شفافیت در گزارشگری مالی
بر اساس چارچوب مفهومی گزارشگری مالی، اطلاعات مالی باید دوجنبه مربوط بودن و اتکاپذیری را داشته باشد .اما کیفیت اطلاعات در خصوص شفافیت، بیشتر از دیدگاه افشای اطلاعات مناسب و به موقع است (مدهنی[۶۲]،۲۰۰۹).
افشا به مفهوم انتشار اطلاعات است، اما عکس العمل حسابداران نسبت به اصل افشا چندان که باید، جالب نیست. امروزه افشای اطلاعات تنها محدود به اطلاعات مالی در چارچوب گزارش‌های مالی نیست، بلکه شرکت‌ها معمولاً دسته ای از اطلاعات غیر‌مالی را نیز با هدف اثرگذاری بر تصمیم های استفاده کنندگان افشا می‌کنند[۶۳].
شفافیت یکی از عوامل مهم اثرگذار بر جذابیت شرکت برای سرمایه‌گذاران و به عنوان یکی از عناصر اصلی در چارچوب نظام‌های راهبری شرکتی است. میزان شفافیت بسته به تمایل و توان مدیریت برای تصحیح هرگونه تمایزهای آگاهی دهنده برای مشارکت‌کنندگان بازار است.
در درازمدت، بازارهای سرمایه تنها از طریق استقرار یک محیط اطلاعاتی شفاف پیشرفت خواهند کرد. در این محیط، شفافیت اطلاعات مالی نقشی انتقادی دارد. به واقع، شرکت‌هایی که در تحقق استانداردهای شفافیت ناتوانند، ریسک زیادی دارند که اعتبار مدیران آنها را تحت الشعاع قرار میدهد. در این حالت، این شرکت‌ها با کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران و سهامداران مواجه خواهند بود که منجر به زیان بازار سرمایه و کاهش جایگاه اعتباری شرکت و کاهش نقدشوندگی در بازار خواهد شد(صادقی،۱۳۹۱).
از طرفی دیگر مدهنی (۲۰۰۹) معتقد است که مزایایی با اهمیت در افشای داوطلبانه برای ایجاد یک سیستم شفاف وجود دارد. افشای داوطلبانه اطلاعات وگزارشگری مالی شفاف در درازمدت به شرکت‌ها کمک میکند تا مزایای رقابتی ایجاد کنند.
بوشمن و همکاران (۲۰۰۱) یک طرح ارزیابی برای شفافیت شرکتی ایجاد کردند که در قیاس با شاخصهای شفافیت مورد استفاده در سایر بررسی‌ها، جامع‌تر بود. آنها شفافیت را در سه طبقه اندازه‌گیری کردند؛
اندازه‌گیری کیفیت گزارشگری شرکت شامل حجم، اصول ارزیابی، به موقع بودن و قابلیت اعتبار افشای شرکت‌ها (یعنی کیفیت حسابرسی)
اندازه‌گیری حجم به دست آوردن اطلاعات خصوصی شامل تحلیل و رواج جدول های ترکیبی سرمایه‌گذاری و فعالیت‌های تجاری داخلی، و
اندازه‌گیری کیفیت اطلاعات شامل ارائه و مالکیت خصوصی یا عمومی رسانه ها با هدف اطلاع رسانی و حضور در اذهان عمومی.
۱۴-۲- آیا شفافیت همیشه مطلوب است!؟
