شباهت نقش انسان در ایران با نقش انسان در هاوایی، شاید نمادی از همگرایی اندیشه انسان های کهن در جوامع مختلف باشد. (تیمره – کوه های اطراف خمین) (تصویر۳-۷۲)
مشابهت نقش سنگ نگاره های ایران (تیمره) با سنگ نگاره های غار لاسکو در فرانسه، نمادی از اندیشه های یکسان. (تصویر ۳-۷۳)
نقوش بزهای کوهی حکاکی شده در آریزونا، کالیفرنیا و کلرادو امریکا آنقدر از نظر طرح، اندازه و روح موجود در حکاکی ها با نمونه نقوش حکاکی شده درایران(تیمره) شبیه به هم هستند که کمتر هنرمندی است که می تواند به راحتی این نقوش جادویی را از هم تفکیک کند.(.تصویر۳-۷۴)
نقش بز در خوگان (خمین – ایران ) و نقش بز در امریکا (تصویر ۳-۷۵)
یک نماد صلیب گونه که دایره ای آن را در بر گرفته. ایران(تیمره) سنگ نگاره ای دقیقا همگون آن در سوئیس! (تصویر۳-۷۶)
مقایسه نقش انسان هایی که دو دستان خود را با پنجه هایی غیر متعارف باز کرده اند، ایران و نیو مکزیکو (تصویر۳-۷۷)
دو نماد در دو نقطه بسیار دور از هم با شباهت و مضامین شگفت انگیز، تیمره (کوه های اطراف خمین) و هاوایی(تصویر۳-۷۸)
برای تجزیه و تحلیل نقوش ابتدا موضوع نقوش و سپس اندازه و رنگ نقوش مناطق مورد مطالعه که توسط آقایان ایزد پناه و فرهادی ارائه شده اند معرفی می شوند.
۴-۱ موضوع نگاره های منطقه ی لرستان
موضوع این نگاره ها که گاه تا کیلومترها فاصله از یکدیگر تکرار شده را می توان به طور کلی به چند بخش تقسیم کرد:
الف- جانوران ب- ابزارها ج- گیاهان د- تصاویر ناشناخته ه- نقوش انسانی
۴-۱-۱ نقوش جانوران
آنچه در این نگاره ها بیش از همه و در اولین نگاه به چشم می خورد، بزکوهی (شکار بومی ایران و منطقه) و صحنه های شکار است. بزکوهی و به ویژه بزکوهی نر با شاخ های بزرگ و کشیده به سبک های گوناگون در غالب صحنه ها خود نمایی می کند.
پس از تکرار نقش بز، بیشترین فراوانی از آن شکارگران است که گاه پیاده یا سوار بر اسب بوده و از میان سلاح ها، آشکارترین ابزار تیر و کمان می باشد.
حال اگر عناصر لوح موجود را تفکیک کنیم مفردات آن به ترتیب تکرار مضامین چنین است:
الف- بز کوهی، به ویژه بزهای نر با شاخ های شاخص
ب- گوزن
ج- سگ
د-اسب
این جانوران بومی ایران و منطقه بوده هر چند امروزه از گوزن در این منطقه چندان اثری دیده نمی شود اما از آنجا که نگارگران این نقوش جز از روی مشاهده واقعیت قادر به نقاشی آنها نبوده اند، بنا بر این شکی نیست که در هزاره های پیش جانوران یاد شده در این منطقه وجود داشته اند.
در مورد نقش بز نیز با دو نوع بز روبرو می شویم یکی از آنها با شاخهای اغراق شده که شباهتی به قوچ نیز دارد و بز با شاخهای کوتاه تر.
وجود نقش اسب نیز حکایت از زمانی دارد که حیوان اهلی شده و به همرا سوار خود می باشد.
۴-۱-۲ ابزارها
الف- شمشیر
در تعدادی از نقوش انسان شکارگر ترسیم شده شیئی شبیه به شمشیر به کمر خود بسته و با خود حمل می کند.
ب- تیر و کمان
تیر و کمان از دیگر سلاح هایی است که سوارکار نقر شده بر صخره ها با خود حمل نموده و در حال تیر اندازی به شکار خود می باشد.
«بر اساس داده های باستان شناسی کلیه گروه های دیرینه سنگی جدید وسایل مکانیکی ساده ای از قبیل کمان و نیزه انداز نیز … اختراع کرده اند.» ( چایلد،۱۳۵۲: ۷۷)
«شاید کمان نخستین دستگاه مکانیکی باشد که فکر انسان به وجود آورده است. در حقیقت نیروی محرک کمان همان انرژی عضلانی است که به هنگام کمان کششی به تدریج در پیچ و تاب خم کمان انباشته شده و به یکباره با فشار، تیر را رها می سازد.» (همان:۸۱)
«کمان سلاحی ظریف و نیرومند است که در نهایت اعتبار سایه تسلط خود را بر عصر سلاح های بی صدا گسترده، دوران سلاح های آتشین را پشت سر گذاشته و همچنان به حیات خود ادامه می دهد .. دوام کمان وقتی بیشتر نمودار میشود که بدانیم این سلاح در بین هزاران شکارچی سفیدپوستی که در شمال قاره آمریکا به شکار حیوانات بزرگ می پردازند، حیثیت خود را باز یافته است…کمان به شکارچی امکان می دهد که از فاصله دور به حیوانی بسیار نیرومندتر از خود حمله کند و بدین ترتیب از مخاطرات یک برخورد رودررو بپرهیزد.» (دو شاتر،۱۳۷۴: ۱۵) و یا در مواجه با یک شکار تیزرو بتواند کند روی خود را در رسیدن به شکار جبران نماید.
اختراع تیر و کمان چنان تاثیری در زندگی آدمی داشته که مورگان در طبقه بندیش از تاریخ بشر، بر اساس پیشرفت تکنولوژی اعلام می نماید: «دوره پایان توحش با اختراع تیر و کمان آغاز گردیده است.» (مورگان،۱۳۷۱: ۶۲) او در ادامه می افزاید: «این جنگ افزار می بایست تاثیر نیرومند و بزرگی بر جامعه دیرین گذاشته باشد. تأثیر تیر و کمان بر دوره توحش با تأثیر آهن بر دوره بربریت و تأثیر جنگ افزار های آتشین بر دوره تمدن برابری می کند.» به هر صورت بیشترین ابزاری که در این سنگ نگاره ها به چشم می خورد همانا تیر و کمان و گاه نقش تیردان و تیرهای سر بر آورده از آن است.
ج-نیزه
در تصویر دیگری که در منطقه همیان یافت شده نقش بزی که نیزه ای به پشت او فرو رفته حکایت از وجود این ابزار دارد.
د- لگام اسب
در تصویری از سوار کار شکارچی حالتی را به نمایش می گذارد که نشان از گرفتن لگام اسب در حین سوارکاری دارد.
۴-۱-۳ نقوش گیاهی
در پناهگاه دوشه نقشی از دو درخت شبیه کاج یافت شده است.
۴-۱-۴ تصاویر ناشناخته
در پناهگاه میرملاس با نقشی روبرو می شویم که دایره ایست که خطی به صورت عمودی در بالای آن قرار گرفته و در انتهای خط عمودی خط منحنی که سر آن به طرف پایین باشد وصل شده. هنوز مورد استفاده ی نقش در آن زمان چه بوده برای ما مجهول است.
۴-۲ موضوع نگاره های تیمره
۴-۲-۱ نقوش جانوران
در این منطقه همانند لرستان نیز آنچه در نگاره ها بیشتر به چشم می خورد همان بز کوهی نر با شاخ های بزرگ کشیده می باشد که به سبکهای متفاوت در اکثر صحنه ها دیده می شود.در اینجا نیز همچون لرستان پس از تکرار نقش بز، بیشترین فراوانی از آن شکارگران است که گاه پیاده یا سوار بر اسب بوده و از میان سلاح ها، آشکارترین ابزار تیر و کمان می باشد.
اما تأمل بیشتر، عناصر دیگری را نیز آشکار می سازد. این عناصر شامل مجموعه علایمی است که به آنها خواهیم پرداخت. حال اگر عناصر لوحه های موجود را تفکیک کنیم مفردات آن به ترتیب تکرار مضامین چنین است:
۴-۲-۲ پستانداران وحشی
بز کوهی ، به ویژه بزهای نر با شاخ های شاخص _ قوچ کوهی _ پلنگ(یوز پلنگ؟یوز؟ببر؟)_ گرگ_ گوزن_ شیر_ گراز_ آهو_ گورخر_ چهارپای عجیب.
راهنمای نگارش پایان نامه درباره پژوهشی در صخره نگاری های پیش از تاریخ ایران از نظر ...