هدف اصلی
توصیف رابطه هوش اخلاقی و مهارت های اجتماعی با عملکرد تحصیلی در بین دانش آموزان دبیرستان های عشایری شیراز
اهداف فرعی
-
- توصیف رابطه ابعاد هوش اخلاقی با عملکرد تحصیلی در بین دانش آموزان دبیرستانهای عشایری شیراز
-
- تعیین رابطه ابعاد مهارت های اجتماعی با ابعاد عملکرد تحصیلی در بین دانش آموزان دبیرستانهای عشایری شیراز
-
- پیش بینی عملکرد تحصیلی بر اساس هوش اخلاقی و مهارت های اجتماعی در بین دانش آموزان دبیرستانهای عشایری شیراز
فرضیه های تحقیق
فرضیه اصلی پژوهش
بین هوش اخلاقی و مهارت های اجتماعی با عملکرد تحصیلی در دبیرستان های عشایری شیراز رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه های فرعی
۱- بین ابعاد هوش اخلاقی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان رابطه معناداری وجود دارد.
۲- بین ابعاد مهارت های اجتماعی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان رابطه معناداری وجود دارد.
۳- هوش اخلاقی و مهارت های اجتماعی می تواند عملکرد تحصیلی دانش آموزان در دبیرستان های عشایری شیراز را پیش بینی کند.
تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای پژوهش
هوش اخلاقی
الف: تعریف مفهومی: هوش اخلاقی عبارت است ازتوانایی تشخیص درست ازنادرست براساس اصول جهان شمول تعریف شده. این نوع هوش، درمحیط جهانی مدرن کنونی می تواند به مثابه نوعی جهت یاب برای اقدامات عمل نماید. هوش اخلاقی نه تنها چهارچوب قوی وقابل دفاع برای فعالیت انسان فراهم می کند، بلکه کاربردهای فراوانی دردنیای حقیقی دارد. درواقع، این نوع هوش تمام انواع دیگرهوش انسان رادرجهت انجام کارهای ارزشمند هدایت می کند(بهشتی فروهمکاران،۲۰۱۱: ۳).
ب: تعریف عملیاتی: هوش اخلاقی نمرهای است که هر یک از آزمودنی ها در این پژوهش از پرسشنامه هوش اخلاقی لنیک و کیل (۲۰۰۵) در ده بعد بدست آرودهاند این پرسشنامه شامل ۴۰ سوال می باشد، گزینه های سوالات مدرج و از طیف لیکرت میباشد. گزینه ها از هرگز تا همیشه نمره گذاری شده است.
مهارت اجتماعی
الف: تعریف مفهومی: مهارتهای اجتماعی[۲۸] رفتارهایی هستند که به مردم برای کنش متقابل با دیگران کمک میکنند. در مدرسه، کنش متقابل ممکن است با همکلاسیها، معلمان و سایر کارکنان مدرسه باشد. در مراحل بعدی زندگی، این کنش متقابل با همکاران، سرپرستان، دوستان و افراد دیگری برقرار میشود که شخص ملاقات میکند(رندی ومیشل[۲۹]،۲۰۰۸: ۲).
ب: تعریف عملیاتی: مهارتهای اجتماعی نمرهای است که هر یک از آزمودنی ها در این پژوهش از پرسشنامه مهارتهای اجتماعی ماتسون (۱۹۸۳) در پنج بعد بدست آرودهاند این پرسشنامه شامل ۵۶ سوال می باشد، گزینه های سوالات مدرج و از طیف لیکرت میباشد. گزینه ها از هرگز تا همیشه نمره گذاری شده است.
عملکرد تحصیلی
الف: تعریف مفهومی: عملکرد تحصیلی، عبارت است از کلیه فعالیت ها و تلاش هایی که یک فرد در جهت کسب علوم و دانش و گذراندن پایه ها و مقاطع تحصیلی مختلف در مراکز آموزشی از خودنشان می دهد. عملکرد تحصیلی عبارتست از درجه و میزان موفقیت فرد در امتحانات پایان ترم تحصیلی مدارس که از نمره صفر تابیست تعیین می گردد(مارتین وهمکاران[۳۰]،۲۰۰۶).
ب: تعریف عملیاتی: عملکرد تحصیلی نمرهای است که هر یک از آزمودنی ها در این پژوهش از پرسشنامه عملکرد تحصیلی فام و تیلور (۱۹۹۹) در پنج بعد بدست آرودهاند این پرسشنامه شامل ۴۸ سوال می باشد، گزینه های سوالات مدرج و از طیف لیکرت میباشد. گزینه ها از هیچ وقت تا همیشه نمره گذاری شده است.
فصل دوم
ادبیات و پیشینه تحقیق
مقدمه
هر تحقیق و پژوهش علمی که صورت میگیرد بر پایه ها، ارکان و نتایج مطالعات و تحقیقات پیشین استوار است. که هر پژوهشگر باید سعی کند مرتبط ترین دستاوردهای تحققیات پژوهشگران قبلی را مورد شناسایی قرار دهد و دریابد که دیگران تا چه درجهای مساله تحقیق مورد نظر او را بررسی کردهاند. و به آن نزدیک شدهاند، به عبارت دیگر چه ابعادی از مسئله تحقیق، مورد پژوهش قرار گرفته و چه ابعادی بررسی نشده است. مطالب این فصل حاوی چکیدهای از کند و کاوی عمیق و وسیع درآنچه که پیرامون موضوع پایان نامه و موضوعهای مشابه در کتابها، مقالات و تحقیقات وجود دارد، میباشد.
مبانی نظری پژوهش
هوش اخلاقی
اخلاق را مجموعهای از صفات روحی و باطنی انسان تعریف کردهاند که به صورت اعمال و رفتاری که از خلقیات درونی انسان ناشی میشود، بروز ظاهری پیدا میکند و بدین سبب گفته میشود که اخلاق را از راه آثارش میتوان تعریف کرد. استمرار یک نوع رفتار خاص، دلیل بر آن است که این رفتار یک ریشه درونی و باطنی در عمق جان و روح فرد یافته است که آن ریشه را خلق و اخلاق مینامند. دامنه اخلاق را در حد رفتارهای فردی تلقی میکنند، اما رفتارهای فردی وقتی که در سطح جامعه یا نهادهای اجتماعی تسری پیدا میکند و شیوع مییابد، به نوعی به اخلاق جمعی تبدیل میشود که ریشهاش در فرهنگ جامعه میدواند و خود نوعی وجه غالب مییابد که جامعه را با آن میتوان شناخت(معیدفر،۱۳۸۰).
مصباح یزدی (۱۳۸۲) در کتاب فلسفه اخلاق چهار معنی و کاربرد را برای اخلاق ذکر کرده اند که عبارتست از:
-
- صفات راسخ انسان:رایج ترین و شایع ترین کاربرد اصطلاحی اخلاق در بین اندیشمندان و فیلسوفان اسلامی، عبارت است از صفات و هیأت های پایدار نفس که موجب صدور افعالی متناسب با آنها به طور خود جوش و بدون نیاز به تفکر و تأمل از انسان می شوند. شیخ ابوعلی مسکویه در تعریف
-
- اخلاق می گوید : اخلاق حالتی نفسانی است که بدون نیاز به تفکر و تأمل، آدمی را به سمت انجام کار حرکت می دهد.علامه مجلسی نیز در تعریف اخلاق می گوید: اخلاق ملکه ای نفسانی است که به آسانی از انسان صادر می شود. برخی از این ملکات فطری و ذاتی اند و پاره ای از آن ها نیز با تفکر و تلاش و تمرین و عادت دادن نفس به آنها، به دست می آیند.
-
- صفات نفسانی:گاهی منظور از اخلاق در اصطلاح اندیشمندان، هرگونه صفت نفسانی است که موجب پیدایش کارهای خوب یا بد می شود، چه آن صفت نفسانی به صورت پایدار و راسخ باشد و چه به صورت ناپایدار و غیرراسخ.
-
- فضایل اخلاقی: گاهی نیز واژه اخلاق صرفاً درمورد اخلاق نیک و فضایل اخلاقی به کار می رود. مثلاً وقتی گفته می شود«فلان کار اخلاقی است» یا «دروغ گویی کار غیراخلاقی است» منظور از اخلاق، تنها اخلاق فضیلت است. البته در این که اصول اخلاق کدامند و آیا همه فضایل را می توان به یک یا چند فضیلت برگرداند یا نه، اختلافات فراوانی وجود دارد. به زعم فیلسوفان یونان و بسیاری از حکمای مسلمان چهار فضیلت حکمت، شجاعت، اعتدال و عدالت به عنوان فضایل مادر و بنیادین تلقی می شوند. در سنت مسیحی نیز گفته می شود که مسیحیان هفت فضیلت اصلی دارند، سه فضیلت الهیاتی و ایمان ، امید و محبت، و چهار فضیلت انسانی (مصلحت اندیشی، بردباری، اعتدال و عدالت).
-
- نهاد اخلاقی زندگی:اخلاق در این اصطلاح، در عرض مسایلی چون هنر، علم، حقوق و دین،… قرار دارد و در عین حال متفاوت با آنها به کار برده می شود. بنابراین اصطلاح، اخلاق نیز مانند زبان، دین و کشور پیش از افراد بوده و«فرد در آن داخل شده و کمابیش در آن سهیم می گردد» و پس از افراد نیز خواهد بود. به عبارت دیگر وجود آن به شخص وابسته نیست، بلکه “ابزاری در دست جامعه، به عنوان یک کل، است برای ارشاد و راهنمایی افراد گروه های کوچک تر"(مصباح یزدی،۱۳۸۲).
هوش اخلاقی عبارت است ازتوانایی تشخیص درست ازنادرست براساس اصول جهان شمول تعریف شده. این نوع هوش، درمحیط جهانی مدرن کنونی می تواند به مثابه نوعی جهت یاب برای اقدامات عمل نماید. هوش اخلاقی نه تنها چهارچوب قوی وقابل دفاع برای فعالیت انسان فراهم می کند، بلکه کاربردهای فراوانی دردنیای حقیقی دارد. درواقع، این نوع هوش تمام انواع دیگرهوش انسان رادرجهت انجام کارهای ارزشمند هدایت می کند(بهشتی فروهمکاران،۲۰۱۱: ۳).
بوربا[۳۱] (۲۰۰۵)هوش اخلاقی را بصورت ظرفیت تشخیص درست ازغلط، داشتن یقین های اخلاقی واقدام برمبنای آن ها به منظورارائه رفتاردرست وشرافتمندانه تعریف کرده است.
این نوع هوش، نشان دهنده ظرفیت ذهنی انسان برای تعیین اینکه چگونه اصول جهان شمول انسانی را به ارزش ها، اهداف واقدامات خود مرتبط نماید می باشد. همچنین هوش اخلاقی نشان دهنده اشتیاق وتوانایی فرد برای قراردادن معیارهایی برتروفراترازمنافع خود وحتی موضوعاتی نظیر اثربخشی درکانون واکنش های فردی است(تورنروبارلینگ[۳۲]،۲۰۰۲: ۳۱۲).
اصول ضروری هوش اخلاقی
اصول هوش اخلاقی ازدیدگاه بوربا(۲۰۰۵) به این شرح می باشد:۱
۱-همدردی[۳۳]: تشخیص علایق واحساسات افراد که شامل مراحل زیر می باشد:
-
- الف)پرورش آگاهی؛
- ب)افزایش حساسیت نسبت به احساس های دیگران؛