۳-۵-۳ مقیاس شباهت بصری (VAS ^[۲۵۰]) شدت درد
شدت درد، یک بار در روز در پاسخ به سوال “امروز چقدر درد داری ؟ “، بر اساس یک مقیاس شباهت بصری (VAS)، از ۰ “اصلا بد نیستم” تا ۱۰"تا آنجایی که تصور کنید بد هستم"، نمره گذاری می شود. میانگین این نمرات، در همه ی دوره های سنجش، در همه ی آزمودنی ها و در هر دو گروه مورد سنجش قرار می گیرد (ویکسل و همکاران، ۲۰۰۹). این مقیاس با توجه به ویژگی های خاص درجه بندی (rating) توسط فرد، نیاز به ویژگی های روان سنجی ندارد.
۳-۵-۴ سیاهه رفتاری کودک (CBCL)^[251] (آخنباخ ^[۲۵۲] ، ۱۹۹۶)
سیاهه رفتاری کودک، یک نظام سنجش مبتنی بر آخنباخ است که فرم والدین آن (CBCL)، در این پژوهش به کار گرفته شده است. این فرم، شایستگی ها (توانمندی ها)، کنش یا کارکرد انطباقی و مشکلات عاطفی– رفتاری کودکان ۶-۱۸ ساله را مورد سنجش قرار می دهد. با بهره گرفتن از این فرم، به آسانی و سهولت می توان در ارتباط با طیف وسیعی از شایستگی ها، کارکرد انطباقی و مشکلات عاطفی– رفتاری داده های استاندارد به دست آورد. این سیاهه که محتوی ۱۳ سوال و۱۱۳ عبارت است، توسط والدین و یا فردی که سرپرستی کودک را بر عهده دارد و از او مراقب می کند و یا هر کسی که با کودک در محیط های شبه خانوادگی برخورد دارد و او را به طور کامل می شناسد، تکمیل می گردد. مقیاس های این پرسش نامه عبارتند از: مقیاس های شایستگی و کارکرد انطباقی (فعالیت ها، اجتماعی، مدرسه و شایستگی کلی)، مقیاسهای مبتنی بر تجربه (اضطراب/افسردگی، گوشه گیری/افسردگی، شکایات جسمانی و…..) و مقیاس های مبتنی بر DSM (مشکلات عاطفی، مشکلات ADHD، مشکلات سلوک و…..). نمرات خام مقیاس های مشکلات این سیاهه از طریق جمع نمرات ۰، ۱ و۲ سوالات مربوط به هر مقیاس بدست می آید. واضح ترین نشانه ی عملکرد فرد در این آزمون بوسیله نمراتT به دست می آید که شکل تبدیلی نمرات خام می باشند. در پژوهش مینایی (۱۳۸۴)، دامنه ی ضرایب آلفای مقیاس های شایستگی، ۶۵/۰ تا ۸۵/۰ به دست آمده. ضرایب آلفای مقیاس های سندرمی مبتنی بر تجربه و مبتنی برDSM ، اکثرا در سطح مطلوب و رضایت بخش قرار داشت. جهت برآورد ثبات زمانی نمرات مقیاس ها، این آزمون در فاصله ی ۵ تا ۸ هفته، مجددا توسط والدین تکمیل شده است که کلیه ی این ضرایب همبستگی در سطح ۰۵/۰ P< معنادار بودند. ضرایب همبستگی این پرسش نامه و پرسش نامه ی CSI-4 در سطح ۰۵/۰ P<از لحاظ آماری معنادار به دست آمد. همبستگی درونی مقیاس ها با بهره گرفتن از ضریب همبستگی پیرسون و بر اساس کل نمونه هنجاریابی مورد بررسی قرار گرفت. ضرایب حاصله، تماما در سطح ۰۱/۰ P< معنادار بودند. ضرایب قدرت تمایز گذاری مقیاس های سندرمی، همگی در سطح بالایی به دست آمدند (مینایی، ۱۳۸۴).
۳-۵-۵ پرسش نامه ی عدم انعطاف پذیری روان شناختی در درد(PIPS)^[253] (ویکسل و همکاران، ۲۰۰۸)
نسخه ی اولیه ی پرسش نامه یPIPS ، محتوی ۳۸ آیتم بود که برای سنجش ۴ حیطه ی مربوط به عدم انعطاف پذیری روان شناختی در درد طراحی شده بود یعنی: اجتناب (۱۲ آیتم)، در آمیختگی شناختی (۱۴ آیتم)، جهت گیری ارزشمند (۵ آیتم)، و پذیرش(۷آیتم). در پژوهش ویکسل و همکاران (۲۰۰۸)، نتایج تحلیل عامل این مقیاس دو عامل اجتناب از درد (۱۰ آیتم) و در آمیختگی شناختی مرتبط با درد (۶ آیتم) را نشان داد که ویژگی های روان سنجی رضایت بخشی هم داشتند. خرده مقیاس اجتناب از درد رفتارهای خاص مرتبط با اجتناب از درد و پریشانی را مورد سنجش قرار می دهد و خرده مقیاس در آمیختگی شناختی، فراوانی افکار تجربه شده ی بیمار را ارزیابی می کنند، این افکار در صورتی که بالفعل در آیند منجر به رفتارهای اجتنابی می شوند. این پرسش نامه بر اساس یک مقیاس ۷ درجه ای لیکرتی از “هیچ وقت حقیقت ندارد” (۱) تا “همواره حقیقت دارد” (۷)، نمره گذاری می شود و نمرات بالاتر نشان دهنده ی عدم انعطاف پذیری بیشتر است. نتایج یک مطالعه ی کنترل شده ی تصادفی کوچک نشان داد که این پرسش نامه به تغییرات ناشی از مداخله ی مبتنی بر مواجهه و پذیرش حساس است. علاوه بر این عدم تغییر نمرات این مقیاس در گروه کنترل، احتمالا نشان دهنده ی پایایی آزمون باز آزمون این ابزار می باشد. نتایج مطالعه ی ویکسل و همکاران (۲۰۱۰)، در رابطه با نسخه ی بازبینی شده ی ۱۲ آیتمی این پرسش نامه، نشان داد که تحلیل عامل اکتشافی و تاییدی این پرسش نامه دو عامل آن را با ۱۲ آیتم (اجتناب،۸ آیتم و درآمیختگی شناختی،۴آیتم)، مورد حمایت قرار داد و این نشان دهنده ی شایستگی مدل، همسانی درونی مناسب و ارتباط قوی با متغیرهای ملاک (مثل ناتوانی و رضایت از زندگی) می باشد. اعتبار سازه ی این مقیاس از طریق همبستگی بالا با خرده مقیاس های پرسش نامه ی پذیرش درد مزمن(CPAQ ) ^[۲۵۴]و مقیاس ترس از جنبش تامپا (TSK )^[255]، مورد حمایت قرار گرفته شد. علاوه بر این نشان داده شده که PIPS ارتباط بین برخی از متغیرها مثل درد و ناتوانی را تعدیل می کند و این نشان دهنده ی کفایت این ابزار در رابطه با بررسی درمان بیماران مبتلا به درد مزمن می باشد(ویکسل و همکاران، ۲۰۱۰). بعد از ترجمه و بازترجمه ی این مقیاس توسط محقق و چند روان شناس و مترجم، نسخه ی فارسی این مقیاس تهیه شد و به منظور بررسی مقدماتی اعتبار و پایایی آن، بر روی ۶۰ نفر از کودکان مبتلا به درد مزمن اجرا شد. نتایج این بررسی، میزان آلفای کرونباخ این ابزار را ۷۴/۰ نشان داد. هم چنین مشخص شد که این ابزار همبستگی معناداری با خرده مقیاس های اضطراب و افسردگی CBCL داشت.

۳-۶ شیوه ی انجام پژوهش
۱) تهیه و آماده سازی پروتکل درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد کودکان (CHACT) بر اساس کتب درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (هیز، ۲۰۰۳؛۲۰۰۴)، الگوی ACT بزرگسالان مبتلا به درد مزمن (ولز و سورل، ۲۰۰۷)، گرته اولیه پروتکل ACT ویژه کودکان (مورل و ویلسون، ۲۰۰۲)، الگوی درمان اضطراب کودکان (راپی، راند و ویگنال، آن، ۱۳۹۰)، الگوی درمان وسواس کودکان (فریمن، جنیفربی و گارسیا، آبه مارس،۱۳۹۱) و مشورت با اعضای انجمن علوم رفتاری و بافتاری (ACBS).
۲) انتخاب آزمودنی ها بر اساس ملاک های شمول و عدم شمول
۳) جایگزینی آزمودنی ها در دو گروه آزمایش و کنترل و انجام پیش تست
۴) اجرای برنامه درمانیCHACT برای گروه آزمایش
۵) انجام پس تست در دو گروه آزمایش و کنترل
۶) ورود اطلاعات ناشی از پیش تست و پس تست و تحلیل آن با توجه به شیوه ی تحلیل داده ها
۷) اجرای برنامه ی درمانی برای گروه کنترل در صورت تمایل آزمودنی ها: قابل ذکر است با توجه به اینکه پس آزمون گروه ها در هفته ی پایانی دی ماه انجام شده، هنوز کار با گروه کنترل آغاز نشده است.
۳-۷ شیوه تحلیل داده ها
در این تحقیق علاوه بر استفاده از آمار توصیفی، از روش مقایسه ی میانگین های مربوط به تفاضل پیش- پس آزمون بر اساس آزمون یومن ویتنی، به دلیل عدم وجود مفروضه های آزمون پارامتریک استفاده شده است.

۴-۱نتایج پژوهش
در این فصل، متناسب با اهداف و سوالات تحقیق، نتایج پژوهش در دو مرحله ارائه میگردند.
۴-۱-۱ نتایج مربوط به مرحله ی اول تحقیق
در این قسمت به نتایجی اشاره می شود که در مرحله ی اول تحقیق حاضر حاصل شده است. مرحله ی اول تحقیق، به طراحی مقدماتی پروتکل درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد کودکان مبتلا به درد مزمن (CHACT)، مربوط می شود. با توجه به خلاء پژوهشی موجود در زمینه ی روان درمانی درد مزمن کودکان، مخصوصا از منظر درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (CHACT) و با توجه به نظرات اعضای انجمن علوم رفتاری و بافتاری (ACBS) مبنی بر خلاء پژوهشی موجود در این زمینه، گام اولیه ی این پژوهش در جهت طراحی پروتکل درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد کودکان مبتلا به درد مزمن (CHACT)، برداشته شد. این پروتکل بر اساس کتب درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (هیز، ۲۰۰۴؛ هیز،۲۰۰۳)، گرته اولیه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد کودکان (مورل و ویلسون^[۲۵۶]، ۲۰۰۲)، الگوی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بزرگسالان مبتلا به درد مزمن (ولز و سورل^[۲۵۷]، ۲۰۰۷)، الگوی درمان اضطراب کودکان (راپی، راند و ویگنال، آن^[۲۵۸]، ۱۳۹۰)، الگوی درمان وسواس کودکان(فریمن، جنیفربی و گارسیا، آبه مارس^[۲۵۹]، ۱۳۹۱)و با مشورت اعضای انجمن علوم رفتاری و بافتاری (ACBS)^[260]، طراحی گردید. نتایج مربوط به طراحی این پروتکل، در سه قسمت تنظیم شده اند. در قسمت نخست، به الگوها و محتوای تنظیم شده ی مربوط به طراحی کتاب کار درمانگر اشاره می گردد، در قسمت دوم، الگوها و محتوای مربوط به طراحی کتاب کار کودک ارائه می گردد و در قسمت آخر، به الگوها و محتوای مربوط به کتاب کار والدین، اشاره می گردد.
۴-۱-۱-۱ طراحی کتاب کار درمانگر

خوش آمدید
آیا می دانی که بعضی بچه ها درد های طولانی مدت دارند یا آنقدر درد می کشند که باعث می شود کارهایی را که واقعا از انجام آن لذت می برند از دست بدهند؟ بچه هایی که درد های طولانی مدت دارند، معمولا از روان شناسانی که شغلشان کمک به مردم است، کمک می گیرند تا یاد بگیرند چگونه نگرانی و ناراحتی مربوط به دردشان را کمتر کنند. همراه با پدر و مادرت، مهارت های جدیدی را یاد خواهی گرفت که به تو کمک می کنند نگرانی ها و ناراحتی هایت را کمتر کنی. تو مثل تعداد زیادی از بچه ها این مهارت ها را یاد می گیری و متوجه می شوی که وقتی به اندازه ی کافی آنها را تمرین کنی، احساس بهتری خواهی داشت و می توانی کارهایی را که انجامشان خیلی سخت هست را انجام دهی. هر جلسه ی درمان، فعالیت ها و تکالیفی دارد که تو باید در فواصل بین جلسات انجام دهی. به پدر و مادرت هم تکالیفی داده می شود. بنابراین، شما یک فعالیت خانوادگی را در پیش رو دارید و شما با هم کار خواهید کرد و به همدیگر کمک می کنید (راپی، راند و ویگنال، آن ^[۲۶۱]، ۱۳۹۰). ما به شما کمک می کنیم که کارها و تکالیفی که از نظر شما ارزشمند است ولی به دلیل دردآور بودنشان، آنها را انجام نمی دادید، بهتر بتوانید انجام دهید اما لازم است برای شروع کار چند نکته ی مهم را یاد بگیری:
- برای بعضی از بچه ها شروع کردن این فعالیت ها سخت است به خاطر اینکه آنها با پیامدهای ناخوشایندی که معمولا همان”درد“ هست مواجه می شوند. این بچه ها باید راجع به تعداد مشکلات پیش آمده با ما صحبت کنند. این مشکلات، اغلب، حتی مواقعی که فرد به موفقیت های خوبی می رسد، وجود دارند. اگر درد حاصل از بیماری را به عنوان “رنج اولیه“ در نظر بگیریم، واکنشی که فرد به این درد می دهد، به عنوان “رنج ثانویه“ درنظر گرفته می شود. به عنوان مثال اگر یک مهمان سر زده، بدبو، گستاخ و نفرت انگیز به مهمانی شما بیاید، چه کار می کنید؟ رنج اولیه، رسیدن یک آدم ولگرد به خانه است و رنج ثانویه، واکنشی است که شما در مقابل این آدم از خود نشان می دهید. درد، یک آدم ولگردی است که در مهمانی که زندگی ماست، ظاهر می شوند(ولز و سورل، ۲۰۰۷). آنچه که مهم است این است که ما نمی توانیم مانع از رسیدن این آدم ولگرد شویم ولی می توانیم واکنشی که نسبت به این آدم ولگرد نشان می دهیم (یعنی رنج ثانویه)، تغییر دهیم. حالا به دایره های پایین خوب نگاه کن، دایره کوچک مربوط به آدم ولگرد (یا درد) می باشد و دایره ی بعد از آن مربوط به واکنشی است که نسبت به درد نشان می دهی و دایره ی سوم مربوط به پیامد (مثبت یا منفی) مربوط به این واکنش ها می باشد.
ولگردد آأم
- نکته ی مهمی که در این جا وجود دارد این است که چهار بخش برای واکنش به درد (یا همان اجتناب از آن) وجود دارد این بخش ها عبارتند از: