۱- وفای به هر عهد و پیمانی که انسان بدان التزام یافته واجب است و در رأس همه آنها پیمان خداوند از بندگان در باب توحید به ایمان به رسول و در مقدمه آنها، ایمان به محمّد۶است.
۲- دوری از نواهی و آنچه خداوند حرام ساخته و عمل به احرام و انجام امور حلال و جایز.
الگوسازی با توجه به نکات آیات مرتبط با ادعاهای یهود در قرآن
۱- مسلمانان اگاه باشند که معیار انتساب به حضرت ابراهیم۷ دین است و نه خون و نسل و نژاد؛ یعنی، معیار پیرو ابراهیم۷بودن پایبندی به فرمان های الهی است که چه یهود و چه نصاری و چه مسلمانِ واجدِ این شرائط را شامل می گردد.
۲- مسلمانان اگاه باشند که خداوند متعال یکتاست وانبیاء مرسل او، آئین یکتاپرستی را به نسل بشر آموختند و مسلماً چنین وحدتی، مستلزم یکسان بودن آئینی مشخص از ابتدا تا انتهاست و آن تسلیم بودن در برابر معبود یکتا و سرسپاری بر اطاعت او و فرستادگانش می باشد.
۳- مسلمانان اگاه باشند که وارثان راستین دین و رسالت، تنها صالحان و مؤمنان می باشند یعنی کسانی که با بعثت حضرت محمّد۶، راه او را برگزیدند.
۴- مسلمانان اگاه باشند که قرآن کریم، معیار وراثت دین و پیرو حقیقی بودن حضرت ابراهیم۷وسایر انبیاء الهی:را، «ایمان و عمل صالح»معرفی می نماید و بدین ترتیب مدعیان دروغین را از گروه حقیقی، غربال می نماید و تنها یدک کشیدن عنوان یک دین، فرد را شایسته ی قرار گرفتن در زمره ی ایشان قرار نمی دهد، بلکه هر کس ایمان و عملش، با ملاکهای الهی همخوانی داشته باشد در صفوف مسلمین و پیرو انبیاء اسلام:قرار می گیرد.
۵- مسلمانان اگاه باشند که خداوند برای انسان ها برنامه ی کاملی وضع نموده است تا بنابرآن عمل نمایند. در این برنامه تنها مقصود و مراد آباد کردن زمین و بهره برداری از ثروت های آن و سود بردن از نیروهای آن نیست، بلکه علاوه بر آن مقصود و مراد، عنایت نمودن به روحیه های انسان است، تا به کمال مقدّر خود در این جهان برسد و این بندگان صالح و شایسته، ایمان و عمل پسندیده را یکجا گرد می آورند، و این دو عنصر در وجود و زندگی ایشان از یکدیگر جدا نمی گردد.

۶- مسلمانان اگاه باشند کسانى که کسب گناه کنند و آثار گناه سراسر وجودشان را بپوشاند،اهل آتش و در آن جاودانند.
۷- مسلمانان اگاه باشند که صاحبان گفتار غرورانگیز، نیاکان یهودیان بودند، و فریب خوردگان اخلاف و نسلهاى بعدى آنان، و اگر در آیه ی شریفه هر دو را به اهل کتاب نسبت داده است، بدین جهت که همه ی آن اسلاف و اخلاف یک امت بودند، و اخلاف، به اعمال اسلاف راضى بودند.
۸- مسلمانان اگاه باشند که احبار یهود به واسطه ی معارف کتاب خود، از حقیقت نبوت رسول۶باخبرند و صدق رسالت او را می دانند؛ اما از این آگاهی خود بهره نبرده و به تکلیف خودعمل نمی کنند، بلکه طبق هوی و هوس عمل کرده و نفع خویش را برمی گزینند.
۹- مسلمانان اگاه باشند به بهانه ی دروغین یهودیان در دعوت به پذیرش اسلام، که می گویند: ما تنها مکلف به ایمان به تورات هستیم. یهودیان نه تنها نسبت به ماوراى تورات اظهار کفر نمودند، بلکه به خود تورات هم کفر ورزیدند. ایمان این دسته از یهودیان، ایمان واقعی نیست، بلکه ایمانی موهوم است که قرآن کریم با نوعی ریشخند، خردهای آنان را به استهزاء می گیرد.
۱۰- مسلمانان اگاه باشند اینکه قرآن، تصدیق کننده ی تورات یهودیان است، به معنای آن است که تورات به نبوت رسول اکرم۶دلالت دارد.
۱۱- مسلمانان اگاه باشند که محبوبترین شریعت‏ها در نزد خدا «حنفیه»است که بر اساس سهولت پایه‏گزارى شده است و آن شریعت اسلام است که در آن مشقتى نیست.
۱۲- مسلمانان اگاه باشند که ایمان به انبیاء:واجب است، زیرا ایمان به یکی وکفر به دیگری موجب کافرشدن به تمامی ایشان است.
۱۳- مسلمانان اگاه باشند که خداوند در ردّ ادعای اهل کتاب، مبنی بر اینکه تنها آئین آنان طریق هدایت است و همچنین برای ترغیب پیروی از حق و حقیقتی که مؤمنان تابع آن می باشند، می فرماید: اگر مثل شما (که از آیین خالص ابراهیم۷پیروى می کنید)ایمان آوردند هدایت شده هستند و به بلوغ و رشد رسیده اند.
۱۴- مسلمانان اگاه باشند که اختلافات وانشعابات فِرَقِ یهود و نصاری، ‌مولود هوی و هوس های ایشان بوده و ساختگی است.
۱۵- مسلمانان اگاه باشند که یهودیان با بهانه ی بر ما نسبت به امیین حرجی نیست، در امانت خیانت می کنند و با این گفته ی خود به خدا دروغ می بندند در حالی که به دروغ خویش آگاهند. تورات به هیچ وجه دستوری مبنی بر حلال نمودن مال امیین و خیانت به آنان ندارد، بلکه تورات دستور می دهد که در ادای امانت به صاحبش، به طور شایسته رفتار شود و خداوند متعال هرگز چنین حق تصرفی را در نظر نگرفته و عقل سلیم هم آن را تأئید نمی کند.
۱۶- مسلمانان اگاه باشند که اصول اخلاقی شرافتمندانه باید بدونِ هیچ تمایزی، نسبت به همه ی انسانها یکسان اجرا گردد.
۱۷- مسلمانان اگاه باشند که تورات ربا را مطلقاً حرام کرده است. و مراد از ذکر عمل یهود برای پیامبر۶تحذیر و هشدار به مؤمنانی است که چنین کسانی را امین اموال خود قرار می دهند تا نسبت به فریب آنان بیم داشته باشند
۱۸- مسلمانان اگاه باشند که وفای به هر عهد و پیمانی که انسان بدان التزام یافته واجب است و در رأس همه ی آنها پیمان خداوند از بندگان در باب توحید به ایمان به رسول۷و در مقدمه ی آنها، ایمان به محمّد۶است.
۱۹- مسلمانان اگاه باشند که از نواهی و آنچه خداوند حرام ساخته دوری کنند و به انجام امور حلال و جایز مبادرت ورزند.
بخش سوم
الگوسازی قرآن کریم در مواجهه
با
اخلاقیات یهود
۱- فضائل اخلاقی یهودیان از منظر قرآن
در میان اهل کتاب بنابر نظر قرآن، گروهی از ایشان اگرچه نسبت به کسانی که از اهل کتاب راه کفر و عناد را در پیش گرفتند، خیلی اندک هستند، اما قرآن کریم، حق این گروه اندک را ضایع ننموده و ویژگی های ایشان را مطرح نموده است و این عده کسانی هستند که راه صواب و حقیقت را پیش گرفته و از انبیاء الهی و فرمان های ایشان پیروی نمودند.در این قسمت به مطالب شاخص در این زمینه نظیر صفات خوب این گروه از اهل کتاب مانند: قیام به اطاعت خدا، تلاوت کتاب آسمانى، امر به معروف و نهى از منکر و. . . اشاره می شود.
۱-۱- أُمَّهٌ قَائمَهٌ
یکی از ویژگیهای مؤمنین اهل کتاب که بدان ستوده شده اند«أُمَّهٌ قَائمَهٌ»بودن است و این صفت پایداری ایشان را در زمینه هائی که یک فرد مؤمن راستین می بایست داشته باشد، ابراز می دارد.
الف) نگاهی به تفاسیر
یکی از مهمترین خصوصیت رهروان صالح از اهل کتاب که در قر آن کریم بدان اشاره شده است صفت«أُمَّهٌ قَائمَهٌ »بودن است که خداوند متعال می فرماید:«لَیْسُواْ سَوَاءً مِّنْ أَهْلِ الْکِتَابِ أُمَّهٌ قَائمَهٌ یَتْلُونَ ءَایَاتِ اللَّهِ ءَانَاءَ الَّیْلِ وَ هُمْ یَسْجُدُون‏»^[۳۳۹] گفته‏اند سبب نزول آیه اینست: هنگامى که عبد اللّه بن سلام با گروهى از اهل کتاب اسلام آوردند علماء یهود گفتند: غیر از اشرار ما کسى به محمّد ۶ ایمان نیاورده است. از ابن عباس و قتاده و ابن جریح است که گفته‏اند درباره ی ۴۰ تن از اهل نجران و ۳۲ نفر از مردم حبشه و ۸۰ نفر از مردم روم نازل شده که مسیحى بودند و مسلمان گشتند. ابن عربی گوید: [خدا ایشان را به احوال اهل استقامت وصف کرد یعنی ایشان اهل توحید هستندو هر آنچه انجام می دهند برای قرب به خداوند متعال است و پاداش ایشان در نزد خدا محفوظ بوده و چیزی از آن زایل نمی گردد.]^[۳۴۰]شیخ طبرسی گوید:[خداوند فرموده است آنهایى را که از اهل کتاب یاد کردیم مساوى نیستند- یعنى مؤمنان ایشان مثل عبد اللَّه بن سلام و اصحابش با آنهایى که ایمان نیاوردند در یک درجه نیستند سپس فرق وتفاوت آنها را بیان می فرماید:«مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ أُمَّهٌ قائِمَهٌ»با این بیان افتراق و جدایى(میان ایمان آورندگان وتکذیب کنندگان از اهل کتاب) بیان شده است.(که خداوند اهل کتاب را دو دسته کرده و صفات یک دسته را بیان کرده و به قرینه، حال دسته ی دیگر روشن می شود.) در جمله «أُمَّهٌ قائِمَهٌ»چند وجه است:
۱- دسته‏اى بر اطاعت و امر حق ثابتند (از ابن عباس و قتاده و ربیع)
۲- دسته‏اى عادلند (از حسن و مجاهد و ابن جریح)
۳- قائم بر اطاعت حق (از سدى)
۴- صاحب راهى مستقیم (از زجاج)]^[۳۴۱].
در تفسیر آسان آمده است:[عبارت «مِنْ أَهْلِ الْکِتابِ أُمَّهٌ قائِمَهٌ»جمله دیگرى می باشد و معناى آن این است: گروهى از اهل کتاب هستند که داراى این صفات می باشند:
۱- براى استقامت در دین اسلام، یا عبادت، یا عدالت بر سر پا هستند.
۲- آیات خدا یعنى آیات قرآن را در اثناء و ساعت‏هاى شب تلاوت می نمایند.
۳- سجده بجاى مى‏آورند.]^[۳۴۲]
ابن کثیر گوید:[این آیات درباره ی کسانی که از احبار اهل کتاب مانند عبدالله بن سلام و أسد بن عبید و ثعلبه بن سعیه و أسید بن سعیه وغیره می باشد که این گروه با کسانی از اهل کتاب که مورد مذمّت قرار گرفتند یکسان نبوده و اینان به دین اسلام مشرّف گردیدند و «أُمَّهٌ قائِمَهٌ »یعنی:
۱- ایستاده برای امر خدا تا بر اساس شرع مطیع باشد.
۲- از حضرت محمّد۶تبعیّت کند در مسیر مستقیم یعنی بدون انحراف.]^[۳۴۳]
۱-۲- تلاوت آیات در طول شب
«یَتْلُونَ آیاتِ اللَّهِ»(کتاب خدا- قرآن- را مى‏خوانند).«آناءَ اللَّیْلِ»ساعات و اوقات شب(از حسن و ربیع) و گفته‏اند مراد دل شب است (از سدى) و گفته‏اند مراد وقت نماز عشاء است چون اهل کتاب نماز عشاء نمى‏خوانند. خداوند می فرماید: نماز عشاء مى‏خوانند که نشانه ی اسلام آنهاست.(از ابن مسعود). و گفته‏اند مراد بین مغرب و عشاء است (از ثورى) و آن ساعتى است که ساعت غفلت نام دارد.«وَ هُمْ یَسْجُدُونَ»گفته‏اند مراد سجده معمول در نماز است در این صورت معنى چنین می شود: «و هم مع ذلک یسجدون»یعنى علاوه بر تلاوت قرآن سجده هم می کنند.«واو»براى عطف جمله دوم بر جمله اول است. و گفته‏اند مراد از سجده نماز است که از نماز به سجده تعبیر کرده است به این جهت که سجده مهمترین ارکانى است که تواضع را می رساند (از زجاج و فراء و بلخى) و دلیل آنها اینست که واو براى حال است یعنى آیات قرآن را مى‏خوانند در حالى که سجده می کنند یعنى در سجده قرآن مى‏خوانند و خواندن آیات در سجده نیست پس مراد از سجده نماز است.]^[۳۴۴]
همچنین در ادامه ی کلام الهی است که«یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْیَوْمِ الاَْخِرِ وَ یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ وَ یُسَارِعُونَ فىِ الْخَیرَْاتِ وَ أُوْلَئکَ مِنَ الصَّالِحِین‏»^[۳۴۵]وبه واسطه ی صفات اهل کتاب بنابر این آیه ی شریفه[این مطالب حاصل می گردد:
۱- بخدا و روز قیامت ایمان مى‏آورند.