مقدمه ۱۰۴
بحث و بررسی نتایج ۱۱۱
راهکارها و پبشنهادات ۱۱۲
الف) پیشنهادات کاربردی ۱۱۳
ب) پیشنهادات پژوهشی ۱۱۶
منابع ۱۱۷
طرح و بیان مساله
قانون و ضرورت وجود آن برای نظم بخشیدن به زندگی اجتماعی و رعایت حقوق فردی و اجتماعی افراد در جامعه، بر کسی پوشیده نیست. اگر به فلسفه تدوین قوانین برگردیم، می بینیم که قانون را بشر برای رفاه حال خود وضع کرده؛ زیرا در شرایط بیقانونی و آزادی مطلق، آزادی یک عده ممکن است، آزادی افراد دیگر را محدود کند و عملاً چیزی تحت عنوان آزادی مطلق وجود نخواهد داشت. بنابراین، قانون قرارداد بشری بود تا با تعیین حد و مرزهای آزادی افراد، این حق را به صورت عادلانه بین بشر تقسیم کند. بدیهی است که با وضع قانون، عدهای که از نبود آن منتفع بودند، در مقابل آن ایستادگی کنند(فرضی،۱۳۸۵: ۳۶). از جمله قوانین مهم هر کشور، قوانین راهنمایی و رانندگی است که برای اصلاح رفتارهای ترافیکی و نظارت بر آنها وضع شده است. رفتار ترافیکی به عنوان بخشی از فرهنگ عمومی، بیان کننده میزان تبعیت یا عدم تبعیت افراد یک جامعه از قوانین راهنمایی و رانندگی، هنجارهای ترافیکی و معیارهای ضروری برای تردد و جابجایی افراد و وسایل نقلیه است(خبرنامه پلیس راهور،۱۳۸۲).

روی آوردن روز افزون مردم به زندگی شهری، گسترش زندگی ماشینی و توسعه شهرها موجب افزایش ترافیک شده است. این افزایش جمعیت و وسایل نقلیه، سبب کاهش سرعت جابه جایی و همچنین افزایش تعداد تصادفات ترافیکی شده، به طوری که ضایعات جانی و مالی سنگینی بر جوامع تحمیل نموده است(بنر و همکاران، ۲۰۰۴ ؛ پدن و همکاران ،۲۰۰۴).
بر پایه بررسیهای به عمل آمده، در پدید آمدن تصادفهای رانندگی چهار عامل اصلی موثرند که شامل عامل انسانی، جادهای، وسیله نقلیه و محیط میباشند. تحلیل حوادث جادهای در کشور نشان میدهد که مهترین دلیل بروز تصادفهای رانندگی عامل انسانی است(یعقوبی،۲۰۰۱: ۶۲؛ آیتی،۲۰۱۱: ۴۵). ایران در سال ۱۳۸۵ شاهد کشته شدن بیش از ۲۷هزار نفر در تصادفات و ۲۷۶ هزار نفر مجروح بوده است که سهم عامل انسانی در بروز تصادفات جادهای، بیش از ۹۵ درصد برآورد شده است(لاجنن و همکاران،۲۰۰۴ ؛ صالحی، ۱۳۸۵؛ اسماعیلی،۱۳۸۷)
از پیامدهای مهم پایبندی به انضباط ترافیکی در جامعه، ایجاد یک فضای سالم و امن است که در آن رانندگان با احساس امنیت و به دور از هر گونه حادثه ناگوار، رانندگی کنند.انضباط ترافیکی که ناظر آن پلیس راهنمایی و رانندگی است، میتواند از بروز تصادفات جلوگیری کند یا حداقل از مقدار آمار تصادفات در جامعه بکاهد. با این حال وقوع تصادفات رانندگی بر اثر بروز رفتارهای حادثه ساز و تخلف رانندگان، امری عادی است و در همه جوامع وجود دارد. با این حال، تفاوت اصلی بین کشورها، در نرخ بروز این رفتارها و وقوع حوادث رانندگی، میباشد. به عنوان مثال، ایران از حیث تلفات رانندگی، رتبه دوم را در بین ۱۹۰ کشور جهان دارا است. بر اساس آماری که در سال ۱۹۹۸ میلادی منتشر شده است، در کشور ژاپن به ازای هر ۱۰ هزار خودرو، سالانه ۵.۱ نفر جان خود را بر اثر تصادفات از دست داده اند، این در حالیست که این میزان در ایران به ۲۳ نفر در هر ۱۰ هزار خودرو می رسد(سیری،۱۳۸۹).
بر اساس آمارهای داخلی، در سال ۱۳۹۱ تنها در کلان شهر تهران، تعداد تصادفات درون شهری به۷۱۴۳۰ فقره رسیده است که از آن تعداد ۲۵۴ فقره تصادف فوتی، ۲۱۳۹۳ فقره تصادف جرحی و۴۹۷۸۳ فقره تصادف خسارتی بوده است(مرکز اطلاع رسانی راهور فاتب).
در بررسیهای به عمل آمده از رفتارهای ترافیکی، مشاهده میگردد میزان مجازات تخلفات رانندگی در کشور ما به تناسب کشورهای توسعهیافته که از آمار تخلفات رانندگی پائینتری برخوردار هستند،کمتر است(عباسزاده و همکاران،۱۳۹۱).به همین دلیل شاید بتوان ادعا نمود که یکی از دلایل عدم اصلاح رفتارهای ترافیکی افراد، ضعف قوانین بازدارنده و ضمانت اجرایی آنها باشد. در این راستا، اعمال نمره منفی در گواهینامه افرادی که بیست تخلف پرخطر و حادثهساز را در حین رانندگی از خود بروز میدهند، از تاریخ ۱۰/۰۲/۹۰ قابل اجرا گردیده است تا شاید در نقش یک عامل اصلاحی برای رفتار رانندگان خاطی عمل نماید. بر این اساس سوالات تحقیق به صورت زیر، مطرح میشود:
سؤال اصلی
اعمال نمره منفی تا چه اندازه بر رفتار ترافیکی رانندگان تاثیرگذار بوده است؟
سؤالات فرعی
اعمال نمره منفی تا چه اندازه در استمرار تخلف رانندگی تاثیرگذار بوده است؟
اعمال نمره منفی تا چه اندازه در انجام تخلفات حادثه ساز رانندگی تاثیرگذار بوده است؟
اعمال نمره منفی تا چه اندازه در میزان تصادفات تاثیرگذار بوده است؟
ضرورت واهمیت تحقیق
طبق آمارهای سازمان بهداشت جهانی، تصادفات رانندگی دومین عامل مرگ و میر در جهان شناخته شده است. شواهد نشان میدهد که سوانح جادهای سالانه جان بیش از ۱.۲ میلیون نفر را در جهان می گیرد و تعداد بسیار بیشتری را راهی بیمارستانها میکند. گاه بسیاری از این افراد توانایی های طبیعی خود را برای تمامی عمر از دست میدهند و بسیاری دیگر به واسطه بیسرپرست شدن خانواده، ضایعات جبران ناپذیری را تحمل میکنند.
مطالعات و گزارشها نشان میدهد که نابسامانیهای ترافیک نه فقط وضعیت زندگی در بسیاری از شهرهای کشورمان، را مختل ساخته، بلکه باعث افزایش انواع گازهای آلاینده، اتلاف وقت، مجروح و کشته شدن تعداد بسیاری از مردم، افزایش خسارات مالی، مصرف سوختهای فصیلی، گرم شدن زمین، تضییع حقوق شهروندی و در نتیجه بر هم خوردن نظم، آسایش و رفاه فردی واجتماعی و… گردیده است. تقریباً در تمامی گزارشهای رسمی و غیر رسمی(جلسات، نشستها، ستادهای ارتقاء فرهنگ ترافیک، مصاحبهها، کمسیونها و جشنوارهها، یافته های تحقیقات و …)گسترش رفتارهای ناهنجار ترافیکی به عنوان نمودی از رفتار نامناسب مدنی و البته تلاش برای ارتقاء فرهنگ ترافیکی مردم، به ویژه رانندگان مورد بحث بوده و هست. از این رو به نظر میرسد که امروزه دیگر رفتارهای ناهنجار ترافیکی رانندگان وسایل نقلیه و در نتیجه اصلاح الگوهای رفتار ترافیکی و ارتقاء اخلاق ترافیکی آنان امری مهم در آمد و شد شهری و نیز رفع نگرانی های مسئولان به ویژه راهنمایی و رانندگی است. چرا که از خلال تغییر الگوهای رفتار ترافیکی نه فقط مشکلات یادشده در بالا تا اندازه زیادی مرتفع میگردد، بلکه میزان نارضایتی مردم به سبب بروز رفتارهای ناهنجار ترافیکی تعدیل گشته، جایگاه پلیس راهنمایی و رانندگی نیز ارتقاء مییابد.
بدیهى است انواع رفتار رانندگى از نظر میزان خطر و نیز میزان عمد وآگاهى راننده در انجام این گونه رفتارها متفاوت است. رفتار رانندگى، جزئى از رفتار فرهنگى افراد در جوامع است؛ زیرا به ارزشها، عادات، نگرشها و سایر عوامل مربوط است. لذا زمانى مىتوان میزان تصادفات را کاهش داد که رفتار رانندگى پرخطر در یک فرهنگ خاص بررسى شود و متناسب با شناخت حاصل شده، راهکارهای مختلفی در زمینه های متعدد ارائه داد. با وجود این که تاکنون تحقیقات متعددى درباره رفتار رانندگى پرخطر در داخل و خارج کشور انجام شده، ولى در زمینه تاثیر نمره منفی بر رفتارهای ترافیکی افراد، تحقیق جامعی انجام نشده است. لذا انجام چنین مطالعاتی به خاطر مزیتهای شناختی آن، ضرورت قابل ملاحظه‌ای پیدا می‌کند. مطالعه چنین موضوعی بنا به دلایل ذیل می‌تواند از اهمیت بسزایی برخوردار باشد:
انجام چنین مطالعاتی خلاءهای قانونی در زمینه رفتارهای ترافیکی را به خوبی نشان خواهد داد و چنانچه تاثیر و رابطه مثبتی بین متغیرهای تحقیق مشاهده شود، میتوان امیدوار بود که از طریق تصویب قوانین بیشتر، رفتارهای ترافیکی افراد را اصلاح نمود و به آنها سمت و سویی خاص بخشید.
این مطالعه با شناسایی تاثیر متغیرهای قانونی و حقوقی بر رفتارهای افراد، مسیر برنامه ریزی و سیاستگذاری را برای تصمیم‌گیری بهتر سیاستگذاران فراهم می‌آورد.
این مطالعه زمینه توجه یا عدم توجه به مقوله های اجتماعی و فرهنگی را در اصلاح رفتارهای ترافیکی فراهم خواهد کرد. به عبارت دیگر، چنانچه متغیرهای قانونی(نمره منفی)بر رفتارهای ترافیکی تاثیری نداشته باشند و یا این تاثیر در حد ناچیز باشد، میتوان توجه و تمرکز را بر روی متغیرهای اجتماعی و فرهنگی قرار داد. لذا انجام این پژوهش به ما این امکان را می‌دهد که بفهمیم، برای اصلاح رفتارهای ترافیکی در حوزه‌‌های مورد مطالعه چه اقداماتی را باید پیاده کرد.
چنین مطالعه‌ای می‌تواند راهکارهایی مناسب جهت اجرای بهتر سیاستهای اجتماعی ارائه کند.
این مطالعه می‌تواند در ارزشیابی سیاستها و برنامهه‌ای پیاده شده یا در حال اجرا کمک نماید.
اهداف تحقیق
هدف اصلی
بررسی میزان تاثیر اعمال نمره منفی رانندگان بر رفتار ترافیکی آنان.
اهداف فرعی
بررسی میزان تاثیراعمال نمره منفی بر استمرار تخلف رانندگی.
بررسی میزان تاثیراعمال نمره منفی بر انجام تخلفات حادثهساز.
بررسی میزان تاثیراعمال نمره منفی بر میزان تصادفات.
مقدمه
این فصل به مبانی نظری پژوهش پرداخته است. در بخش اول به مرور تحقیقات انجام شده در زمینه موضوع تحقیق پرداخته شده است تا در نهایت بتواند از نتایج این تحقیقات، الگو گرفته و نتایج نهایی این پژوهش را با نتایج حاصل شده از این تحقیقات، مقایسه کند. سپس مفهوم جرم و جرایم رانندگی بررسی و تلاش شده است تا مطالعه تطبیقی در خصوص میزان نمره منفی اختصاص یافته به جرایم رانندگی در کشورهای مورد مطالعه انجام شود. در نهایت چارچوب نظری پژوهش و مدل تحلیلی ارائه شده است.
پیشینه تحقیق
بررسی پیشینه تحقیق، معمولاً نقدی از دانش موجود درباره موضوع پژوهش است.بررسی پیشینه تحقیق اگر به درستی صورت گیرد، به بیان مسئله کمک می‌کند و یافته‌های تحقیق را به پژوهش‌های قبلی متصل می‌سازد. بررسی پیشینه تحقیق مقاصد زیر را برآورده می‌کند:
تعریف و تحدید مسئله؛
قرار دادن یافته‌های تحقیق در چارچوب تحقیقات قبلی؛
اجتناب از دوباره کاری؛
انتخاب روش‌ها و ابزار اندازه گیری دقیقتر(سرمد،۱۳۷۸ : ۵۵).
در خصوص اعمال نمره منفی در گواهینامه رانندگان متخلف و تاثیر آن بر رفتارهای ترافیکی افراد، تحقیق جامعی صورت نگرفته است و به نوعی انجام این تحقیق، نوعی نوآوری در این عرصه محسوب می شود. ولی به منظور الگو گرفتن و بهرهگیری از نتایج تحقیقات مرتبط با موضوع تحقیق،تلاش میکنیم تا مروری بر این یافتهها داشته باشیم و از نتایج این مطالعات در پژوهش حاضر استفاده نماییم:
ساماندهی فضا و پایداری در اصلاح رفتار ترافیکی شهرهای کشور(ضرورت جامع نگری به مقوله رفتار در شهرها)^[۱]، عنوان مقاله ای است که توسط علی اکبری(۱۳۸۶) نگاشته شده است. این مقاله با دیدگاه سیستمی و با تاکید بر ضرورت جامع نگری به مقوله رفتار در شهرها، به شناخت مولفه ها و بردارهای فضایی در آسیبشناسی رفتار ترافیکی شهرها تاکید میکند، یعنی آسیب شناسی رفتار ترافیکی را از منظر آسیبشناسی سازمانیابی فضای شهری می نگرد. مبانی نظری این مقاله بر رویکرد سیستمی تاکید دارد و شهر را سیستمی درنظر که از زیرسیستمهای متعددی تشکیل شده است. اجزا، عناصر و روابط درونی هر یک از زیر سیستمها کارکرد و ارتباطات میان زیرسیستمهای شهری، نحوه سازمان یابی فضای شهری را تعریف میکنند. موزونی یا ناموزونی در سازمان یابی فضای شهری هم می تواند در قالب رفتارهای هنجار یا ناهنجار نمود پیدا کند. لذا، از دیدگاه سیستمی، رفتار شهری تجلی گاه نحوه سازمان یابی فضای شهری است.به نظر محقق، در حال حاضر یکی از برجستهترین ناهنجاریهای رفتاری شهرهای ایران در عرصه رفتار ترافیکی آنها بروز کرده است. راهکارها و سیاستهایی که تاکنون برای اصلاح اینگونه رفتارها ارائه شده، غالبا، جزء نگر و معلول نگر بودهاند، یعنی زمینه های بروز ناهنجاری و نیز راه حلهای مقابله با آن را در مقیاس زیرسیستم ترافیکی شهر جستجو کردهاند. نتایج بر این نکته تاکید دارد که ساماندهی فضای شهری و هدایت آن به سوی یک نظم فضایی می تواند اثرات پایداری بر اصلاح رفتار ترافیکی بر جای بگذارد و آن را به سوی رفتار هنجار و قانونمند هدایت کند.
رابطه‌ بین ویژگی‌های شخصیتی و رفتار رانندگی در شهر شیراز^[۲]، عنوان مقالهای است که توسط حق شناس و همکاران(۱۳۸۷)نگاشته شده است.هدف اصلی این مقاله بررسی رابطه بین ویژگی های شخصیتی و نوع رفتار رانندگان در شهر شیراز می باشد، چرا که از دیدگاه نویسندگان، تخلفات رانندگی همواره یکی از علل بروز مشکلات، معضلات و حوادث ترافیکی در همه‌ی جوامع می‌باشد که بسته به بافت فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی و جغرافیایی جوامع میزان و نوع آن متفاوت خواهد بود. گرچه در بروز تخلفات رانندگی، عوامل محیطی- کنترلی، اجرایی و عدم تناسب ساختارهای مواصلاتی با تعداد خودروها و واحدهای عبور و مرور و غیره نیز دخیل می‌باشد، اما علل انسانی به عنوان اصلی‌ترین عامل، بالاترین درصد علت تخلفات است. در این تحقیق ۵۳۷ آزمودنی مورد بررسی قرار گرفتهاند که شامل ۴۳۷ راننده مرد و ۱۰۰ راننده زن میباشند. آزمودنی‌ها از طریق نمونه‌گیری در دسترس با مراجعه به مکانهایی چون مرکز تعویض پلاک خودرو و یک درمانگاه تخصصی مرکزی شیراز انتخاب شدهاند. پرسشنامه ها شامل پرسشنامه دموگرافیک، پرسشنامه رفتار رانندگی منچستر و پرسشنامه شخصیت نئو FFI بوده است. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از روش‌های تحلیل واریانس و همبستگی استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان میدهند که ویژگی‌های شخصیتی با رفتار رانندگی رابطه معناداری دارد. لذا با توجه به اهمیت رفتار رانندگی در میزان تصادفات، توصیه می‌شود جهت بهبود وضعیت رانندگی و کاهش میزان تصادفات، ارزیابی‌های روان‌شناختی در هنگام ارائه گواهینامه و پس از آن به‌طور دوره‌ای صورت پذیرد و می‌توان آموزش‌های مخصوصی را برای آسیب‌پذیران به خطاهای رانندگی، در نظر گرفت.
رویکردی جامعه شناسانه به مهندسی ترافیک بررسی تاثیرات فرهنگ و ساختارهای اجتماعی بر ترافیک و مهندسی ترافیک^[۳]، عنوان مقالهای است که توسط عبدالرحمانی و همکاران(۱۳۸۹)نگاشته شده است. این مقاله با روش اسنادی و مرور منابع کتابخانهای نگاشته شده است. ایده اصلی این مقاله برجستهسازی یا به عبارت دیگر مقایسه تأثیرات متغیرهای اجتماعی و فرهنگی در مقابل متغیرهای مادی و مهندسی است و نه نادید ه گرفتن عناصر مادی(مهندسی)فرهنگ. به تعبیر دیگر، مقاله حاضر با نقد روش های مهندسی صرف برای حل مشکل ترافیکی کشورمان، به دنبال توضیح این موضوع است که چرا تاکنون با همه تأکیدات بر راهکارهای مهندسی و مهندسان ترافیک، چندان راه به جایی نبردهایم و حالا چه میتوان کرد؟ بنابراین اگر چه به قطع و یقین نمیتوان گفت، اما تا انداز های میتوان نتیجه گرفت که اصرار بیش از پیش بر حوزه های مهندسی ترافیک در جوامع کمتر توسعه یافته(مانند کشورمان)، برای توضیح و تبیین الگوهای رفتار ترافیکی و از آن مهمتر حل مشکلات و رخدادهای نامطلوب ترافیکی، نوعی به بیراهه رفتن و اصل را فدای فرع کردن است. نتایج این مطالعه نشان میدهد که اگر بخواهیم درک دقیقتری از ترافیک و مشکلات ترافیکی داشته باشیم، ناگزیر از توجه به رویکردهای جامعهشناسانه و بررسی تاثیرات فرهنگ وساختارهای اجتماعی بر ترافیک، همراه با مهندسی ترافیک هستیم؛ زیر ا فرهنگ والگوهای رفتار اجتماعی برآمده از آن میتوانند تا اندازه زیادی بسیاری از طرحهای دقیق و کارآمد مهندسان ترافیک را تحت تاثیر قرار دهند و بالاخره اینکه در وامگیری وکپی برداری صرف از ابزارهای مادی فرهنگ غرب در حوزه ترافیک نهایت دقت و توجه را به خرج داده، پیش از هر عملی امکانات پذیرش و نشر آن از سوی مردم را در کشورمان با توجه به فرهنگ آن بررسی کرد.
کاربرد داده کاوی در بررسی رفتار رانندگان متخلف در کلان شهرها^[۴]، عنوان پژوهشی است که توسط جعفری و صمدیان(۱۳۹۱)انجام شده است. از نظر پژوهشگران، بی توجهی به مقررات راهنمایی و رانندگی و قانون گریزی همواره یکی از علل بروز مشکلات، معضلات و حوادث ترافیکی در همه جوامع است که بسته به بافت فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و جغرافیایی جوامع، میزان و نوع آن متفاوت خواهد بود. گرچه در بروز تخلفات رانندگی عوامل محیطی نیز دخیل می باشد، اما علل انسانی علاوه بر این که به عنوان اصلی ترین عامل بروز علت تخلفات است، میتواند عاملی موثر در جهت تعدیل و رفع سایر نواقص و کمبودها باشد. روش مورد استفاده در این مقاله،تحلیل ثانویه می باشد. بر این اساس، با کاربرد عملی داده کاوی در داده های تخلفات ترافیکی بررسی کرده است که شناسایی رانندگان پرخطر چگونه انجام شده و آیا میتوان با دانستن سوابق تخلفاتی و مشخصه های فردی و محیطی، آنان را شناسایی و قوانین لازم را برای کاهش تخلفات ترافیکی تدوین و اجرا کرد یا خیر؟
در اجرای روش دستهبندی در داده کاوی دو تکنیک شبکه های عصبی و درخت تصمیم در اطلاعات تخلفات به کار گرفته شده است و در انتها برای بهبود نتایج از رویکرد ترکیبی، متشکل از تکنیک خوشهبندی و درخت تصمیم استفاده شده است. نتایج این تحقیق اهمیت دادهکاوی در دامنه تخلفات ترافیکی و دیگر مشخصه های رانندگان را نشان میدهد.
بررسی تأثیر قانون جدید رسیدگی به تخلفات رانندگی در میزان تخلفات حادثه ساز، مرگ و جرح ناشی از تخلفات پرخطر سوانح ترافیکی کشور^[۵]، عنوان تحقیقی است که توسط سوری و همکاران(۱۳۹۱)انجام شده است. در این مطالعه تأثیر قانون جدید رانندگی بر میزان تخلفات حادثه ساز، مرگ و جرح ناشی از تخلفات پرخطر مورد بررسی قرار گرفته است. دریک مطالعه کارآزمایی شاهددار مداخلهای در طول زمان کلیه افرادی که در طی زمان تعریف شده در مطالعه (از اول خرداد ۱۳۹۰ تا پایان آبان همان سال به عنوان گروه بعد از مداخله و شش ماه مشابه سال ۱۳۸۹ به عنوان گروه کنترل) که دچار تصادفات منجر به مصدومیت یا مرگ ناشی از شش تخلف پرخطر: سرعت غیر مجاز، سبقت غیر مجاز، عبور از چراغ قرمز، حرکت مارپیچ، حرکت با دنده عقب در کشور و انجام دو تخلف همزمان حادثه ساز شده‌اند، مورد بررسی قرار گرفته اند. نمونه های مورد مطالعه از نمونه های در دسترس از اطلاعات فاوا و پزشکی قانونی جمع آوری شده و تأثیر قانون جدید با عوامل مرتبط با تصادف جرحی و مرگ سنجیده شده است.بر اساس یافته‌های تحقیق، مصدومیت و فوت ناشی از سوانح ترافیکی در محورهای درون شهری و برون شهری بعد از اجرای قانون جدید رانندگی، کاهش داشته و این میزان کاهش در طی شش ماه نیز ادامه داشته است. کاهش مصدومیت ناشی از سوانح ترافیکی در گروه سنی ۲۹-۲۰ سال بعد از اجرای قوانین بیشتر از سایر گروه های سنی بوده است. اثر قانون جدید رانندگی بر رخداد فوت(سر صحنه) ناشی از سوانح ترافیکی موید این است که قانون جدید راهنمایی رانندگی موارد فوت را به میزان ۸.۷ درصد و موارد مصدومیت را به میزان ۳۳.۳ درصد کاهش داده است. قانون جدید در موارد مصدومیت بالاترین درصد اثر را در استان هرمزگان ۶۷.۲ و در استان ایلام کمترین درصد اثر ۶۵.۶- را داشته است و در موارد فوت در استان کرمان بیشترین درصد اثر ۹/۵۷ و در استان کرمانشاه کمترین درصد اثر ۵۷.۸- را داشته است.محققان در پایان به این نتیجه رسیده اند که مرحله اول اجرای قانون جدید در کل توانسته است در کاهش تخلفات رانندگی‏ همین طور مصدومیت و مرگ ناشی از سوانح ترافیکی تأثیر مثبت داشته باشد. مداومت در اجرای کامل و صحیح قانون جدید می‌تواند در تداوم و افزایش اثربخشی آن بسیار موثر باشد. عدم تأثیر قانون جدید در بعضی از استان‌های کشور باید بررسی شود.
بررسی ارتباط بین عوامل بازدارنده و میزان رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی^[۶]، عنوان پژوهشی است که توسط عباس زاده و همکاران(۱۳۹۱)انجام شده است.با توجه به اینکه عوامل متنوع و متعددی در رعایت مقررات و قوانین راهنمایی نقش دارند، هدف اصلی تحقیق حاضر شناسایی ارتباط بین عوامل بازدارنده و میزان رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی در سطح شهر تبریز است. این تحقیق از نظر کنترل شرایط پژوهش، یک مطالعه پیمایشی و از نظر زمانی یک مطالعه مقطعی است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه شهروندان بالای ۱۸ سال است که دارای گواهینامه راهنمائی و رانندگی و صاحب خودرو شخصی هستند که به روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتهاند. ابزار گردآوری داده های تحقیق پرسش نامه است. یافته های این تحقیق نشان میدهد که بین متغیرهای نمره منفی برای تخلفات برای رانندگی پرخطر (r=0.42)، میزان آگاهی از قوانین جدی (r=0.59)، میزان خطر جریمه و مجازات (r=0.526) و میزان رعایت مقررات راهنمایی و رانندگی رابطه معناداری وجود دارد. تحلیل رگرسیونی نیز نشان میدهد که ۳۷ درصد از تغییرات ملاک یعنی میزان رعایت قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی توسط متغیرهای مستقل مورد استفاده تبیین شده است. نتایج این پژوهش نشان میدهد هر چه میزان آگاهی از قوانین و مقررات جدید، دریافت نمره منفی و خطر جریمه و مجازاتها بیشتر باشند، احتمال میزان رعایت مقررات راهنمایی و رانندگی بیشتر میشود.
ارزیابی قانون جدید رسیدگی به تخلفات رانندگی کشور از نظر کاربران حوزه ترافیک^[۷]، عنوان پژوهشی است که توسط سوری و همکاران(۱۳۹۱)انجام شده است. این مطالعه با هدف تعیین نظرات رانندگان، پلیس حاضر در صحنه، کارشناسان و خبرگان مرتبط در مورد قانون جدید رسیدگی به تخلفات رانندگی کشور انجام شده است. این مطالعه از نظر نوع تحقیق کاربردی و از نظر روش توصیفی از نوع پیمایشی است. در این مطالعه ۸۰۱ نفر شامل ۲۴۱ کارشناس و متخصص حمل و نقل و ۵۶۰ راننده وسیله نقلیه شخصی و عمومی مورد بررسی قرار گرفتهاند و به منظور جمع آوری اطلاعات، از پرسشنامه های محقق ساخته که جداگانه برای رانندگان و کارشناسان تهیه شده، استفاده شده است. انتخاب رانندگان به صورت تصادفی هدفمند و سهمیهای به نسبت توزیع رانندگان در محورهای بین شهری و بقیه در محورهای درون شهری بودند.نتایج این تحقیق نشان میدهد که از نظر افراد مورد مطالعه، مهمترین برتری قانون جدید و بالاترین تاثیر به ترتیب مربوط به افزایش مبلغ جریمه، درج امتیاز منفی و توقیف خودرو به علت دو تخلف همزمان حادثه ساز است. در خصوص سازگاری میزان جریمه با درآمد، ۷۰.۹ درصد از کارشناسان و خبرگان آن را ناسازگار عنوان کرده اند. ۷۵.۹ درصد از کارشناسان و خبرگان و ۶۶.۸ درصد از رانندگان رضایت بالا و متوسط از قوانین جدید راهنمایی و رانندگی داشتند. بین میزان جریمه با سطح درآمد جامعه و میزان رضایت از قوانین جدید راهنمایی و رانندگی ارتباط معناداری منفی مشاهده شده است. بین کاهش تخلف رانندگی و میزان رضایت از قوانین جدید، ارتباط معنادار منفی مشاهده شد.نتایج این تحقیق نشان میدهد که قوانین جدید راهنمایی و رانندگی کشور فرصت‌های ارزشمندی را برای کاهش تخلف و جرح و فوت ناشی از سوانح ترافیکی ایجاد کرده است و نظر مثبت اکثر رانندگان، کارشناسان و متخصصان عرصه ترافیک از قانون جدید، می تواند حامی مناسبی برای اثربخشی بیشتر این قانون در کشور باشد. اعمال جدی، کامل و مستمر اجرای قوانین جدید توسط پلیس، به روز کردن مستمر قانون و افزایش رضایتمندی کاربران، نکتهای اساسی در افزایش موفقیت این قانون در پیشگیری از تخلف و جرح و فوت ناشی از سوانح ترافیکی کشور است.
بررسی و تحلیل عوامل اثرگذار بر بهبود ترافیک در استان هرمزگان^[۸]، عنوان مقاله ای پژوهشی است که توسط عبدالرحمانی و حبیب زاده(۱۳۹۲)نگاشته شده است. به زعم نویسندگان، گروهی از محققان حوزه فرهنگ در صدد بهبود و تغییر رفتار ترافیکی با تاکید بر عناصر فرهنگی شدهاند. این برنامهها، تلاشی است جهت به وجود آوردن تغییرات یا اصلاحات اساسی در اخلاق، خلقیات و در یک کلمه، «فرهنگ» ترافیک و این مهم جز از طریق «بررسی عوامل موثر بر شیوه های ارتقاء فرهنگ ترافیک» در بین کلیه شهروندان، به ویژه رانندگان در کلیه شهرهای بزرگ و کوچک کشور، حاصل نخواهد شد. لذا این تحقیق نیز با تاکید بر تاثیرات آموزش، تنظیم رفتار ترافیکی، تعاملات بین سازمانی، رسانه های جمعی و جامعه پذیری، به دنبال بررسی عوامل اثرگذار بر بهبود فرهنگ ترافیک در استان هرمزگان میباشد. مقاله حاضر با بهره گرفتن از روش کمی و ابزار پرسشنامه محقق ساخته انجام شده است. نمونه آماری این پژوهش ۲۱۰ نفر از رانندگان استان هرمزگان میباشند تا از طریق جمعآوری اطلاعات از آنان، اثرات متغیرهای پیش گفته را بر بهبودی وضعیت ترافیکی، آزمون نماید. یافتهها حاکی از است که تمامی موارد پیش گفته، به ویژه محتوا و برنامههای رسانه ها، بیشترین اثر را در بهبودی رفتار ترافیکی دارد. بر همین اساس، تنظیم رفتار ترافیکی(به کارگیری قوه قهریه و جریمه) از سوی راهنمایی و رانندگی در فرهنگ سازی ترافیک، باید با تامل بیشتر صورت گیرد.
ارزیابی نقش فرهنگ‌سازی ترافیکی در راستای کاهش آثار تصادفات و ارتقای نظم و امنیت اجتماعی^[۹]،عنوان مقالهای است که توسط پورمعلم و جعفری نسب(۱۳۹۲) نگاشته شده است. هدف اصلی این مقاله بررسی نقش فرهنگ در کاهش آثار تصادفات رانندگی میباشد. از نظر محقق، ضرورت این تحقیق ناشی از آن است که تصادفات رانندگی و ایمنی ترافیک در کشور ما، به مسألهای بسیار حساس تبدیل شده است، به طوری که ذهن اکثر مردم و مسؤولان را به خود مشغول کرده است. از سوی دیگر، تحقیقات نشان دادهاند که عامل انسانی بیشترین سهم را در بروز تصادفات رانندگی به خود اختصاص داده است. بر این اساس، در این مقاله راهکارهای ارتقای سطح ایمنی ترافیک و حمل و نقل از طریق فرهنگ‌سازی و آموزش رفتارهای ترافیکی به کاربران راه‏ها، در قالب سه سناریو بررسی شده است. در سناریوی شماره یک، اهمیت و نقش فرهنگ و رفتار ترافیکی در بهبود ایمنی و روان‌سازی حمل و نقل ارزیابی و فرایند AHP در تصمیم‌سازی برای بهسازی رفتار و فرهنگ ترافیکی بررسی شده است. آنالیز و تحلیل مسأله نیز به کمک نرم‌افزار (Expert Choice) صورت پذیرفته است. سناریوی شماره دو، عوامل مؤثر بر فرهنگ ترافیک از دیدگاه مدیران و مسؤولان پلیس و شهرداری را بررسی کرده و در سناریوی شماره سه، نحوه تعیین نیازهای آموزشی شهروندان در زمینه ترافیک در شهر اصفهان بحث شده است. نتایج حاصل از تحلیل و ارزیابی نشان می‌دهد که در میان تدابیر و سیاست‏های مختلف برای بهسازی رفتار و فرهنگ ترافیکی در راستای بهبود ایمنی و روان‌سازی حمل و نقل، عنصر «آموزش و فرهنگ سازی در میان اقشار مختلف جامعه» بیشترین سهم را در میان مؤلفه‌های دیگر داراست.
در جدول زیر خلاصه ای از نتایج تحقیقات بررسی شده، گزارش شده است:
جدول(۱-۲): خلاصه مطالعات انجام شده در حوزه موضوع پژوهش