ژآن‌هانری پستالوزی در سال ۱۷۴۸ در زوریخ واقع در سوئیس به دنیا آمد و در سال ۱۸۲۷ چشم از دنیا بست.
پستالوزی در ریاضی از موضوع‌های محسوس آغاز میکرد و برای یاد دادن مفهوم دو، به دو دانش‌آموز اشاره می‌نمود او نشان داد وقتی تجرید صورت میگیرد که شخص در اندیشه‌های محسوس ورزیده شده باشد.
این موضوع اساس تعلیم معاصر در حساب است.ما کودک را مجبور نمی‌کنیم که بر حسب عادت از بر کند، بلکه می‌کوشیم بدو نشان دهیم که حساب چگونه در زندگی روزانه به کار میرود؛ بنابراین کودک به فروشگاه میرود و مجبور است که حساب صحیح پول خرد خود را نگاه دارد. بانک نمونه‌ای در کلاس برپا میشود، کودکان نقش‌های رئیس حسابداری و مشتری را بر عهده می‌گیرند و با این روش مفاهیم ریاضی را بطور محسوس یاد می‌گیرند. تاریخ این گونه آموزش به پستالوزی میرسد. (مایر، ۱۳۷۴، ۳۶۷-۳۶۶)
۳- ۳۰٫ هربرت اسپنسر
هربرت اسپنسر در ۲۸ آوریل ۱۸۲۰ در شهر دربی انگلستان زاده شد و در ۸ دسامبر ۱۹۰۳ دیده بر جهان فرو بست.
رساله‌ی تربیت اسپنسر، هم در آمریکا و هم در انگلستان پر فروش‌ترین کتاب بود. این رساله کتاب درسی محبوب مؤسسات تربیت معلم شد. اسپنسر عقیده دارد که مشکل‌ترین مسأله، مفهوم ارزش هاست و تربیت بیشتر یک امر عملی است تا نظری. به نظر او دانش کمی با ارزش‌تر از تحصیل زبان‌های باستانی است که بهترین وجه آن هم فقط دارای ارزش درجه دوم است. او به ویژه طرفدار توجه به ریاضیات، شیمی و زیست شناسی بود و عقیده داشت که ریاضیات موجد وضوح و نظم در فرآیندهای عقلانی ماست. (مایر،۱۳۷۴،۴۱۴،۴۱۵)
۳- ۳۱٫ باروخ اسپینوزا
باروخ اسپینوزا زادروز ۲۴ نوامبر ۱۶۳۲ میلادی در آمستردام. وی در ۲۱ فوریه ۱۶۷۷ میلادی در اثر بیماری سل ارثی در لاهه درگذشت.
او نیز به مانند دکارت در ریاضی و هندسه سرآمد بود و می‌گفت فلسفه باید سعی کند مثل هندسه و ریاضی از روش‌های استنتاجی بهره بگیرد. حتی اسپینوزا بر آن بود تا «هندسه‌ی فلسفه» را بنا نهد. او در مهمترین کتاب خود یعنی «اخلاقیات» در تلاش است با بهره گرفتن از یک نظام ریاضی ثابت کند چگونه میتوان یک زندگی خوب داشت؟ (ویت، ۱۳۸۷، ۶۰)
نظام باروخ اسپینوزا یکی از عمیق‌ترین نظام‌های فلسفی است. آرمان او ایجاد فلسفه‌ای مبنی بر قیاس ریاضی بود و میبایست که استدلال تمام جنبه‌های جهان را در بر گیرد. او به مقام بشر ایمان داشت و در سراسر زندگی خود بر آزادی اندیشه تأکید میکرد.
رابطه‌ی بین خدا و جهان شباهتی به رابطه‌ی بین یهوه (خدای بنی اسراییل) و بنی اسراییل ندارد. اگر صریح بگوییم، آفرینش وجود ندارد و ارتباط بین خدا و طبیعت کاملاً ریاضی است. (مایر، ۱۳۷۴،۲۹۲-۲۹۱)
۳- ۳۲٫ گودفریدویلهم فون لایب نیتز
گودفریدویلهم فون لایب نیتز در سال ۱۶۴۶ در لایپزیک به دنیا آمد و در سال ۱۷۱۶ درگذشت. او یکی از بنیان گذاران منطق ریاضی به شمار می‌آید و معتقد بود که نظام‌های ریاضی میتوانند قالب خوبی برای مبانی تفکر باشند و ریاضیات بهترین ابزار برای بیان اندیشه‌ها و تفکرات به شمار می‌آید. (بارکر،۱۳۴۹، ۱۳)
به نظر لایب نیتز قانون‌های ریاضی برتر از امکانند؛ مثلاً گزاره‌ی «چهار ضربدر پنج مساوی است با بیست»، بدون در نظر گرفتن مصادیق تجربی آن نیز صحیح است.
لایب نیتز به پیشرفت علم علاقه مند بود. از این رو می‌اندیشید که ریاضیات باید سرمشقی برای تربیت باشد. او خواهان اندیشه‌های صریح در تربیت بود و با عقاید مبهم ارسطو موافق نبود. او گمان داشت که عقل بهترین وسیله‌ی بهبود است و سرانجام موجد فرهنگ نوینی میشود. (مایر، ۱۳۷۴، ۳۴۵-۳۴۴)
۳- ۳۳٫ ایسیدورآگوست ماری فرانسیس خاویر کنت
ایسیدورآگوست ماری فرانسیس خاویر کنت (۱۹ ژانویه ۱۷۹۸- ۵ سپتامبر ۱۸۵۷) معروف به آگوست کنت فیلسوف فرانسوی است.
کنت در خلاصه‌ی طرح تربیتی خود بر این عقیده است که باید از تکامل دانش‌ها پیروی کرد و می‌گوید علم عدد (حساب، جبر، هندسه، مکانیک) در درجه‌ی اول است. تفاوت کنت با دیویی در این است که برای دانش‌آموزی، به جای تجارب حسی، ریاضیات را مبدأ حرکت قرار میدهد. (مایر، ۱۳۷۴، ۴۱۱)
۳- ۳۴٫ رابانوس موروس
رابانوس موروس(۸۵۶-۷۷۶) درباره‌ی ریاضیات (علم اعداد) بحث میکند «افلاطون هم با افتخار ویژه در زمره‌ی کسانی است که اگر اعداد اهمیتی هم در معرفت خدا نداشتند باز جسارت این را نمی‌ورزیدند که ارزش آنها را کم برآورد کنند. افلاطون تعلیم میدهد که خدا جهان را از اعداد آفریده است. پیغمبر ما مسیحیان درباره‌ی خدا می‌گوید «او جهان را با عدد تشکیل داد» و در انجیل می‌گوید «خود موهای سر شما هم شماره دارند»… نادانی درباره‌ی اعداد، چیزهای بسیاری را که در کتاب مقدس به صورت معانی فرعی و مفاهیم تأویلی بیان شده است، غیر قابل فهم می‌گذارد.»
بعد شرحی درباره‌ی هندسه میدهد..
«این واقعیت در ساختن پرستش گاه‌های موقت و معابد به چشم می‌خورد که همین میله‌های اندازه گیری دایره‌ها، کره‌ها، نیم کره‌ها، چهار گوشه‌ها و اشکال دیگر به کار رفته اند. برای کسی که دانش تمام این چیزها را دارد و آنها را به کار می‌برد، از لحاظ پرورش روحی برای او سود فراوانی به بار می‌آورد.» (مایر، ۱۳۷۴، ۲۰۸)
۳- ۳۵٫ کی روف
از جمله اندیشمندانی میباشد که در قرن بیستم اندیشه‌هایش رواج داشت. کی روف علم‌ها را بر حسب سهمی که در دید جهانی مادی دارند، ارزش یابی میکند. او بویژه برای ریاضیات که موجد «تفکر جدلی» است، ارزش قائل میشود.
فلسفه کی روف مشعر بر تشویق جامعیت و مهارت در موضوع‌های درسی قابل اطمینان است. برنامه‌ی تحصیلی اساسی در تمام مدرسه‌های روسیه باید یکسان باشد و بر مقدمات، به ویژه ریاضی و علوم تأکید گردد. (مایر، ۱۳۷۴، ۴۴۳-۴۴۱)
۳- ۳۶٫ لوبوویه دو فونتنل
«لوبوویه دو فونتنل نویسنده‌ی فرانسوی (۱۷۵۷- ۱۶۵۷)».
روح هندسی آن چنان با هندسه گره نخورده است که نتواند از آن جدا شود و به دیگر قلمروهای معرفت وارد گردد. اثری در زمینه‌ی اخلاق، سیاست، یا نقد، و شاید حتی اثری در زمینه‌ی فن بلاغت را در شرایط برابر اگر هندسه دانی بنویسد، ظریف‌تر از کار در خواهد آمد. آن نظم و آراستگی و دقت صحتی که چندی است در کتابهای خوب باب شده به احتمال قوی نتیجه‌ی همان روح هندسی است که اینک از همیشه فراگیر‌تر است. (کلاین، ۱۳۸۸، ۲۹۸)
۳- ۳۷٫ فردریک مایر
(۶ژانویه ۱۹۶۱-۶ نوامبر۱۸۷۲)در دبستان حساب تنها از راه تمرین آموخته نمی‌شود. آن را با فعالیتهای روزانه‌ی دانش‌آموز مربوط می‌سازند و در برنامه‌ی دوره‌ی اول دبیرستان بر ریاضیات عمومی تکیه میشود. (مایر، ۱۳۷۴، ۵۲۸)
۳- ۳۸٫ جان درایدن
«جان درایدن شاعر، نمایشنامه نویس، و منتقد انگلیسی (۱۷۰۰-۱۶۳۱)».
شخص باید چند علم را بیاموزد و ذهن منطقی، فلسفی و تا حدی ریاضی داشته باشد تا شاعری کامل و عالی باشد. (کلاین، ۱۳۸۸، ۳۰۲)
۳- ۳۹٫ رولف والدو امرسن
«رولف والدو امرسن نویسنده و شاعر آمریکایی (۱۸۸۲-۱۸۰۳)».
ما به شعر کسی که تنها شاعر است با تمام وجود توجه نمی‌کنیم، همچنان که به مسأله‌های کسی که تنها عالم جبر است؛ اما اگر کسی همچنان که با مبانی هندسی چیزها آشنا است با شکوه خجسته‌ی آنها هم آشنا باشد، شاعری اش دقیق است و حسابش آهنگی موسیقایی دارد. (کلاین، ۱۳۸۸، ۳۰۲)
۳- ۴۰٫ فیلیکس کلاین
(۱۹۲۵-۱۸۴۹)… ریاضیات عالیترین دستاورد فکری و اصیل‌ترین ابداع ذهن آدمی است. موسیقی میتواند روح را برانگیزد یا آرام سازد، نقاشی میتواند چشم نواز باشد، شعر میتواند عواطف را تحریک کند، فلسفه میتواند ذهن را قانع و راضی سازد، مهندسی میتواند زندگی مادی آدمی را بهبود بخشد. اما ریاضیات همه‌ی این ارزش‌ها را عرضه میکند. (مصلحیان، ۱۳۸۴)
۳- ۴۱٫ پیر دو فرما
پیر دوفرما در سال ۱۶۰۱ در نزدیکی مونتابن فرانسه متولد شد. او را بزرگترین ریاضیدان قرن هفدهم می‌دانند. در سن ۶۴ سالگی در سال ۱۶۶۵ در شهر کاستر درگذشت. ریاضیات صرفاً پیام آور زیبایی و هماهنگی و لذت تفکر بود. (کلاین، ۱۳۸۸، ۱۸۷)
۳- ۴۲٫ آگوستوس دی مورگان
مورگان در ۲۷ ژوئن ۱۸۰۶ در مدرس هندوستان متولد شد و در ۱۸ مارس ۱۸۷۱ در لندن انگلستان از دنیا رفت. وی معتقد بود که قدرت محرک ابتکار ریاضی نه نیروی استدلال، که نیروی تخیل است. (کلاین، ۱۳۸۸، ۱۶۵)
۳- ۴۳٫ آنه ماری شیمل
آنه ماری شیمل ۷ آوریل ۱۹۲۲ میلادی در شهر ارفورت آلمان به دنیا آمد او در ۲۶ ژانویه‌ی ۲۰۰۳ درگذشت.
روحیه‌ی ریاضی یک ویژگی فطری انسان است که در هر جا که انسانی زندگی میکند یا نشانه‌هایی مادی از حیات قبلی در آن باشد، به چشم می‌خورد. (شیمل، ۱۳۶۴، ۱۵)
کلمه مجازات در زبان عربی به معنای اعطاء الجزاء علی العمل بیان شده است(سیاح، ۱۳۷۵) مجازات از الفاظی چون پاداش، کیفر، سزا و پدافره در زبان فارسی و کلماتی چون قصاص و جزا و عقاب در زبان عربی بیان شده که این نشان دهنده اهمیت اصل مجازات در جوامع مختلف بشری است (شامبیاتی،۱۳۸۲: ۲۷۷). قانونگذاران در متون قانونی چه در حال حاضر و چه در سابق تعریفی روشن و صریح از کیفر یا مجازات ذکر نکرده اند، اما حقوقدانان معاصر تعاریف متعدد و گوناگونی ابراز داشته اند که با نقل پارهای ازاین تعاریف، به بررسی تعریف مجازات میپردازیم:
دکترگلدوزیان در تعریفی از مجازات بیان میدارد که:"مجازات عبارت است از تعذیب ویا عقوبتی که به خاطر تعرض به نظام اخلاقی و ایجاد اختلال در نظم اجتماعی از طریق ارتکاب جرم به عمل آمده است"(گلدوزیان،۱۳۸۴: ۵۳)، همچنین دکتر محمد باهری چند تعریف از مجازات ارائه نموده که در زیر به دو مورد از آنها اشاره میکنیم:"مجازات عبارت است از آزاری که قاضی به علت ارتکاب جرم و به نشانه نفرت جامعه از عمل مجرمانه و مرتکب آن، برای شخصی که مقصر است برطبق قانون تعیینمیکند"(باهری، ۱۳۸۰: ۳۶۶) دکتر باهری در قسمتی از کتابش مجازات را اینچنین تعریف می کند: “مجازات صدمهای است که قوه مدیره جامعه به کسی میزند و مطابق اصول وقت عمل او جرم تشخیص داده شده وبه ترتیب معمول زمان جرم او محرز شدهباشد"(همان: ۵۶۹)
دورکیم، کیفر را واکنش خاصی از طرف جامعه در برابر جرم دانسته است(گسن، ۱۳۷۰: ۹).تعاریف ذکر شده اکثراَتعریف مجازات رابه رنج و آزار ، زیان و صدمه بیان کرده اند ، این با وجودی است که این تعاریف آثار مجازات را ذکر نموده و مجازاتهای بدنی را مدنظر داشته اند پس نمی توان مجموعاَ آنها را تعاریف کاملی از مجازات دانست. به نظرمیرسد تعریف جامع از مجازات که بیانگر ماهیت واقعی آن باشد واجد شرایط زیر باشد:
-
- شخصی بودن مجازات نسبت به مجرممیباشد. منظور از شخصی بودن مجازات و محکومیتاین است که مسئولیت جرم و نتایج محکومیت فقط متوجه مجرم بوده و عوارض آن به هیچ وجه متوجه فامیل و کسان مجرم نخواهد شد. عدل و انصاف اقتضاء می کند که مجازات فقط در مورد شخص مجرم اعمال شود و به نزدیکان و اقربای وی تسری داده نشود.
-
- مجازات باید به موجب قانون باشد. یعنی طبق اصل قانونی بودن جرایم و مجازاتها که هم برتعیین جرایم و هم برتثبیت مجازاتها و کمیت آن حاکم است، نباید مجازاتی خارج از نص صریح قانون اعمال شود.
-
- مجازات را باید محکمه صلاحیتدار تعیین کند. به این ترتیب هیچ مقام و یا مسئولی که سمت قضایی ندارد نمیتواند برمسندقضا بنشیند و حکم به مجازات بدهد.
-
- مجازات ضمانت اجرای نظم اجتماعی است. از آنجا که مجازات آزار و شکنجهای است که مجرم به علت نقض اوامر و نواهی قانونی میبایست تحمل کند پس مجازات ضمانت اجرای پارهای از اوامر و نواهی قانونگذار است که برای نظم اجتماع به کار میرود. اگر شخصی که قصد مجرمانه دارد، بداند که قصد مورد نظر وی در صورت محقق شدن هیچ گونه تبعات قانونی (مجازات) بدنبال ندارد آسوده خاطر دست به ارتکاب جرم میزند و مجازات می تواند به عنوان ضمانت اجرای فعل مجرمانه تلقی بشود. وموجب تشفی خاطر زیاندیدگان گردد، در نتیجه میتوان مجازات را اینگونه تعریف نمود:
مجازات ابزاری قانونی است که به عنوان واکنش جامعه در برابر جرم و برای جبران آثار سوء جرم همراه با مشقت جسمی ویا روحی، به موجب حکم دادگاه صلاحیتدار برمرتکبین جرایم اعمال می شود.
مفاهیم مرتبط
در این گفتار به مفاهیمی که مرتبط با کلمهی ملأعام میباشند اشاره شده و معنای آنها از نظر لغوی و اصطلاحی مورد بررسی قرار میگیرد. با روشن شدن معانی واژه های مشابه با ملأعام بهتر میتوان به معنای این واژه پیبرد.
علن
علن، علنی کردن و علنی شدن واژه هایی هستند که ارتباط تنگاتنگی با ملأعام دارند چراکه به نظر میرسد جزء لاینفک ملأعام باشند و شناخت معانی آنها به منجر به شناخت صحیح تر معنای ملأعام خواهد شد.
لغوی
آنچه در ابتدا از واژه ی علن متبادر به ذهن می شود، بر خلاف سرّ بودن، آشکار بودن یا غیر مخفی بودن چیزی یا امری است. معنی لغوی این کلمه در فرهنگ لغتهای مختلف تا حدودی معنای واحدی را میرساند. در منجد الطلاب به معنی آشکار و علنی (بندر ریگی، ۱۳۶۳: ۳۷۵) در فرهنگ معاصر عربی فارسی به معنای معلوم شدن، پیدا شدن و علنی شدن آمده است (آذرنوش،۱۳۸۹: ۴۵۶). راغب اصفهانی در کتاب مفردات ذکر کرده اند که علن نقطه مقابل سر وپوشیده است و اغلب در معانی و غیر محسوسات به کار میرود ، نه در محسوسات عینی مانند اجسام ( اصفهانی ،۱۴۱۶: ۱۶۶) برای بررسی بیشتر معنای این واژه، به برخی از معانی آن اشاره میگردد. در معنی علن آمده است: العلانّیه: ضد السّر (محمد محی الدین، بیتا: ۳۵۵) و همچنین خلاف السّتر و هو ظهور الامر ( ابن منظور، بیتا: ۳۸۶).
بدین ترتیب، از حالت مخفی در آمدن چیزی یا آشکار شدن آن مدنظر است. در لغتنامهی دهخدا در مقابل کلمهی علن نوشته شده است: ضدّ سر، هویدا، ظاهر، منتشر، خلاف مخفی(دهخدا، ۱۳۷۳)و در فرهنگ نفیسی نیز در معنای آشکارا هویدا(نفیسی،بیتا: ۲۴۰۱)به کار رفته است.
چنانکه ملاحظه میگردد همه معانی گفته شده مشابه هستند و منظور از این کلمه، آشکار شدن یا هویدا شدن امری است ولی در صورتی که معنای مصدری این واژه موردنظر باشد به معنای آشکار کردن، آشکار شدن است و در معنای وصفی به معنای هویدا و آشکارا است.
اصطلاحی
با توجه به معنای لغوی علن، هنگامی که از علنی شدن امری صحبت می شود مراد از آن، آشکار شدن و از حالت پوشیده و مخفیانه درآمدن است به طوری که بدون وجود هیچ مانعی بتوان به وضوح آن را مشاهده کرد یا از آن اطلاع یافت. علنی بودن در مورد مجازات، ممکن است در دو معنا به کار رود: یکی اینکه خبر آن در میان مردم منتشر شود و دیگر اینکه علاوه بر اطلاع یافتن عموم، حضور آنها در هنگام اجرای حکم لازم باشد. مبسوط در ترمینولوژی حقوق علن به وصف محلّ وقوع جرمی گفته می شود که امکان داشته باشد جمع غیر محصوری برآن وقوف یابند مثلا در مسجد یا میدان عمومی ورزش جرم انجام شود و در صدق علن حضور احدی شرط نیست (لنگرودی،۱۳۶۳: ۲۶۳۵) در هرحال، میتوان گفت، مفهوم اصطلاحی علن از مفهوم لغوی آن دور نیفتاده است و در اصطلاح عرف کلمهی علن به همان مفهوم ملأعام به کار برده می شود.
تشهیر
برای ورود به بحث تشهیر و پرداختن به جنبه های مختلف آن، لازم است مفهوم آن روشن و واضح گردد. بنابراین، در این گفتار معنای تشهیر از نظر لغوی و اصطلاحی به اختصار مورد بررسی قرار میگیرد.
لغوی
کلمه تشهیر مصدر باب تفعیل میباشد که از فعل شهر گرفته شده است. در خصوص معنای تشهیر گفته شده است: لم یرد نص فی معناه و لا فسّره الفقهاء(الطلعیی، ۱۴۱۶: ۱۲۶)بدین معنا که نصّی در مورد معنای تشهیر وارد نشده است و فقها به تفسیر آن پرداختهاند. لیکن، برای آشنایی بیشتر با برخی از معانی تشهیر به مواردی اشاره می شود.
در لغت نامه دهخدا چنین آمده است: آشکارا کردن، رسوا کردن، شهرت دادن رسوایی کسی را چنان که کسی را بر خر سوار کرده و به شهر گردانیدن (دهخدا، ۱۳۷۳: ۳۲۵).پس معنای کلمه ی تشهیر همانا رسوا کردن و انگشت نما کردن کسی در میان مردم میباشد.
اصطلاحی
علاوه بر معنای لغوی تشهیر، لازم است به معنای اصطلاحی آن نیز اشاره شود تا منظور از آن واضحتر گردد. با توجه به معنای لغوی تشهیر، تشهیر مجرم به عنوان یکی از انواع مجازاتهای اسلامی به معنای معرفی نمودن مجرم به جامعه و رسوا کردن او در میان خلق است. آشکارا کردن هویت مجرم و شهره نمودن او در میان عام و خاص، خصوصیت بارز چنین کیفری است.
در مبسوط در ترمینولوژِی آمده است که تشهیر در قدیم از جمله مجازاتها بوده است به گونه ای که مجرم را در معابر به گردش در میآوردند تا او را بشناسند یا اینکه زنگولهای به گردن مجرم میانداختند و واژگون بر مرکب سوار میکردند و در بین مردم میگرداندند و شکل دیگر آن نیز اینگونه بوده است که لباس زنگولهداری به مجرم میپوشاندند (جعفری لنگرودی،۱۳۶۳: ۱۲۲۵) یا شخصی جلوتر از مجرم در حالی که زنگولهای در دست داشت و آن را به صدا در می آورد، حرکت میکرد.در جای دیگری (همان: ۸۴۱)در مورد اشهار مجرم گفته شده است که منظور از آن، بردن مجرم به اماکن پر رفت و آمد و معرفی او به افراد است و در این خصوص اگر مجرم از اهالی بازار یا مسجد بوده او را در محل کسب یا مسجدی که میرفته میگرداندند و جرم او را اعلام میکردند.
در کتب فقهی مختلف به ویژه در مبحث مربوط به شهادت زور، نظرات مشابهی در مورد تشهیر و نحوه اجرای آن بیان شده است: “اِن الاشتهار هو اُن ینادی فی محلّتهم اُو مجتمعهم اُو سوقهم فلان و فلان شهدا زورا ولا یجوز اُن یشهرا بان یرکبا حمارا و یحلق روُوسهما ولا بان ینادیهما علی نفسهما” (الطباطبایی،۱۴۱۲: ۵۹۳). معنی اشتهار این است که در محلّه، اجتماع مردم یا بازار ندا می دهند که فلانی و فلانی شاهدان زور هستند لیکن جایز نیست که مجرمان را سوار الاغ کرده یا سرشان را تراشیده یا خودشان علیه خود فریاد بزنند.
چنان که ملاحظه میگردد از معرّفی مجرم در میان اهل قبیله و یا محلّهاش به عنوان تشهیر نام برده شده است و اموری که باعث تحقیر مجرم در بین مردم شود مانند سوار کردن بر الاغ یا تراشیدن سر مجرم، مورد نهی قرار گرفته است.
پیشینه تاریخی مجازات در ملأعام
مجازات در طول تاریخ وجود داشته است، اما کمیت و کیفیت آن در طول هر دوره تاریخی با توجه به سیاست حاکم بر آن جامعه که متاثر از دین و مذهب بوده، متفاوت بوده است . از این رو بررسی سیر تاریخی اجرای مجازات در ملأعام در طول تاریخ بینش ما را در رابطه با این پدیده گسترده می کند.
قانون حمورابی
قانون حَمورابی که به دستور حمورابی شاه بابل نوشته شد، شامل ۲۸۲ ماده در باب حقوق جزا و حقوق مدنی و حقوق تجارت است. ستونی که قوانین حمورابی بر روی آن حک گردیده از بازالت است و در حدود ۲٫۵ متر ارتفاع دارد. متن قوانین گرداگرد این ستون در ۳۴ ردیف به خط میخی نوشته شده‌است (پیرنیا،۱۳۸۸: ۱۱۰)
قانون حمورابی نخستین سند شناخته شده‌ای است که در آن یک فرمانروا به اعلان عمومی یک مجموعه کامل قوانین برای ملت خود اقدام میکند. حمورابی (۱۸۱۰-۱۷۵۰ پ.م.) ششمین پادشاه اولین سلسله شاهان کشور قدیم بابل است. تاریخ شاهی او را (۱۷۹۲-۱۷۵۰ پ.م.) آورده‌اند. قانون نامه حمورابی یکی از معتبرترین منابعی است که با مطالعه آن میتوان با سیستم جزایی ایران آن دوره آشنا شد؛ در این قانون صریحا به اجرای مجازات در حضور جمع اشاره شده است که ماده ۲۰۲ در همین زمینه مقرر میدارد:
ماده۲۰۲٫ اگر شخصی چانه شخص(دیگری را) که از او برتر است شکست او باید در حضور جمع شصت(بار) با شلاقی از دم گاو شلاق بخورد.
البته موارد دیگری هم وجود دارد که هرچند به اجرای علنی اشارهای نشده است اما خصوصیات مجازاتها بگونهای است که ذاتا در ملأعام انجام می شود و در ذیل به دو مورد آن اشاره می شود:
ماده۱۲۲٫ اگر انگشت مردم به خاطر مرد دیگری به همسر شخصی اشاره میکرد ولی او هنگامی که با آن مرد خوابیده بود دستگیر نشد(آن زن) باید بخاطر شوهرش خود را در رودخانه بیندازد.
ماده ۱۵۵٫ اگر شخصی برای پسر خود عروسی انتخاب کرد و پسر او با(آن زن) آمیزش کرد ولی خود او نیز با (آن زن)هم آغوش شد و آنان او را دستگیر کردند، آنان باید آن شخص را بسته و او را به داخل آب بیندازند.
تورات و انجیل
یکی از منابع مهم حقوق کیفری قبل از اسلام کتابهای مقدس تورات و انجیل است که با مطالعه آنها میتوان با انواع مجازات و نحوه اجرای آنها در آن برهه از زمان آشنا شد. فیلسوفان و حقوقدانان باستان با تکیه بر نوشته های تورات و متخصصان حقوق کلیسای قرون وسطی و دوره کلاسیک با تکیه بر انجیل قوانین را استباط میکردند ، در این کتب مقدس هرچند به اجرای مجازاتها در ملأعام اشارهای نشده است اما مجازاتهایی وجود دارد که اجرای علنی آنها از خصوصیات بارز و غیرقابل تفکیک مجازات به شمار میروند و ذات آن مجازاتها بگونهای است که باید در ملأعام اجرا شود. در ذیل به نمونه هایی از این مجازاتها اشاره می شود:
- پس آن مرد و یا زنی که این عمل ناشایسته را در اندرون دروازههایت مرتکب شده است آن مرد و یا آن زن را بیرون آر و با سنگ سنگسارش نما تا بمیرند (گلن و هنری ، ۱۳۸۰: ۳۶۴).
- پس تمامی مردمان شهرش او را به سنگ سنگسار نماید تا که بمیرد، بدین منوال شرارت را از میان خود رفع نماید.
- مرد یا زنی که صاحب اجنه و یا جادوگر باشد البته کشته خواهند شد آنها را با سنگ سنگسار خواهند نمود خون ایشان به گردن ایشان است.
- آنگاه دختر را به در خانه پدرش بیرون آوردند و مردمان شهرش او را به سنگ سنگسار نمایند تا که بمیرد زیرا که در اسرائیل قباحت ورزیده در خانه پدرش زاییده شده.
- اما مریم چون بود دانا به مشیت خدا و در باطن ترسناک بود از اینکه به غضب در آید طایفه بر او بواسطه اینکه آبستن است پس سنگباران کنند او را که گویا مرتکب زنا شده شوهری از عشیره خود برای خود اختیار نمود ( قزلباش،۱۳۷۴: ۶۱).
- چون او را استهزاء نمودند جامه سرخ از وی کند لباس خودش را پوشانیدند و او را بیرون کشیدند تا انکه صلیبش نمایند؛ و او را صلیب کرده (گلن و هنری،۱۳۸۰: ۱۱۲).
این نظریه ابتدا توسط انگل و بلک ول مطرح شد و سپس مینارد در اصلاح و تکمیل آن اقدام نمود. در حال حاضر این مدل به عنوان یکی از متداولترین الگوهای رفتار مصرف کننده شناخته شده است. در این مدل، در فرایند تصمیم گیری مصرف کننده پنج فعالیت مختلف شناسایی شده است که عبارتند از: انگیزش و تشخیص نیاز، جستجوی اطلاعات، ارزیابی راه حلهای جایگزین، عمل خرید، نتایج حاصله.
در این مدل متغیرها به چهار گروه دسته بندی شدهاند: دادهای محرک، پردازش اطلاعات، فرایند تصمیم گیری و متغیرهای موثر بر فرایند تصمیم گیری. در این روش فرایند ارزیابی محصول بسیار جامع بوده و در صورت لزوم مصرف کننده فروشگاه های مختلفی را بررسی خواهد کرد. علاوه بر آن، رضایت از هر نام تجاری [۴۹] برای تداوم خرید آن محصول الزامی است. درنتیجه انگیزه فرد در جستجوی اطلاعات درباره نامهای تجاری مختلف پایین بوده و فقط جایگزینهایی را که به ارزیابی کمی نیاز دارد بررسی میکند در این حالت رضایت از یک خرید، باعث خریدهای تکراری میشود.
محدودیتهای این نظریه شامل مبهم بودن نقش برخی ازمتغیرهاست. برای مثال اگرچه تاثیر متغیرهای محیطی ذکر شده ولی نقش آنها بر رفتار مصرف کننده مشخص نگردیده است. همچنین نقش انگیزهها در تاثیرگذاری بر رفتار مهم است به علاوه این نظریه به فرایند تصمیم گیری به شکلی مکانیکی نگریسته است.
۲-۴-۲-۷- نظریه کاتلر
یک مدل ساده از رفتار خریدار سازمانی در شکل (۲-۶) ارائه شده است. براساس این مدل، سازمان تحت تاثیر محرکهای بازاریابی و سایر محرکها قرار می گیرد که واکنشهای خرید خاصی ایجاد میکنند. در خرید سازمانی همانند خرید مصرف کننده، محرکهای بازاریابی شامل همان ۴P هستند. سایر محرکهای نیز شامل نیروهای اقتصادی، تکنولوژیکی، سیاسی، فرهنگی و رقابتی اساسی موجود در محیط میشوند. تمام این محرکها پس از ورود به سازمان به محرکهای خرید مبدل میشوند، محرکهایی نظیر انتخاب کالا و خدمات، انتخاب فروشنده، شرایط خدمات و شرایط پرداخت. برای تهیه خط مشی مناسب ترکیب عناصر بازاریابی، بازاریاب باید در درون سازمان از نحوه تبدیل محرکها به واکنشهای خرید اطلاع وآگاهی داشته باشد (کاتلر و آرمسترانگ، ۱۳۸۶، ۲۴۰).
شکل (۲-۶) : مدل رفتار خریدار صنعتی کاتلر، (کاتلر و آرامسترانگ، ۱۳۸۶، ۲۴۰)
۲-۴-۲-۸- مدلهای دیگری از رفتار خریداران صنعتی
شکل (۲-۷) : مدل رفتار خریدار صنعتی ولفگنگ، (Wolfgang 1995,51)
۳۹
شکل (۲-۸) : مدل رفتار خریدار صنعتی نیکلس (Nickels 1999,395)
شکل (۲-۹) : مدل رفتار خریدار صنعتی آرنز (Arens 1999,130)
۴۰
شکل (۲-۱۰) : مدل رفتار خریدار صنعتی گاردیال و وودرف
(Woodruff & Gardial 1999,130)
شکل (۲-۱۱) : مدل رفتار خریداران صنعتی رسمی
(Jenne & Rossome 2003,51)
۴۱
۲-۴-۲-۹- بازاریابی رابطه مند
در سالهای اخیر با توجه به تحولات اقتصادی به وجود آمده، پارادایم جدیدی درحوزه مدیریت بازاریابی در حرکت از توجه محض به عناصر آمیخته بازاریابی به سوی بازاریابی رابطه مند گسترش یافته است و این گرایش به خصوص در بازاریابی خدمات و بازاریابی صنعتی مورد تاکید قرار گرفته است و روابط بازاریابی به عنوان یک پارادایم جدید در ادبیات بازاریابی شناخته شده است.
امروزه سازمانها تنها در صورت تمرکز منابعشان بر فرصتها و ایجاد ارزش برای مشتریان است که می توانند به مزیت رقابتی پایدار دست یابند. بازاریابی رابطه مند به دنبال برقراری چنین روابطی با مشتریان هدف است که در آینده مجددا از آنها خرید کنند و دیگران را نیز به این کار ترغیب کنند.
ارزش مشتری در جذب و نگهداری مشتریان دارای اهمیت و اولویت بسیاری است و از جمله عوامل مهم در موفقیت سازمانها محسوب میشود. بنگاهها علاوه بر تدوین استراتژیهایی برای جذب مشتریان جدید و انجام معامله با آنها درصدد برآمدهاند تا مشتریان کنونی را نیز حفظ کنند و رابطهای دائمی با آنها به وجود آورند. یک عرضه کننده ماشین آلات راهسازی باید بداند از دست دادن خریدار چیزی بیشتر از یک قلم فروش ازعایدی شرکت میکاهد و آن به معنی از دست دادن کل جریان خریدهایی است که مشتری میتوانست در طول زندگی خود انجام دهد.
تعاریف مختلفی توسط محققان و تئوری پردازان برای بیان معنی و مفهوم بازاریابی رابطه مند مطرح شده است که در ادامه به تعدادی از این تعاریف اشاره میشود:
بازاریابی رابطه مند، نگهداری مشتریان و توسعه روابط و جذابتر کردن هرچه بیشتر این رابطه با مشتریان است (Fontenot, 2004, 38).
بازاریابی رابطه مند فهم و مدیریت ارتباط مشتریان و تامین کنندگان میباشد (Shell, 2006, 133).
بازاریابی رابطه مند شناسایی، ایجاد، نگهداری و ارتقای روابط با مشتریان و ذینفعان شرکت است که این امر از طریق ایجاد اعتماد در نتیجه عمل به تعهدات محقق میشود (Gummesson, 1994, 51).
بازاریابی رابطه مند تمام اقداماتی است که شرکتها برای آگاهی و ارائه خدمات بهتر به تک تک مشتریان باارزش خود انجام میدهند (کاتلر، ۸۵، ۱۳۸۴).
۴۲
اجزا وعوامل بازاریابی رابطه مند:
اعتماد[۵۰]: یک جز کلیدی در یک رابطه تجاری است و مشخص کننده این است که هر طرف رابطه تا چه میزان می تواند روی وعدههای طرف دیگر حساب کند.
پیوند اجتماعی[۵۱]: یک جز رابطه تجاری است که بین دو طرف ایجاد می شود و در جهت دستیابی به هدف مطلوب ایفای نقش میکند.
ارتباطات: کلیه مراودات رسمی و غیررسمی که موجب مبادله اطلاعات معنی دار و به هنگام بین خریدار و فروشنده میشوند.
همدلی[۵۲]: درک خواسته ها و اهداف طرف دیگر یک رابطه است و به هریک از آنها امکان میدهد که موقعیت موجود را از دید طرف دیگر مورد بررسی قرار دهد.
بازاریابی رابطه مند داخلی[۵۳]: کارکنان را مشتری دانستن و کسب اطمینان از ارائه خدمت با کیفیت به آنها به منظور نگهداشتن و حفظ آنها، به عنوان مشتریان داخلی شرکتهاست.
تعهد [۵۴]: قصد یک طرف رابطه برای ادامه دادن یا حفظ رابطه با طرف دیگر است.
وفای به عهد[۵۵]: شرط اول در ایجاد ارتباط با مشتری عمل کردن به جای وعده و وعید است.
تجربیات خوب [۵۶]: ایجاد مجموعهای از تجربیات مثبت بین خریدار و فروشنده جهت رسیدن به سطح رضایت بخش رابطه موردنظر آنها در یک دوره زمانی است، به گونهای که زمینه برای ارتباط بعدی بین آنها فراهم گردد.
وفاداری[۵۷]: جز مهمی از رابطه موفقیت آمیز بین دو طرف است و میتواند اجزا دیگر را تحت تاثیر قراردهد (Rashid, 2003, 742-745).
۲-۴-۲-۹-۱- موانع اجرای برنامه های بازاریابی رابطه مند
عوامل متعددی میتوانند مانع اجرای برنامههای بازاریابی رابطه مند شوند. سیمکین (Simkin) طی تحقیقاتی که بر روی سازمانهای تولیدی و خدماتی در کشور انگلستان انجام داد تعدادی از این موانع را شناسایی نمود.
تعدادی ازاین موانع عبارتند از: ارتباطات نامناسب و ضعیف، اطلاعات کم یا نادرست، فقدان مهارتهای مدیریتی در بین مدیران عالی، عدم درک نیازهای مشتریان، انحصاری بودن بازار، دیدگاه بالا به پایین در برنامه ریزی، نرخ بالای جابجایی کارکنان، مقاومت در برابر تغییر، عدم توجه به برنامه ریزی استراتژیک، اعتقاد به این اصل که بازاریابی همان تبلیغات است ،تمرکز قدرت در دست مدیران عالی، ضعف در ارتباطات سازمانی و انگیزه پایین کارکنان (Simkin, 2002, 74).
۲-۵- الگوی مورداستفاده در تحقیق
پس از شکل گرفتن سوال اصلی پژوهش، تحقیقات اکتشافی به منظور شناسایی و انتخاب یک مدل مناسب صورت پذیرفت. براساس مصاحبه با تعدادی از متخصصان ماشین آلات راهسازی و مدیران بازاریابی و فنی شرکت های عرضه کننده آنها و برگزاری یک جلسه متمرکز گروهی[۵۸] با حضور چندتن از این افراد؛ مشخص شد که از میان عوامل آمیخته بازاریابی (۴P)، دو عامل محصول و قیمت از اهمیت نسبتاً بیشتری برخوردار میباشند. سپس با مطالعه منابع کتابخانهای و بررسی نظرات خبرگان علم بازاریابی صنعتی نظیر رادلف، هامبورگ، اندرسون، موریس، ارجان، هاوالدار وکاتلر و در نهایت طی مشاورههایی که با اساتید محترم انجام شد، به نظر رسید که با در نظر گرفتن تمام موارد ذکر شده، عوامل محصول (کیفیت، برند، و خدمات پس از فروش) و قیمت نقش بیشتری در تصمیم گیری خریداران ماشین آلات راهسازی در سطح شهر تهران دارند.
براین اساس پس از مطالعه مدل مطرح شده توسط پروفسور کوادا از دانشگاه آلابورگ، و مقایسه آن با سایر مدلهای در دسترس، به علت تاکید بیشتر بر عوامل محصول و قیمت در رفتار خریداران صنعتی، اقتباسی از مدل پروفسور کوادا به عنوان مدل این تحقیق انتخاب شد. این مدل درسال ۲۰۰۲ توسط ایشان مطرح گردید و شامل سه عامل اصلی می باشد که در ادامه به شرح آنها میپردازیم (Kuada, 2002, 6-44).
شکل (۲-۱۲) مدل اقتباسی رفتار خرید صنعتی کوآدا (Kuada, 2002, 44)
۲-۵-۱- کیفیت
اگر مدیریت برای عملکرد بالا و مزیت رقابتی مسئله روز باشد، کیفیت شعار روز است. دستیابی به هدف های کیفیت به طور روزافزون به عنوان یک معیار جهانی عملکرد سازمانی در صنایع تولیدی و خدماتی هر دو، مورد توجه قرار میگیرد. الزامات رقابتی اقتصاد جهانی در این مسابقه برای دست یابی به کیفیت فراگیر نیروی مهمی است. بسیاری از کشورها استانداردهای کیفی را که از سوی سازمان استاندارد جهانی[۵۹] (ایزو) تعیین شده است، پذیرفته اند. از کسب و کارهایی که می خواهند در بازار جهانی رقابت کنند، به طور روزافزون انتظار می رود که گواهی ایزو[۶۰] داشته باشند. برای گرفتن چنین گواهی آنان باید از کیفیت تمام عملیات و محصول نهایی مطمئن شوند و سپس تحت ارزیابی دقیق بیرونی قرار گیرند تا مشخص شود که آیا استانداردهای ایزو تطبیق میکنند یا خیر. مهر تصویب ایزو به طور روزافزون، در کسب و کار بین المللی به عنوان یک ضرورت شناخته می شود. (ایران نژاد پاریزی، ۱۳۸۶، ۸۱).
امروزه در صنعت احداث بحث استانداردهای کیفیت از اهمیت ویژهای برخوردار است و ماشین آلات راهسازی نیز به عنوان ابزاری بسیار حساس و مهم در پروزه های عمرانی از این قاعده مستثنی نیستند. اگر ماشین آلات رهسازی از کیفیت لازم برخوردار نباشند هزینه های سنگینی به بخش عمرانی کشور وارد می کنند. از این رو برخورداری ماشین آلات راهسازی از استانداردهای کیفیت نظیر EUROازاین جهت که اطمینان خاطری را برای مدیران ماشین آلات ایجاد میکند که کیفیت دستگاه، مورد تایید مجامع معتبر جهانی در این زمینه می باشد، می تواند نقش موثری در فرایند تصمیم گیری خریداران داشته باشد.
۲-۵-۱-۱- مفهوم کیفیت
پیش از تولید یک کالا، تولید کننده باید یک سطح کیفی برای آن انتخاب کند. یک سطح کیفی، از جایگاه کالا در بازار هدف دفاع کند. کیفیت، یکی از ابزارهای اصلی جایگاه یابی در بازار محسوب میشود. کیفیت کالا توانایی و قابلیت کالا در انجام وظایف محوله را نشان میدهد. کیفیت ویژگیهایی نظیر دوام، قابلیت اعتماد، دقت، سهولت استفاده، تعمیرپذیری آسان و سایر صفات ارزشمند کالا را در برمیگیرد. اندازه گیری بعضی از این صفات، عملا امکان پذیر است. از نظر بازاریابی، کیفیت، برمبنای برداشتهای ذهنی خریداران اندازه گیری میشود. (کاتلر و دیگران، ۱۳۸۶، ۳۴۸).
از نظر بعضی از شرکتها، ارتقا و بهبود کیفیت، به معنای استفاده از کنترل کیفی بهتر برای کاهش معایبی است که ناراحتی مصرف کنندگان را به دنبال دارد. اما مدیریت کیفیت استراتژیک، مفهومی بیش از این دارد. مدیریت کیفیت استراتژیک به معنای پیشی گرفتن از رقبا است، از طریق عرضه کالاهایی که پاسخگوی نیازها و برتری جوییهای مصرف کنندگان برای کیفیت بهتر باشند. بنابر اظهار نظر یک تحلیلگر «کیفیت، حل یک مشکل نیست، بلکه یک فرصت رقابتی است».
شرکتها نباید فعالیت خود را محدود به ایجاد کیفیت مطلوب در کالاهای تولیدی کنند، بلکه این کیفیت به خوبی نیز باید عرضه شود. ظاهر کالا و احساسی که از آن دست میدهد باید سطح کیفیت آن را برساند. کیفیت از طریق سایر ارکان ترکیب عناصر بازاریابی نیز عرضه میشود. قیمت بالای یک ماشین راهسازی می تواند نشان دهنده کیفیت بالای آن دستگاه باشد. نام تجاری نیز می تواند تداعی کننده کیفیت بالای یک ماشین راهسازی باشد. آکر در مدل ارزش گذاری نام تجاری، ارزیابی مصرف کنندگان از کیفیت نام تجاری را براساس انتظاراتی که دارند به عنوان یکی از متغیرهای اصلی معرفی کرده است. (میلر و مور، ۱۳۸۵، ۲۶۲).
۳-۶- مدلهای در نظر گرفته شده
مخزن همگن فشار ثابت، بدون جریان و بدون مرز محدود
همانطور که قبلاً نیز بیان شد، داده‌های چاه‌آزمائی ارائه‌شده در این فصل، از شبیه‌سازی به‌وسیله‌ی نرم‌افزار Pansystem به‌دست آمده‌اند. مدل یک در این پروژه مدلی است که ارائه‌دهنده‌ی مخزنی همگن است که آن غیر قابل نفوذ و بدون جریان است و مرز پایین آن دارای فشار ثابت است. مخزن همگن به مخزنی اطلاق میشود که دارای خصوصیات یکنواخت در تمامی جهات است. داده‌های مذکور با بهره گرفتن از رابطه‌ی (۳-۱) به داده‌های مشتق فشار تبدیل شدهاند. داده‌های مشتق فشار نیز در ادامه با معادله‌ی (۳-۲) نرمالیزه شدهاند. نمودارهای مشتق فشار نرمالیزه‌شده مدل یک در شکل (۳-۱) ارائه شدهاند. این نوع نمودار مشتق فشار از ساختار کوهانی شکل در زمان های ابتدایی و سپس شیب ثابت آن در زمان های میانی به علت عدم وجود مرز در این مدل و دوباره ساختار کوهانی در زمان های انتهایی شناخته میشود.
مخزن همگن فشار ثابت، بدون جریان و با گسل منفرد فشار ثابت
مدل دو ارائه‌دهنده‌ی مخزن همگن دارای سه مرز است. در این مدل، مرز اطراف مخزن به‌صورت گسلی است که در اطراف مخزن وجود دارد و فشار جریان را ثابت نگه میدارد این نوع مرز در مخازن دارای کلاهک گازی و مخازن آبده قابل مشاهده‌است. این نوع مرز در نمودارهای مشتق فشار، به‌وسیله‌ی منحنی شیب نزولی در زمان های میانی و به صورت Sبرعکس قابل تشخیص است و مرزهای بالا و پایین مخزن نیز مانند مدل یک است. داده‌های فشار ته‌چاه در طول زمان برای این مدل نیز با معادلات (۳-۱) و (۳-۲) مورد پردازش قرار گرفته و به نمودار مشتق فشار نرمالیزه‌شده تبدیل شدهاند. در شکل (۳-۲)، نمودارهای مشتق فشار نرمالیزه‌شده مدل دو ارائه شده‌است. از مقایسه‌ی شکل (۳-۱) و (۳-۲)، کاملاً واضح است که الگوی آنها در زمان های انتهایی متفاوت است که این تفاوت از متفاوت‌بودن مرزهای مخزن ناشی میشود.
۰
۵
۱۰
۱۵
۲۰
۲۵
۳۰
۳۵
۴۰
-۱
-۰٫۵
۰
۰٫۵
۱
Sample
Normalized Pressure derivative
شکل(۳- ۱): نمودارهای مشتق فشار شبیه‌سازی شده‌ی مدل یک
۰
۵
۱۰
۱۵
۲۰
۲۵
۳۰
۳۵
۴۰
-۱
-۰٫۵
۰
۰٫۵
۱
Sample
Normalized Pressure derivative
شکل(۳-۲): نمودارهای مشتق فشار شبیه‌سازی شده‌ی مدل دو
مخزن همگن فشار ثابت، بدون جریان و با مرز گسل منفرد بدون جریان
مدل سه نیز ارائه‌دهنده‌ی مخزن همگن دارای سه مرز است. در این مدل، مرز مخزن به‌صورت گسلی است که در یک‌طرف مخزن وجود دارد و مقاومتی در برابر عبور جریان از خود نشان میدهد و عملاً مانع از عبور جریان از آن قسمت مخزن میشود. این نوع مرز در نمودارهای مشتق فشار، به‌وسیله‌ی الگویی S شکل در زمان های میانی قابل تشخیص است و مرزهای بالا و پایین نیز مانند مدل یک است. داده‌های فشار نیز مانند مدلهای قبل به مشتق فشار تبدیل شده است. مخزن در مدل سه، همگن است که با مخزن مدلهای قبلی شبیه است، تفاوت مدلهای یک، دو و سه از تفاوت در مرزهای مخزن ناشی میشود که منجر به تفاوت الگوی نمودارهای مشتق فشار در زمان های انتهایی میشود. در شکل (۳-۳)، نمودارهای مشتق فشار نرمالیزه‌شده مدل سه ارائه شده‌است.
مخزن تخلخل دوگانه فشار ثابت، بدون جریان و بدون مرز محدود
مخازن تخلخل دوگانه به مخازنی اطلاق میشود که دارای دو محیط با ساختار کاملاً متفاوت هستند. محیط اول که تحت‌عنوان ماتریس شناخته میشود به محیط‌های از مخزن گفته میشود که دارای تخلخل زیاد و تراوائی کم است. در مقابل ماتریس، محیط‌هایی نیز وجود دارد که دارای تخلخل کم و تراوائی زیاد هستند و تحت‌عنوان شکاف از آنها یاد میشود. در این نوع مخازن قسمت عمده‌ی سیال مخزنی در ماتریس‌ها ذخیره‌شده و شکاف‌ها به جریان راحتتر سیال از ماتریس به چاه کمک میکنند. ساختار فیزیکی مخازن تخلخل دوگانه با ساختار مخازن همگن متفاوت بوده و این تفاوت در ساختار فیزیکی منجر به تفاوت در نمودارهای مشتق قشار در زمان های میانی میشود. وجود مخازن تخلخل دوگانه باعث ایجاد الگویی U شکل در نمودار مشتق فشار در زمان های میانی میشود که در مخازن همگن وجود ندارد.
با توجه به تایید فرضیه دوم اصلی و اهمیت تلاش مورد انتظار بر قصد مشتریان حقوقی بانک ملت در استفاده از خدمات بانکداری الکترونیکی، هر چه قدرسطح تلاش مورد انتظار سیستم بانکداری اینترنتی از نظرمشتریان بالاتر باشد گرایش آن ها به استفاده از این خدمات بیشتر خواهد بود. لذا بانکها باید در جهت تقویت مواردی چون سادهتر کردن طراحی وب سایت خدمات بانکداری اینترنتی، سادهسازی و کوتاه کردن مراحل و فرایند انجام مبادلات بانکی بکوشند. با توجه به تایید فرضیه سوم اصلی و اهمیت تاثیرات اجتماعی بر قصد مشتریان حقوقی بانک ملت در استفاده از خدمات بانکداری الکترونیکی، هر چه قدرسطح تاثیرات اجتماعی سیستم بانکداری اینترنتی از نظر مشتریان بالاتر باشد گرایش آنها به استفاده از این خدمات بیشتر خواهد بود. با توجه به اهمیت تاثیرات اجتماعی در ایجاد تمایل به استفاده از خدمات نوین بانکی بانکها باید با توجه به نقش کارکنان و مشتریان فعلی در جذب مشتریان جدید شخص یا گروه خاصی را برای رفع مشکلات مشتریان و پاسخگویی به آنان آموزش دهند.
با توجه به تایید فرضیه چهارم اصلی و اهمیت تسهیل شرایط بر قصد مشتریان حقوقی بانک ملت در استفاده از خدمات بانکداری الکترونیکی، هر چه قدرسطح تاثیرات اجتماعی سیستم بانکداری اینترنتی از نظرمشتریان بالاتر باشد گرایش آن ها به استفاده از این خدمات بیشتر خواهد بود با توجه به رابطه بین متغییر تسهیل شرایط و استفاده از خدمات بانکداری اینترنتی ضرورت افزایش امکانات نرم افزاری و وجود گروههایی برای ارائه مشاوره در صورت بروز مشکل نقش مهمی در تمایل مصرف کنندگان حقوقی به استفاده از خدمات بانکداری اینترنتی دارد. همچنین یکی از مهمترین چالشهایی که در حوزه بانکداری الکترونیک بویژه بانکداری اینترنتی مشاهده می شود این مطلب است که خلق محصولات جدید در حوزه بانکداری الکترونیک بیشتر به مهندسان فناوری محول شده و نقش بانکداران و مدیران حوزه بازاریابی در این امر کمرنگتر میباشد. وجود تعامل بیشتر بین مهندسین و مدیران منجر به خلق محصولاتی با اقبال عمومی بیشتر شده که متناسب با رفتار مصرف کنندگان خدمات بانکی الکترونیک نیز میباشد.
با توجه به تایید فرضیه پنجم اصلی و اهمیت اعتماد به سیستم بانکداری الکترونیکی بر قصد مشتریان حقوقی بانک ملت در استفاده از خدمات بانکداری الکترونیکی، هر چه قدرسطح تاثیرات اجتماعی سیستم بانکداری اینترنتی از نظرمشتریان بالاتر باشد گرایش آنها به استفاده از این خدمات بیشتر خواهد بود. لذا بانک باید در جهت تقویت مواردی چون آگاه کردن مشتریان از مسائل امنیتی و استانداردهای رعایت شده از سو ی بانک برای افزایش سطح آگاهی عمومی آنها از بعد امنیتی (چنانچه بانک از بعد امنیتی قابلیت بالایی دارد مشتری از آن مطلع شود تا یک امنیت عامه پسند در آن ها ایجاد شود). و بحث بیمه مالی در برابر هر گونه سوء استفاده اینترنتی و اشتباه احتمالی در امر پرداخت یا دریافت وجوه جدی گرفته شود تا درآینده با توسعه این سیستمها و ارتقاء آگاهی مشتریان، تمایل به استفاده از خدمات بانکداری الکترونیکی در آنها بیشتر شود بکوشند
عقد قراردادهای بین المللی جهت بیمه نمودن و تامین امنیت مبادلات بانکی، تضمین جبران خسارت در صورت هکشدن حساب مشتریان یا کلاهبرداری اینترنتی، آموزش مشتریان در زمینه نحوه ایجاد، نگهداری و تغییر دورهای مشخصات محرمانه خود به منظور کاهش احتمال سوء استفاده در محیط مجازی، ارائه آمار و اطلاعات دقیق و بهروز در مورد میزان تراکنشهای مورد سوء استفاده قرار گرفته شده به کل تراکنشهای بانکداری اینترنتی جهت ایجاد اطمینان بین مشتریان در مورد رو به کاهش بودن سرقت، تمهیداتی است که می تواند سطح اعتماد مشتریان را افزایش دهد.
با توجه به تایید فرضیه ششم اصلی و اهمیت قصد رفتاری استفاده از سیستم بانکداری الکترونیکی بر رفتار مشتریان حقوقی بانک ملت در استفاده از خدمات بانکداری الکترونیکی، هر چه قدرسطح قصد رفتاری سیستم بانکداری اینترنتی از نظرمشتریان بالاتر باشد گرایش آنها به استفاده از این خدمات بیشتر خواهد بود.
با توجه به آزمونهای تکمیلی و نتایج آزمون تیتکنمونه ای ضرورت توجه بیشتر به متغییرهای تسهیل شرایط و تاثیرات اجتماعی احساس می شود با شرکتهای معتبرتر به عنوان بازار هدف انتخاب و کوشش بیشتری در جهت فراهم آوردن بستر مناسب برای ارائه خدمات بیشتر به شرکتها فراهم شود.
با توجه به نتایج آزمون تیدو گروه مستقل و بیشتر بودن میانگین نگرش زنان میتوان شرکتهایی را که مدیران آنها را زنان تشکیل داده یا کسب و کارهایی که محوریت آن با زنان است را به عنوان بازار هدف ارائه خدمات بانکداری اینترنتی انتخاب نمود. همچنین با توجه به نتایج آزمون و بیشتر بودن میانگین نگرش شرکتهایی که مدیران آنها از خدمات بانکداری اینترنتی استفاده می کنند، میتوان این شرکتها را به عنوان بازار هدف برای ارائه خدمات بانکداری اینترنتی انتخاب نمود.
با توجه به نتایج آزمون آنووا و بیشتر بودن میانگین نگرش در شرکتهایی که کارکنان با تحصیلات بالاتر دارند ضمن افزایش فعالیتها برای ارائه خدمات به کسب و کارهایی که برحسب اقتضا از کارکنانی با سطح تحصیلات پایینتر بهره میبرند شرکتهایی را که مدیران یا کارکنان آنها از سطح تحصیلات نسبی بالاتری برخوردار هستند را میتوان به عنوان بازار هدف برای ارائه خدمات بانکداری اینترنتی انتخاب نمود.
با توجه به روند افزایش سطح دانش کامپیوتر و اینترنت کارکنان با هدفگذاری بر روی شرکتهایی که ارائه دهنده این خدمات هستند می توان بازار مناسبی برای ارائه خدمات بانکداری اینترنتی انتخاب نمود.
با توجه به نتایج آزمون فریدمن توصیه می شود سیاستهای تبلیغاتی و فعالیتهای ترغیبی بر مبنای نتایج آزمون فریدمن و اولویتهای پاسخ دهندگان تدوین و اجرا شود.
محدودیت های تحقیق
هر چند که در آغاز پژوهش هدف تحقیق تبیین رفتار مصرف کنندگان حقوقی در حوزه ی همراه بانک و اینترنت بانک بوده است ؛با توجه به عدم ارائه ی خدمات بانکداری همراه به مشتریان حقوقی ناگزیر حوزه ی مورد مطالعه صرفا به بانکداری اینترنتی محدود شد.
متغیرهای مستقل این تحقیق صرفا بخشی از عوامل تأثیر گذار بر قصد استفاده از بانکداری اینترنتی را تشریح می کنند. در حالی که متغیرهای دیگری مانند ریسک خطرات مورد انتظار و.. می توانند در قصد استفاده مشتریان حقوقی تأثیرگذار باشند.
فقدان آمار منسجم و دقیق در حوزه بانکداری الکترونیک و ارائه شاخص های محدودی چون ابزارها و تجهیزات پرداخت الکترونیک در کشور از مهمترین محدودیتهای دسترسی به منابع و اطلاعات موثق در این حوزه محسوب میگردد. جستجوهای متعدد و بررسی گزارشات بانک مرکزی صرفا جداول پیوست که جزء آخرین آمارهای منتشر شده در کشور است ضمیمه پایان نامه گردید.
بروز مشکلات قانونی متعدد در حوزه ارائه خدمات بانکداری اینترنتی به شرکت ها باعث شد بسیاری از بانکها از جمله بانک کشاورزی از طرح تحقیقاتی و پرسشنامه آماده شده استقبال نکنند. فقدان زیرساختهای لازم حقوقی و قانونی در حوزه ارائه خدمات مشتریان حقوقی یکی از مهمترین مباحثی است که پیشروی بانکها برای ارائه خدمات نوین به مهمترین مشتریان خود مطرح است.
این تحقیق صرفا در شهرستان تهران و در شعب یکی از سرپرستیهای بانک ملت انجام شده است. نمی توان نتایج آن را به سایر شهرها و بانکها تعمیم داد.
تحقیق حاضر صرفا در حوزه بانکداری اینترنتی انجام شده است و نمی توان با اطمینان نتایج آن را به سایر فناوریهای مهم تعمیم داد.
با توجه به روش نمونه گیری و الزامات تحقیق چون پرسشنامه ها توسط کارشناسان بانک توزیع شده نه خود محقق امکان بروز خطا وجود دارد.
پیشنهادات برای تحقیقات آتی
در صورت رفع موانع قانونی پیشنهاد می شود این مدل در حوزه همراه بانک نیز استفاده شده و نتایج آن با تحقیق حاضر مقایسه و بررسی شود.
برای تبیین بهتر رفتار مصرف کننده و شناسایی همه عواملی که بر استفاده مشتریان حقوقی تاثیرگذار است انجام مطالعه تحلیل عاملی اکتشافی پیشنهاد می شود.
انجام تحقیقات آماری به منظور ارزیابی و مقایسه عملکرد بانکها در خصوص شاخص های بانکداری الکترونیک پیشنهاد می شود.
انجام تحقیقاتی با محوریت شناسایی موانع ارائه خدمات بانکداری الکترونیک به مشتریان حقوقی پیشنهاد می شود.
در پژوهش حاضر متغییرهای متعددی در حوزه جمعیت شناختی مطرح شد که بدلیل فقدان بنیانهای علمی کافی فرضیاتی در خصوص آنها ارائه نگردیده است. مطالعات بیشتر در حوزه تاثیر متغییرهای میانجی چون جنس، سن سطح تحصیلات پاسخ دهندگان ، دانش کامپیوتر و اینترنت آنان و مدت زمان و میزان استفاده کارکنان از اینترنت بر روابط بین متغییرهای مستقل و وابستهی تحقیق میتوان به فرضیه های جدیدتری درحوزهی پذیرش فناوریهای نوین بانکی منتج گردد.
بهره گیری از این مدل در زمینه ی سایر سامانه های بانک ملت همچون سامانه ی محب که یک سامانهی حسابداری میباشد می تواند به نتایج قابل توجهی منتج گردد.
پیشنهاد می شود مدل مفهومی تحقیق در سایر شهرستان ها و بانک ها نیز آزمون شده و با تحلیل نتایج آن و انجام مطالعات میان فرهنگی تاثیر شاخص های فرهنگی بر نظرگاه مصرف کنندگان مورد بررسی قرار گیرد.
منابع
بامداد ،ناصر.رفیعی مهرآبادی ،نگار . (۱۳۸۷, سال هشتم، شماره ی ۴(پیاپی ۳۱ )، زمستان). بررسی رضایت مشتریان از کیفیت خدمات خودپرداز بانکها. پژوهشنامهی علوم انسانی و اجتماعی مدیریت .
بیات, م. (۱۳۸۷). دو مانع پیشروی بانکداری الکترونیک . بانکداری الکترونیک .
پزشکی, ی., و دباغ رضایی, س. (۱۳۸۴). نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در رشد اقتصادی. تدبیر .
حسین وظیفه دوست ،راحله نژاد طهرانی. (۱۳۸۶, پاییز و زمستان شماره ۱۰ و ۱۱). ارزیابی تأثیر بانکداری اینترنتی بر تعهد، اعتماد و جذابیت استفاده از خدمات الکترونیکی صنعت بانکداری:مطالعه موردی بانک اقتصاد نوین. فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین , ص. ۱۱۲-۱۳۰٫
رسولی نژاد, ا. (۱۳۸۶, ،پاییز و زمستان). عوامل مؤثر بر به کارگیری پول الکترونیکی: مطالعه موردی بانک صادرات. فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین،شماره ۱۰ و ۱۱ , ص. ۱۵۳-۱۳۱٫
رضایی, م. (۱۳۸۸, سال شانزدهم شماره ۴ (شماره پیاپی ۶۰)). نظریه های رایج درباره پذیرش فناوریهای اطلاعات و ارتباطات. فصلنامه پژوهش های ارتباطی , ص. ۹۳-۶۳٫
زریباف, م., حسینی, س. م., و بزرگمهر, ب. (۱۳۹۰, سال هشتم، شماره ۲۱ ، بهار). بررسی تطبیقی ترجیحات رفتاری کاربران بانکداری الکترونیک و سنتی (مطالعه موردی: بررسی تمایل مشتریان بانک ملت استان سمنان به استفاده از خدمات بانکداری الکترونیک). (پژوهشگر) فصلنامه مدیریت .
سهی, م. ف. (۱۳۸۵). بررسی عوامل مرتبط با قصد استفاده مشتریان از بانکداری اینترنتی . پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت دولتی : دانشکده علوم اداری دانشگاه شهید بهشتی .
سید جوادین, س., و یزدانی, ش. (۱۳۸۴, شماره ۴۵). بررسی عوامل موثر بر قصد استفاده مشتریان از خدمات بانکداری اینترنتی مطالعه بانک سامان. دانش مدیریت .
سید حیدر میرفخرالدینی ،یاسر امیری . (۱۳۸۹, دوره ۲ ،شماره ۵ پاییز وز مستان). ارائه راهکارهای ارتقای خدمات الکترونیکی بانک ها با رویکرد BSC ، ANP فازی وTOPSIS فازی (مطالعه موردی :بانک های دولتی منتخب استان فارس ). مدیریت صنعتی , ص. ۱۴۱-۱۵۸٫
عبدالوند,محمدعلی. باروند,پونه. (۱۳۸۹, پاییز و زمستان شماره ۹ ). عوامل مؤثر بر شکل گیری نگرش مصرف کننده نسبت بانکداری الکترونیک. مدیریت بازاریابی .
علیخانزاده, ا. (۱۳۸۷). بانکداری الکترونیکی . تهران : علوم رایانه .
قره چه،منیژه .عبدالباقی،عبدالمجید.حمیدی زاده،محمدرضا. (۱۳۸۵, تابستان شماره ۵). عوامل و محرکهای توسعه ی بانکداری الکترونیکی در ایران:مطالعه موردی بانک رفاه. فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین , ص. ۲۳-۱٫
کاتلر, ف. (۱۳۸۳). مبانی مدیریت بازاریابی. تهران: ترمه.
گیلانی نیا, ش., و موسویان, س. ج. ( ۱۳۸۸, سال سوم _ شماره ۱۱ _ زمستان). شناسایی عوامل موثر بر گرایش مشتریان در استفاده از خدمات بانکداری الکترونیک . فراسوی مدیریت , ص. ۱۰۳ - ۱۳۳٫
