۲-۳-۶-۱۱- محاسبات آماری
کلیه داده های به دست آمده با بهره گرفتن از نرم افزار MSTATC تجزیه واریانس شد و مقایسهمیانگین ها با بهره گرفتن از آزمون چند دامنه دانکن در سطح احتمال۱% انجام گردید و برای رسم نمودارها از نرم افزار Microsoft Excel استفاده شد.

فصل سوم
نتایج بحث
۳-۱- ارتفاع بوته
اثرسطوح تیمار های کودی بر ارتفاع بوته در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود (جدول ۳-۱). بیشترین ارتفاع بوته در تیمار تلقیح با نیتروکسین+بیوسولفور+فسفاته بارور به میزان ۲۸/۸۶ سانتی متر مشاهده شدو کوتاه ترین بوته ها مربوط به تیمار شاهد به میزان۸۸/۶۲ سانتی متر بود،اما در مقایسه با تیمار کود شیمیایی اختلاف معنی داری مشاهده نگردید (جدول ۳-۲). در خصوص اثر کود های زیستی بر افزایش ارتفاع بوته باید اظهار داشت که این امر احتمالا ناشی از افزایش جذب عناصر غذایی به ویژه فسفر و نیتروژن و تاثیرآنها به بهبود فتوسنتز و رشد بوته اسپرس است، که با نتایج عبدالعزیز و همکاران (۲۰۰۷)در گیاه رزماری و ال قادبن و همکاران (۲۰۰۲) در گیاه مرزنجوش مطابقت دارد. کوچکی و همکاران (۱۳۸۷) طی تحقیقی روی گیاه زوفا نشان دادند که کاربرد کود های زیستی بر ارتفاع بوته تاثیری ندارد .گادر و همکاران (۲۰۰۲)در مطالعه روی گندم گزارش کردند که افزایش ارتفاع بوته به دنبال تلقیح با ازتو باکتر،از تثبیت نیتروژن،توسعه سیستم ریشه ای،تولید هورمون های رشدی گیاهو بهبود وضعیت آبی گیاه ناشی می شود که این نتایج با نتایج باتلمی و همکاران(۲۰۰۷) که افزایش ارتفاع در گیاه پیاز را گزارش کردند نیز مطابقت دارد.
نمودار۳-۱
۳-۲- تعداد برگ در بوته
کاربرد کود های مختلف زیستی و شیمیایی اثر یکسانی روی تعداد برگ گیاه دارویی اسپرس نداشت و بین تیمار ها در سطح احتمال ۱ درصد اختلاف معنی داری مشاهده نگردید. بیشترین تعداد برگ به تیمار کود شیمیایی NPK به تعداد ۶/۹۳ برگ مربوط می شود که با تیمار نیتروکسین اختلاف معنی داری نداشت .کمترین تعداد برگ نیز به تیمار شاهد (عدم مصرف کود) به تعداد ۵۷/۸۶ برگ مربوط بود. از طرفی مقایسه کلی بین تیمار کود شیمیایی با کود زیستی اختلاف معنی داری وجود دارد.
برگ به عنوان اصلی ترین اندام گیاه جهت انجام عمل فتوسنتز و تولید آسیمیلات از اهمیت خاصی برخوردار است. با افزایش تعداد برگ و سطح برگ،گیاه می تواند به حد کافی از نور در ساخت و ساز مواد غذایی بهره گیرد. تاثیر نیتروژن به عنوان محرک رشد رویشی در افزایش تعداد شاخه و برگ،توسط نیاکان و همکاران(۱۳۸۳) در تحقیقی روی گیاه نعناع نشان داده شده است بنابراین برتری تیمار کود شیمیایی می تواند به دلیل اثرات مثبت نیتروژن روی رشد رویشی باشد. برتری کاربرد نیتروکسین نسبت به سایر تیمارها را می توان به اثرات مثبت باکتری های موجود در آن (آزتوباکتر-آزوسپریلیوم) نسبت دادکه علاوه بر تامین کافی نیتروژن،از طریق سنتز و ترشح مواد محرک رشد موجبات رشد و توسعه گیاه را فراهم می آورند( تیلاک و همکاران۲۰۰۵). امیدی و همکاران(۱۳۸۸) مشاهده کردند که تعداد برگ در زعفران به طور معنی داری تحت تاثیر تیمار های کودی قرار گرفت،به طوری که بیشترین تعداد برگ مربوط به کاربرد کود زیستی نیتروکسین بود.
۳-۳- تعداد انشعاب ساقه در بوته
نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که بین تیمار های کودی در سطح احتمال ۵ درصد اختلاف معنی داری وجود داشت. بیشترین تعداد انشعابات ساقه به تیمار نیتروکسین+فسفات بارور+بیوسولفور با تعداد ۹/۷ انشعاب مربوط بود که با تیمارهای(نیتروکسین+بیوسولفور)، (نیتروکیسن+فسفات بارور)، (تلقیح با بیوسولفور)، (تلقیح با نیتروکسین) و کود شیمیایی اختلاف معنی داری نشان نداد ولی با سایر تیمار های کودی اختلاف معنی داری داشت. کمترین تعداد انشعابات ساقه نیز در تیمار شاهد به تعداد ۸۵/۵ انشعاب مشاهده گردید.
شاخه های منشعب از ساقه اصلی چون منتهی به سرشاخه گلدار می شوند، به عنوان اجزای عملکرد تاثیر زیادی در افزایش عملکرد می گذارند. افزایش انشعابات ساقه می تواند ناشی از افزایش در ارتفاع و رشد رویشی زیاد گیاه باشد که حاصل بهبود جذب عناصر غذایی فسفر،گوگردو به ویژه نیتروژن است. نیتروژن در بخشی از ترکیبات پروتئینی،تمام آنزیمها،ترکیبات حدفاصل متابولیسمی،ترکیبات موثر در انتقال انرژی و در ساختمان دی اکسی ریبونوکلئیک اسید که انتقال خواص ارثی را بر عهده دارد،موجود است. همچنین حضور نیتروژن در ساختمان کلروفیل،تاثیر مستقیم بر رشد رویشی داردتا(سالار دینی۱۳۷۴). این نتیجه با نتایج اوجاقلو(۱۳۸۶) روی گلرنگ،عبدالعزیز و همکاران(۲۰۰۷) روی رزماری و شالان(۲۰۰۵) روی گیاه گل گاوزبان مطابقت دارد.
۳-۴- قطر ساقه
به طوری در نتایج تجزیه واریانس داده ها مشاهده می شود تیمار های کودی اثر معنی داری در سطح احتمال ۱ درصد روی قطر ساقه داشتند.نتایج حاکی از آن است که بیشترین قطر ساقه در تیمار کود شیمیایی۸/۷ میلی متر به دست آمد که با تیمار های کود زیستی نیتروکسین، بیوسولفور+ فسفات بارور و نیتروکسین+بیوسولفور+فسفات بارور اختلاف معنی داری نشان نداد و کمترین قطر ساقه نیز به تیمار شاهد ۳/۳ میلی متر مربوط بود که با سایر تیمارها اختلاف کاملا معنی داری داشت. در توجیه این نتایج می توان اظهار داشت که تامین عناصر غذایی مورد نیاز برای رشد گیاه باعث افزایش قطر ساقه گردیده است. باکتری های موجود در کود های زیستی نیز تاثیر مثبتی بر رشد گیاه داشته و باعث افزایش قطر ساقه می شوند. این امر می تواند علاوه بر تامین نیاز غذایی گیاه توسط این باکتری ها، ناشی از ترشح ترکیبات تحریک کننده رشد و هورمون های رشد باشد که توسط این باکتری ها تولید شده و رشد گیاه را تحت تاثیر قرار می دهند. این نتایج با نتایج کوچکی و همکاران(۱۳۸۷) روی زوفا، با نتایج کادر و همکاران(۲۰۰۲) روی گندم و آسیوتی وسدرا(۲۰۰۵) روی اسفناج مطابقت دارد.
۳-۵-عملکرد ماده خشک
نتایج بدست آمده از تجزیه واریانس داده ها نشان داد که تاثیر تیمار های کودی بر عملکرد ماده خشک اسپرس در سطح احتمال ۱ درصد معنی دار شده است. به طوری که در مقایسه میانگین داده ها مشاهده می گردد،تیمار شاهد با میانگین ۹۱/۷۲۱کیلوگرم در هکتار،کمترین و تیمارتلقیح با نیتروکسین(N)با میانگین ۳۴/۸۵۰کیلوگرم در هکتار،بیشترین عملکرد ماده خشک را داشتند.بین تیمارتلقیح با نیتروکسین(n ) و تیمار کود شیمیایی نیز اختلاف معنی داری مشاهده نگردید.این افزایش در عملکرد ماده خشک برگ،میتواند در ارتباط با افزایش سطح برگ،تعداد برگ ها و همچنین افزایش میزان فتوسنتز،ناشی از تاثیر عمده نیتروژن در تیمار های کودی باشد.در حقیقت عملکرد ماده خشک برگ به عنوان بخشی از عملکرد بیولوژیک به تامین مقادیر کافی عناصر غذایی مورد نیاز گیاه وابسته است وتامین مقادیر کافی نیتروژن (که حضور آن برای گیاه ضروری است)در کنار سایر عناصر باعث افزایش و بهبود رشد رویشی گیاه می گردد.
۳-۶- عملکرد بیولوژیک
تجزیه واریانس داده ها حاکی از آن است که تیمار های کودی اثر معنی داری در سطح احتمال ۱ درصد بر عملکرد بیولوژیک داشتند. به طوری که در جدول نیز مشاهده می گردید تیمار کودشیمیایی با میانگین۶۶/۴ تن در هکتار بیشترین و تیمار شاهد با میانگین ۲۴/۳تن در هکتار کمترین عملکرد بیولوژیک را دارا بودند. بین تیمار تلقیح با نیتروکسین و تیمار کود شیمیایی اختلاف معنی داری وجود نداشت. همچنین تیمارهای(نیتروکسین+بیوسولفور)، (نیتروکیسن+فسفات بارور)، (تلقیح با بیوسولفور)،با تیمارتلقیح با نیتروکسین اختلاف معنی داری نشان ندادند. عملکرد بیولوژیک، بیانگر بیوماس کل اندام گیاه(کل وزن خشک)می باشدکه جذب موثر عناصر غذایی در افزایش آن موثر است. با توجه به اینکه نیتروژن در ساختمان پروتئین، اسید های نوکلئیک، کلروفیل، آنزیم ها و اکثر ویتامین ها وجود دارد ودرواقع گلوگاه رشد گیاه می باشد، بنابراین وجود میزان کافی آن برای گیاه، تامین کننده رشد گیاه خواهد بود. در تیمار تلقیح با نیتروکسین تلقیح با باکتری های تثبیت کننده نیتروژن باعث افزایش رشد پیکره رویشی و بیوماس و در نتیجه افزایش عملکرد بیولوژیکی شده است(خلیلیان اکرامی،۱۳۸۵).
با افزایش عناصر غذایی به خاک معمولا تعداد مقصد های فیزیولوژیکی برای ماده خشک افزایش می یابد(اوجاقلو،۱۳۸۶). در سایر تیمارهای برخوردار از نیتروژن نیز این امر صادق است.تیمار شاهد به دلیل کمبود عناصر غذایی اصلی ( N,P )، از رشد و توسعه کمتری برخوردار بوده است. اسیوتی و سدرا(۲۰۰۵) در گیاه اسفناج نشان دادند که تیمار ازتوباکتر + فسفورین به واسطه تثبیت بیولوژیکی نیتروژن، حلالیت فسفات غیر متحرک و تولید هورمون های گیاهی که جدب عناصر غذایی و فرایند های فتوسنتزی را تحت تاثیر قرار می دهد،باعث افزایش رشد و عملکرد می شود(آسیوتی وسدرا،۲۰۰۵). در واقع افزایش جذب آب و مواد غذایی باعث افزایش فتوسنتز شده و این امر باعث تولید فرآورده های فتوسنتزی بیشتر و بهبود عملکرد بیولوژیک گردیده است(قریب و همکاران،۲۰۰۸).
۳-۷- وزن هزار دانه
به طوری که از نتایج حاصله از تجزیه واریانس داده ها مشاهده می گردد بین تیمارهای مورد مطالعه در سطح احتمال ۱ درصد اختلاف معنی داری از لحاظ وزن هزار دانه وجود داشت. مقایسه میانگین ها نشان می دهد که بیشترین میزان وزن هزار دانه به تیمار نیتروکسین+بیوسولفور به مقدار ۱/۲۷ گرم و کمترین میزان آن به تیمار شاهد به مقدار ۲۴/۲۰ گرم مربوط می شود.بین تیمار نیتروکسین+بیوسولفور وتلقیح با نیتروکسین اختلاف معنی داری وجود نداشت. از طرفی در مقایسه بین تیمار کود شیمیایی و کود زیستی نیز اختلاف معنی داری مشاهده نگردید
بهبود فتوسنتز به وسیله این باکتری ها ضمن افزایش وزن خشک، وزن هزار دانه و در نتیجه عملکرد دانه می شود. در واقع بهبود تغذیه گیاه باعث شده که در مرحله پر شدن دانه ها شیره پرورده کافی به دانه ها منتقل شود(صالح راستین،۱۳۸۴).با توجه به اینکه وجود گوگرد از طریق شرکت در ساختمان اسید های آمینه متیونین و سیستئین برای ساختن پروتئین و آنزیم الزامی است، بنابر این در عملکرد و کیفیت محصولات بسیار تاثیر گذار می باشد. باکتری های تیوباسیلیوس با اکسیداسیون گوگرد، اسید سولفوریک تولید می کنند. این اسید با عناصر غذایی تثبیت شده در خاک واکنش نشان داده و باعث افزایش قابلیت جذب آنها برای گیاه می شود،که در نهایت افزایش عملکرد را به دنبال خواهد داشت(بشارتی و همکاران،۱۳۷۹).گادر و همکاران(۲۰۰۲) در گندم و آسوتی(۲۰۰۵) در اسفناج افزایش وزن هزار دانه را ناشی از تاثیر باکتری ازتوباکتر بر تثبیت ازت اتمسفری و باکتری آزوسپریلیوم بر توسعه بهتر سیستم ریشه ای و جذب بهتر عناصر غذایی به ویژه نیتروژن، بیان کردند.
۳-۸- عملکرد دانه
نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان می دهد که تاثیر تیمار های اعمال شده بر عملکرد دانه در سطح احتمال ۱ درصد معنی دار است. مقایسه داده ها حاکی از آن است که بین تیمارهای مورد بررسی، تیمار کود شیمیایی با ۳/۳۳۳۹ کیلوگرم در هکتار بیشترین و تیمار شاهد با تولید ۷/۱۴۵۰ کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد دانه را داشتند. بین تیمار کود شیمیایی با تیمار کود زیستی نیتروکسین اختلاف معنی داری وجود نداشت. با توجه به اینکه عملکرد دانه برآیندی از صفات مختلف گیاهی مثل تعداد انشعابات ساقه و تعداد سرشاخه گلدار و وزن هزار دانه است و از طرفی میزان کلروفیل نیز از طریق تاثیر بر مقدار فتوسنتز می تواند بر قدرت تولید گیاه در بخش زایشی موثر باشد، بنابراین باکتری های تثبیت کننده نیتروژن از طریق افزایش این صفات، باعث افزایش عملکرد دانه نسبت به تیمار شاهد(عدم تلقیح) شده اند.
برای حصولعملکرد دانه بالا باید رشد رویشی با رشد زایشی در گیاه، متعادل و دانه ها مراحل رشدی خود را به طور کامل به پایان رسانده و بزرگ شوند. این تعادل زمانی برقرار می شود که بین عناصر لازم برای رشد رویشی (نیتروژن)، با عناصر لازم برای رشد زایشی(فسفر) تعادل برقرار باشد(باشان و همکاران، ۱۹۹۲). باکتری های موجود در کود های زیستی به کار گرفته شده در این آزمایش از طریق تامین عناصر معدنی نظیر فسفر، گوگرد، آهن، مس و روی و به ویژهنیتروژن برای گیاه، باعث افزایش اجزای عملکرد و در نتیجه عملکرد دانه می شوند(خلیلیان اکرامی، ۱۳۸۵ ). این نتیجه با نتایج کادر و همکاران(۲۰۰۰) روی گندم و آسیوتی وسدرا(۲۰۰۵) روی اسفناج مطابقت دارد. همچنین اسمار و همکاران(۲۰۰۴) بیان کردند که افزایش عملکرد دانه در گندم و جو به دنبال کاربرد آزوسپریلیو تنها ناشی از توانایی این باکتری ها در تثبیت نیتروژن اتمسفری نیست، بلکه این باکتری ها قادر به تولید مواد تحریک کننده رشد گیاهی نیز می باشند. این هورمون های گیاهی باعث توسعه رشد ریشه گیاه و در نتیجه میزان جذب آب و مواد غذایی را افزایش می دهند.
۳-۹- عملکرد علوفه تر
با توجه به نتایج تجزیه واریانس داده ها بین تیمارهای مورد مطالعه در سطح احتمال ۱ درصد اختلاف معنی داری از لحاظ عملکرد علوفه تر وجود داشت. مقایسه میانگین ها نشان می دهد که بیشترین عملکرد علوفه تر به میزان۸/۱۶ تن در هکتار در تیمار مصرف کود شیمیایی و کمترین مقدار ۹/۱۱ مربوط به تیمار شاهد بود. بین تیمار کود شیمیایی و کاربرد کود نیتروژنه اختلاف معنی داری مشاهده نگردید اما بین سایر تیمار های آزمایش یعنی کاربرد کود زیستی و کود شیمیایی اختلاف معنی داری مشاهده گردید. با توجه به اینکه نیتروژن در ساختمان پروتئین، اسید های نوکلئیک،کلروفیل، آنزیم ها و اکثر ویتامین ها وجود دارد ودرواقع گلوگاه رشد گیاه می باشد، بنابراین وجود میزان کافی آن برای گیاه، تامین کننده رشد گیاه خواهد بود. در تیمار تلقیح با نیتروکسین تلقیح با باکتری های تثبیت کننده نیتروژن باعث افزایش رشد پیکره رویشی و بیوماس و در نتیجه افزایش عملکرد علوفه شده است(خلیلیان اکرامی،۱۳۸۵). این نتایج با نتایج کادر و همکاران(۲۰۰۰) روی گندم و آسیوتی وسدرا(۲۰۰۵) روی اسفناج مطابقت دارد.
۳-۱۰- عملکرد علوفه خشک
تجزیه واریانس داده ها حاکی از آن است که تیمار های کودی اثر معنی داری در سطح احتمال ۱ درصد بر عملکرد علوفه خشک داشتند. به طوری که در جدول نیز مشاهده می گردد تیمار کود شیمیایی با ۷۲/۴ تن در هکتار علوفه خشک بیشترین و تیمار شاهد با میزان ۰۳/۳ تن در هکتار کمترین میزان عملکرد را داشتند. بین تیمار کود شیمیایی با تیمار کود زیستی نیتروکسین اختلاف معنی داری وجود نداشت. اگرچه عملکرد علوفه خشک بهترین معیار برای سنجش در آزمایشهای گیاهان علوفه ای است، اما با این حال عملکرد تر به منظور محاسبه درصد ماده خشک ضروری است. به طور کلی درصد ماده خشک تحت تاثیر عوامل ژنتیکی و محیطی قرار دارد . از مهمترین عوامل ژنتیکی هم بستگی با ژن های کنترل کننده پنجه زنی، شاخه دهی و ارتفاع بوته و از مهمترین عوامل محیطی زمان برداشت را می توان نام برد(بشارتی و همکاران،۱۳۷۹ ). گرچه برداشت در مرحله ۵۰ درصد گل دهی صورت گرفته لیکن به دلیل خنکی هوا، فرصت بیشتری برای تجمع ماده خشک وجود داشت.این نتایج با گزارشات (بشارتی و همکاران،۱۳۷۹).گادر و همکاران(۲۰۰۲)درگندم و آسوتی(۲۰۰۵) در اسفناج مطابقت دارد اما با نتایج اوجاقلو(۱۳۸۶) روی گلرنگ مطابقت نداشت.
۳-۱۱- درصد پروتئین خام
نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که بین تیمار های کودی در سطح احتمال ۵ درصد اختلاف معنی داری وجود دارد. بیشترین درصد پروتئین خام به تیمار بیوسولفور به میزان۱۴/۲۷ درصد مربوط بود که با تیمار (بیوسولفور+ فسفات بارور)، اختلاف معنی داری نشان نداد ولی با سایر تیمار های کودی اختلاف معنی داری نداشت. ولی با سایر تیمار های مورد مطالعه خصوصا تیمار کود شیمیایی اختلاف معنی داری مشاهده گردید.کمترین درصد پروتئین خام نیز در تیمار شاهد به مقدار۲/۳۲درصد مشاهده گردید. در مقایسه تیمار کود شیمیایی با کود زیستی نیز اختلاف معنی داری بین این دو تیمار مشاهده گردید.به طور کلی با افزایش عملکرد ماده خشک، میزان پروتئین خام کاهش می یابد، به طوری که رابطه معکوسی بین این دو وجود دارد. رابطه معکوس عملکرد علوفه و درصد پروتئین توسط پژوهشگران دیگر از جمله خلیلیان اکرامی(۱۳۸۵)، قریب و همکاران(۲۰۰۸) نیز گزارش شده است. همچنین تاخیر در برداشت به عنوان مهم ترین عامل محیطی در افزایش این رابطه معکوس شناخته شده است (باشان و همکاران، ۱۹۹۲) در مقایسه کیفی یونجه، اسپرس و شبدر درصد پروتئین اسپرس را بالاتر و کیفیت پروتئین(اسید های آمینه) آن را در حد یونجه و بالاتر از شبدر گزارش نمودند.
۳-۱۲- نتیجه گیری وبحث
۱-بیشترین ارتفاع بوته ،تعداد انشعابات ساقه که از نظر افزایش پیکر رویشی و عملکرد علوفه مورد اهمیت می باشد به تیمار کودی نیتروکسین+بیوسولفور+فسفاته بارور ۲ مربوط بود که اختلاف معنی داری با کاربرد کود نیتروکسین(به تنهایی) نداشت
۲- بیشترین میزان تعداد برگ، عملکرد ماده خشک و عملکرد بیولوژیگ در نتیجه کاربرد کو شیمیایی(NPK ) به دست آمد که در عین حال اختلاف معنی داری با کود زیستی نیتروکسین و نیتروکسین+بیوسولفور+فسفاته بارور ۲ نداشت.
۳-به طور کلی علت برخی اختلافات قابل مشاهده را می توان ناشی از اختلاف در میزان و جذب عناصر غذایی و همچنین متابولیسم و مسیر بیوسنتزی این ترکیبات در گیاه دانست. با توجه به اینکه کود شیمیایی و کود زیستی خصوصا نیتروکسین بیشترین مقادیر را در صفات به خود اختصاص داده بودند می توان نتیجه گرفت این دو تیمار بهترین تیمار ها برای حصول بهترین کیفیت باشند واز این رو با کاربرد کود ای زیستی امکان جایگزینی مناسب با کود های شیمیایی فراهم می باشد.
جدول ۳-۱- تجزیه واریانس صفات مورد مطالعه

خود کارآمدی

26-29

اضطراب

30-32

نیت رفتاری برای استفاده

33-35

7.3 روايي و پايايي پرسشنامه

قابليت اعتماد يا پايايي يکي از ويژگيهاي فني ابزار اندازه‌گيري است. مفهوم ياد شده به اين امر سر و کار دارد که ابزار اندازه‌گيري در شرايط يکسان تا چه اندازه نتايج يکساني به دست مي‌دهد. دامنة ضريب قابليت اعتماد از صفر (عدم ارتباط) تا 1+ (ارتباط کامل) است. ضريب قابليت اعتماد نشانگر آن است که تا چه اندازه ابزار اندازه‌گيري ويژگي‌هاي با ثبات آزمودني و يا ويژگيهاي متغير و موقتي وي را مي‌سنجد.
در اين تحقيق به منظور تعيين پايايي آزمون از روش آلفاي کرونباخ استفاده گرديده است. اين روش براي محاسبه هماهنگي دروني ابزار اندازه‌گيري که خصيصه‌هاي مختلف را اندازه‌گيري مي‌کند به کار مي‌رود.
براي محاسبه ضريب آلفاي کرونباخ ابتدا بايد واريانس نمره‌هاي هر زيرمجموعه سوال‌هاي پرسشنامه و ورايانس کل را محاسبه کرد. سپس با بهره گرفتن از فرمول زير مقدار ضريب آلفا را محاسبه مي‌کنيم.

که در آن :
تعداد زير مجموعه‌هاي سئوال‌هاي پرسشنامه يا آزمون = J
واريانس زير آزمون Jام Sj2 =
واريانس کل پرسشنامه يا آزمون S2 =
بنابراين به منظور اندازه‌گيري قابليت اعتماد، از روش آلفاي کرونباخ و با بهره گرفتن از نرم‌افزار19.0 Spss انجام می‌شود. در صورتی که میزان آلفا بیش از 0.7 باشد، تحقیق دارای قابلیت اعتماد مناسب است.

8.3 تعيين اعتبار (روايي) پرسشنامه

مفهوم اعتبار به اين پرسش پاسخ مي‌دهد که ابزار اندازه‌گيري تا چه حد خصيصه مورد نظر را مي‌سنجد بدون آگاهي از اعتبار ابزار اندازه‌گيري نمي‌توان به دقت داده‌هاي حاصل از آن اطمينان داشت.
براي تعيين اعتبار پرسشنامه روشهاي متعددي وجود دارد که يکي از اين روشها اعتبار محتوا مي‌باشد.
اعتبار محتوا نوعي اعتبار است که براي بررسي اجزاي تشکيل دهندة يک ابزار اندازه‌گيري به کار برده مي‌شود. اعتبار محتواي يک ابزار اندازه‌گيري به سوالهاي تشکيل دهندة آن بستگي دارد. اگر سوالهاي پرسشنامه معرف ويژگي‌ها و مهارتهاي ويژه‌اي باشد که محقق قصد اندازه‌گيري آنها را داشته باشد، آزمون داراي اعتبار محتوا است. براي اطمينان از اعتبار محتوا، بايد در موقع ساختن ابزار چنان عمل کرد که سوالهاي تشکيل دهندة ابزار اندازه‌گيري معرف قسمتهاي محتواي انتخاب شده باشد. بنابراين اعتبار محتوا، ويژگي ساختاري ابزار اندازه‌گيري است که همزمان با تدوين آزمون در آن تنيده مي‌شود. اعتبار محتواي يک آزمون معمولاً توسط افرادي متخصص در موضوع مورد مطالعه تعيين مي‌شود. اعتبار محتواي اين پرسشنامه توسط اساتيد راهنما و مشاور و چند کارشناس آگاه به موضوع مورد تأييد قرار گرفته است و از اعتبار لازم برخوردار مي‌باشد.
برای تعیین روایی ابزار تحقیق حاضر به نظر کارشناسی 10 تن از اساتید و دانشجويان دكتري مدیریت استناد شد و پس از از تصحیح آنان پرسشنامه تحقیق نهایی شد و توسط اعضای جامعه آماری تکمیل شد.

9.3 روش تجزيه و تحليل اطلاعات

ابتدا با بهره گرفتن از آمارتوصيفي شامل جداول توزيع فراواني، در صد فراواني، درصد فراواني تجمعي و ميانگين برای تحلیل آمار توصیفی استفاده شده است. هدف آمار توصيفي محاسبه پارامترهاي جامعه با بهره گرفتن از سرشماري تمامي عناصر جامعه است.
در آمار استنباطي پژوهشگر با استفاده مقادير نمونه آماره ها را محاسبه کرده و سپس با کمک تخمين و يا آزمون فرض آماري، آماره ها را به پارامترهاي جامعه تعميم مي دهد. براي تجزيه و تحليل داده‌ها و آزمون فرضيه هاي پژوهش با بهره گرفتن از نرم‌افزار SPSS و با بهره‌گیری از روش‌هاي آمار استنباطي و آزمون‌های T و ANOVA بهره گرفته شده است (آذر و همکار، 1386).

1.9.3 آزمون تک‌نمونه‌ای

به منظور بررسي مناسب یا نامناسب بودن وضعیت پارامترها یا عوامل از آزمون تک‌نمونه‌ای استفاده گرديده است. t-test تک نمونه اي آزمون مي کند که آيا ميانگين يک جامعه برابر مقدار مفروضي است يا نه؟ به عبارت ديگر در اين آزمون فرضيه هاي صفر و يک به صورت زير بدست مي آيد.
در عمل پژوهش هایی وجود دارند که در آنها انحراف استاندارد جامعه مورد مطالعه، ناشناخته است. در حقیقت چنانچه پژوهشگر میانگین و انحراف استاندارد را بداند، نیازی به انتخاب نمونه نیست. بنابر این، زمانی که انحراف استاندارد جامعه ناشناخته است، باید آن را به استفاده از انحراف استاندارد نمونه برآرود کرد و از طریق برآورد انحراف استاندارد جامعه، خطای استاندارد برآرود میانگین یعنی S میانگین، را محاسبه کرد.
بنابر این هنگامی که انحراف استاندارد جامعه معلوم باشد، می توان خطای استاندارد میانگین را برآورد کرد، و تی را به جای زی محاسبه کرد. فرمولی که بر اساس آن تی را محاسبه می کنیم به صورت زیر است:
در فرمول فوق، ایکس بار، میانگین متغیر مورد مطالعه در نمونه و µ، میانگین جامعه است که قصد آزمون فرضیه درباره پارامتر آن را داریم. می توان به جای S ایکس بار، مقدار معادل آن را قرار داد.
در این فرمول، S جذر واریانس است و به صورت زیر محاسبه می شود:
و n-1 در مخرج، نشان دهنده درجه آزادی است.
اهمیت این توزیع در این است که برای نمونه های کوچک ( حد اقل دو نفر) اطلاعاتی درباره جامعه به دست می دهد، از این رو به آن توزیع مربوط به نمونه کوچک می گویند.
آزمون تی یا تی استودنت یک آزمون فرضیه ی آماری است که در آن اگر فرضیه ی صفر درست باشد، آماره ی آزمونی دارای توزیع تی خواهد بود. بنابراین، اگر فرضیه ی صفر رد شود، این بدین معنی است که آماره ی آزمونی دارای توزیع تی نمی باشد و تفاوت معنی دار در این زمینه وجود دارد. پس، اگر پژوهشگر بخواهد این مساله را آزمون نماید که آیا میانگین یک جمعیت، دارای توزیع بهنجار (نرمال) مقدار مشخص شده در فرضیه ی صفر هست یا نه، و یا اینکه آیا میانگین های دو جمعیت دارای توزیع بهنجار(نرمال) با هم برابر هستند یا با هم فرق دارند از این آماره استفاده می کند.
‏آزمون تی یکی از روش های آماری پارامتری است که به منظور بررسی معنی دار بودن آماری تفاوت بین دو گروه مورد استفاده قرار می گیرد. پس، برای انجام آزمون تی می بایست پارامترهای حاکم بر آزمون های پارامتری برقرار باشد. 1) متغیرها می بایست دارای مقیاس پیوسته( فاصله ای یا نسبی) باشند، البته با کمی تعدیل می توان از این آزمون برای مقیاس شبه فاصله ای نیز استفاده کرد ٢ ‏) توزیع داده ما می بایست بهنجار یا نرمال باشد. نمونه گیری به صورت تصادفی انجام گیرد، معمولا این شرط برقرار خواهد بود3) برابری واریانس ها می بایست برقرار باشد. به سخن دیگر، مقدار تغییرپذیری در هر کدام از گروه مورد مقایسه می بایست برابر باشد. اگر اندازه ی نمونه به قدر کافی بزرگ باشد این فرض چندان مهم نیست و 4) بسته به فرضیه و نوع نمونه، نمونه ها ممکن است مستقل یا وابسته باشند، بنابراین، بسته به مستقل یا وابسته بودن گروه ها، می توان از دو نوع آزمون تی استفاده کرد (میرزایی، 1388):
١ ‏) آزمون تی مستقل
‏2) ازمون تی وابسته

2.9.3 آزمون فریدمن

هم‌چنين جهت رتبه‌بندي هر يک از عوامل جهت شناسايي نقاط قوت و ضعف مالیات‌ستانی الکترونیک از آزمون فريدمن استفاده گرديده است. در جدول خروجی این آزمون٬ چنان‌چه سطح معنی‌داری کم‌تر از مقدار خطا باشد٬ چنین استنباط می‌شود که حد‌اقل یک زوج از طبقه‌ها با هم اختلاف دارند. حال برای مشخص‌نمودن این‌که کدام‌یک از این زوج‌ها با هم متفاوتند٬ می‌باید از آزمون‌های ویژه موسوم به آزمون‌های پس از تجربه استفاده نمود به دلیل اهمیت مشخص‌نمودن تفاوت‌ها٬ تعداد این آزمون‌ها نسبتا زیادند و برای انتخاب آزمون صحیح٬ می‌باید به ادبیات پژوهش مراجعه نمود.
اين آزمون معادل روش پارامتريک آناليز واريانس دو عاملي است که در آن k تيمار به صورت تصادفي به n بلوک تخصيص داده شده اند.
آزمون فریدمن جهت اولویت بندی و رتبه بندی متغیر ها بر اساس بیشترین تاثیر بر متغیر وابسته می باشد. این آزمون برای طرح بلوکی کامل تصادفی شده است که به نام ابداع کننده آن میلتن فریدمن اقتصاددان معروف نامگذاری شده است در واقع آزمون فریدمن تعمیمی از آزمون علامت است یعنی برای 2 تیمار، آزمون فریدمن هم ارز آزمون علامت است. آزمون فریدمن براي مقايسه چند گروه از نظر ميانگين رتبه های آنهاست و معلوم مي‌كند كه آيا اين گروه ها مي‌توانند از يك جامعه باشند يا نه؟
مقياس در اين آزمون بايد حداقل رتبه اي باشد. اين آزمون متناظر غير پارامتري آزمون F است و معمولا در مقياس هاي رتبه اي به جاي F به كار مي‌رود و جانشين آن مي‌شود (چون در F بايد همگني واريانس ها وجود داشته باشد كه در مقياسهاي رتبه اي كمتر رعايت مي‌شود). همچنین آزمون فريدمن براي تجريه واريانس دو طرفه (براي داده هاي غير پارامتري) از طريق رتبه بندي به كار مي‌رود و نيز براي مقايسه ميانگين رتبه بندي گروه هاي مختلف. تعداد افراد در نمونه ها بايد يكسان باشند كه اين از معايب اين آزمون است. نمونه ها بايد همگي جور شده باشند. بعبارت دیگر از این آزمون برای آزمون کردن فرضیه هایی استفاده می شود که از یک فرد چندین اندازه گیری بدست آمده است. برای محاسبه آزمون فریدمن، در هر فرد مقادیر متغیرهای وابسته را مرتب می کنید و سپس متوسط رتبه ها را مقایسه می کنید. فرمول مورد استفاده به این صورت است:

M

m

verylow

m

m

z

High

high

low

low

low

pm

Veryh

veryh

low

verylow

verylow

ph

جدول ۳-۲ قوانین ورودی خروجی
۳-۲-۲مدل کنترلر ترکیب فازی با PI:
مدل کنترلر ترکیب فازی با PI در مرجع [۴۰]روابط به گونه ایست که به ورود بار یا تغییر مثبت خطا جوابی میرا کننده خوب داریم در اینجا با الگوریتم بهینه و فقط با معیار خطا به دنبال ضرایب برای سیستم فازی می گردیم که کنترلی هوشمند به حساب می آید و قوانین نوشته شده هم به از دست رفتن و اضافه شدن بار جواب می دهد.

شکل ۳-۲-مدل PI-FUZZY [40]
که در آن e از تفاضل مقدار مرجع با مقدار اندازه گرفته شده از شبکه بدست می آید و de از مشتق خطا با بلوک du/dt در محیط سیمولینک استفاده شده که روند بعدی را می تواند برای ما روشن کند و برای تصمیم گیری معیار مناسبی است.
دو فرمت شبیه سازی برای این موضوع ایجاد کرده ایم در اولی شبکه قدرت را با بلوک کنترلی به صورت لاپلاس مدل کرده ایم و در دومی کل شبکه قدرت با تمام نیروگاه های خورشیدی و باتری و خطوط و بار ثابت و متغیر مدل کرده ایم.
فرمت اول برای مقایسه کنترلر PI معمولی و یک انتگرال گیر ساده با مدل پیشنهادی ارائه شده که مقادیر شبکه قدرت درشبیه سازی آمده است.
همان طور که گفته شد یک کنترل فازی برای تعیین ضرایب نیاز به تجربه فرد خبره دارد یا با سعی و خطا به جواب ایده آل می رسیم. در اینجا با توجه به الگوریتم پرندگان PSO برای کمینه کردن مقدار تابعی که از شبکه وارد Mfile الگوریتم پرندگان می شود ، این تابع را مقدار خطای فرکانس فرض کرده و به توان ۲ رسانده و ضرایب سیستم فازی را از الگوریتم به شبکه می دهیم و داده ها به بهترین نحو برای خطا کمینه می شوند.
۳-۳ الگوریتم بهینه سازی گروه پرندگان:
الگوریتم PSO یک الگوریتم جستجوی اجتماعی است که از روی رفتار اجتماعی دسته‌ه ای پرندگان مدل شده است. در ابتدا این الگوریتم به منظور کشف الگوهای حاکم بر پرواز همزمان پرندگان و تغییر ناگهانی مسیر آنها و تغییر شکل بهینه‌ی دسته به کار گرفته شد . در PSO، ذرات در فضای جستجو جاری می‌شوند. تغییر مکان ذرات در فضای جستجو تحت تأثیر تجربه و دانش خودشان و همسایگانشان است. بنابراین موقعیت دیگر توده ذرات روی چگونگی جستجوی یک ذره اثر می‌گذارد . نتیجه‌ی مدل‌سازی این رفتار اجتماعی فرایند جستجویی است که ذرات به سمت نواحی موفق میل می‌کنند. ذرات از یکدیگر می‌آموزند و بر مبنای دانش بدست آمده به سمت بهترین همسایگان خود می‌روند اساس کار PSO بر این اصل استوار است که در هر لحظه هر ذره مکان خود را در فضای جستجو با توجه به بهترین مکانی که تاکنون در آن قرار گرفته است و بهترین مکانی که در کل همسایگی‌اش وجود دارد، تنظیم می‌کند.
۳-۴ کاربردی ازPSO در ریاضیات:
اساس کار بر این اصل استوار است که در هر PSO هر لحظه هر ذره^[۴۷] مکان خود را در فضای جستجو با توجه به بهترین مکانی که تاکنون در آن قرار گرفته است و بهترین مکانی که در کل همسایگی‌اش وجود دارد، تنظیم می‌کند.
شکل ۳-۳-مقادیر تصادفی برای ردیابی تابع هدف در الگوریتمPSO [41] [42] [43]
در الگوریتم PSOابتدا سیستم با یک جمعیتی از جواب های تصادفی مقدار دهی اولیه می شود و سپس با به روز رسانی نسل ها جواب بهینه را جستجو می کند. بر خلاف روش مشابه، الگوریتم ژنتیک، این الگوریتم هیچ عملگر تکاملی مانند ادغام و جهش ندارد و از سرعت همگرایی بالاتری نسبت به آن برخوردار است. در PSOذرات(جواب های بالقوه) در کل فضای مسئله با دنبال کردن بهینه ترین ذره کنونی به حرکت در می آیند. اگر یکی از ذرات مسیر خوبی را بیابد, سایر ذرات به دنبال آن ذره حرکت می کنند، هرچند که از آن خیلی دور باشند. رفتار جمعی با بهره گرفتن از ذرات داخل فضای چند بعدی که دارای دو مشخصه ی مکان و سرعت هستند مدل می شود. این ذرات در کل این فضا حرکت می کنند و بهترین مکانی را که تاکنون ملاقات کرده اند را به خاطر می سپارند. آن ها این موقعیت های خوب را به اطلاع یکدیگر رسانده و موقعیت و سرعت حرکت خود را براساس این موقعیت های خوب تنظیم می کنند. اگر بخواهیم این روند را به صورت دقیق تر بیان کنیم، مراحل زیر را خواهیم داشت: جمعیت ذرات در ابتدا با جمعیتی تصادفی از جواب ها مقداردهی اولیه می شوند.
این جمعیت اولیه به صورت تکراری در کل فضای جستجو -dبعدی حرکت می کنند و به دنبال جواب های جدید می گردند .برای هر ذره تابع برازندگی^[۴۸] fبه منظور اندازه گیری کیفیت جواب محاسبه می شود تا بهترین ذره مشخص گردد .هر ذره دارای یک مکان و یک سرعت است که به ترتیب توسط بردارهای مکان xi که i اندیس ذره می باشد.
سرعت نشان داده می شوند.
هر ذره بهترین مکان خود تا لحظه کنونی را در بردار Pi=(pi1, pi2, …, pid) و مقدار-j امین بعد خود را در pij نگهداری می کند. بهترین بردار در میان همه ی ذرات در بردار Pg ذخیره می شود که مقدار-j امین بعد آن در pgj قرار دارد.
در طول زمان تکرار t، بروزرسانی سرعت از سرعت قبلی به مقدار جدید توسط رابطه(۳-۳) و مقدار جدید برای مکان از رابطه(۳-۴)محاسبه می شوند.

(۳-۳)

۱۸- ارائه خدمات مشاوره ای جهت رفع نیازهای علمی، فنی، قانونی و اطلاعاتی دانشجویان کارآفرین در دانشگاه ها
۱۹- ترویج فرهنگ کارآفرینی از طریق برگزاری کارگاه، سمینار، بازدید و ارائه الگوی کارآفرین به منظور ایجاد انگیزه برای خلاقیت، رشد و پیشرفت، ریسک پذیری

۵-۵- پیشنهاد برای تحقیقات آتی
۱- بررسی تاثیر سایر عوامل (مثل قوه نوآوری، انگیزش، مهارت های فنی و …) بر قصد کارآفرینانه
۲- بررسی تاثیر آموزش کارآفرینی بر تمایل دانشجویان به خوداشتغالی
۳- اجرای تحقیق حاضر در سایر استان ها
۴- بررسی قصد کارآفرینانه سایر افراد جامعه علاوه بر دانشجویان
۵-۶- محدودیت های تحقیق
محدودیت‌ها برای انجام هر پژوهش می تواند محقق را از رسیدن به نتیجه بهتر و دقیق‌تر باز دارد. در انجام این تحقیق نیز مشکلات متعددی وجود داشت که عمده آنها عبارتند از:
۱) محدود بودن تحقیق تنها به یک شهر
۲) محدود بودن تحقیق تنها به دانشجویان
۳) محدود بودن تحقیق تنها به دانشجویان یک رشته و یک مقطع تحصیلی خاص
۴) محدودیت در زمان و منابع
۵) عدم همکاری کامل دانشجویان در تکمیل پرسشنامه ها
منابع و مآخذ
الف- منابع فارسی
آراستی، زهرا، سعیدبنادکی، سعیده، ایمانی پور، نرگس، نقش آموزش درس “مبانی کارآفرینی” در قصد کارآفرینی دانشجویان رشته های غیر مدیریت(مطالعه موردی: دانشکده های هنر و ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران)، توسعه کارآفرینی، سال چهارم، شماره چهاردهم، زمستان ۱۳۹۰، ۱۲۴-۱۰۷
آمدی، اقدس، ملک محمدی، ایرج و حسینی نیا، غلامحسین، تحلیل رگرسیونی عوامل موثر بر ترویج کارآفرینی در تعاونی های کشاورزی تهران (۱۳۸۸)، سال بیستم، شماره ۲۱۰ و ۲۱۱، ص ۱۷-۳۴٫
احمدپور داریانی، ۱۳۸۳، کارآفرینی: تعاریف، نظریات، الگوها، تهران: پردیس.
اسدی، علی، قاسمی، جواد، تحلیل عاملی عوامل موثر در ایجاد روحیه کارآفرینی دانشجویان تحصیلات تکمیلی، نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی، جلد ۲۴، شماره ۱، ۱۳۸۹، ۲۲-۱۳
امامی نژاد، م، کارآفرینی در ساختار سازمانی مناسب عامل توسعه سازمانی، مدیریت کیفیت و کار آفرینی، ماهنامه مدیریت، سال چهاردهم، شماره ۹۰-۸۹، ۱۳۸۳
امیری، ع. ن، مردای، نگرش‏های کارآفرینانه دانشجویان و موانع آن، فصلنامه پزوهش و برنامه‏ ریزی در آموزش عالی، شماره ۴۹، ۱۳۸۷، ۶۷-۴۵
اللهیاری، محمد صادق، کشاورز، ف و چیذری، م، نگرش‏ها و ارزش‏های کارآفرینی در میان دانشجویان کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، فصلنامه پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، شماره ۹، ۱۳۸۸، ۳۷- ۲۹٫
بارانی، شهرزاد، اطهری، زهرا، زرافشانی، کیومرث، بررسی دلایل گرایش به کارآفرینی دانشجویان علمی- کاربردی کشاورزی (مطالعه موردی: استان کرمانشاه)، توسعه کارآفرینی، سال دوم، شماره ششم، زمستان ۱۳۸۸، ۹۵-۷۳
بدری ا.، لیاقتدار م.ج.، عابدی، م.ر.، جعفری، ا.، “بررسی قابلیت های کارآفرینی دانشجویان دانشگاه اصفهان"، مجله پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، شماره ۴۰، ۷۳-۹۰، تابستان ۱۳۸۵٫
پورآتشی م.، مختارنیا م.، “بررسی عوامل موثر بر کارآفرینی دانش آموختگان کشاورزی از دیدگاه اعضای هیئت علمی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران"، مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره ۲-۴۰، شماره ۲، ص ۱۱۵- ۱۲۲، ۱۳۸۸٫
جریبی، جعفر، توسعه کارآفرینی و دانش آموختگان، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، شماره ۳۰، ۱۳۸۳
جلالی، س. م. ج، افرازه، ف. و نظافتی، ن. (۱۳۸۶). طراحی و بکارگیری نرم‌افزاری سیستم جامع مدیریت دانش(مطالعۀ موردی در وزارت راه و ترابری جمهوری اسلامی ایران). پنجمین کنفرانس بین المللی مهندسی صنایع.
جمشیدی فر، مصطفی، خرمی، شهروز، راحلی، حسین، بررسی عوامل مؤثر بر روحیه کارآفرینی دانشجویان دانشکده کشاورزی تبریز، مجله پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی، سال سوم، شماره ۳، پاییز ۱۳۸۹، ۶۴-۵۳
حاجی یخچالی، ع، بررسی و اولویت‏بندی نگرش دانشجویان نسبت به مواد و دوره‏های آموزش کارآفرینی و خود اشتغالی در دانشگاه شیراز، http://research.shirazu.ac.ir
حسینی، محمدحسین (۱۳۸۶)، موج های پیش برنده کارآفرینی، ماهنامه تبدیر
حیدری، حسین، پاپ زن، عبدالحمید وکرمی دارابخانی، رویا، بررسی رابطه میان فرهنگ سازمانی و مؤلفه های کارآفرینی سازمانی (مطالعه موردی: سازمان جهاد کشاورزی شهرستان کرمانشاه)، فصلنامه ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، سال اول، شماره ۳، پاییز و زمستان ۱۳۹۰، ۱۶۶-۱۴۵٫
حیدری، ناصر، بررسی رابطه مولفه های ویژگی های روانشناختی با کارآفرینی، ماهنامه کار و جامعه، شماره ۱۰۹، تیر ۱۳۸۸، ۴۷-۴۱
دلجوی شهیر، جواد (۱۳۸۸)، ویژگی های کارآفرین و کارآفرین اجتماعی، ماهنامه کار و جامعه، شماره ۱۱۲، ۲۴-۳۳٫
رحمانیان کوشککی ، مهدی، چیزری، محمد، هواسی، علی، بررسی عوامل اثرگذار برقصد کارآفرینانه دانشجویان کشاورزی دانشگاه آزاد ایلام، توسعه کارآفرینی، سال چهارم، شماره پانزدهم، بهار ۱۳۹۱ ، ۱۲۵-۱۴۴٫
زالی، محمدرضا، رضوی، سید مصطفی، یداللهی فارسی، جهانگیر و کرد نائیج، اسدالله، ارزیابی وضعیت کارآفرینی در ایران، چاپ اول، تهران: انتشارات موسسه کار و تامین اجتماعی (۱۳۸۹).
سعیدی، م، مهتدی، م، تاثیر آموزش کارآفرینی بر توسعه رفتارهای کارآفرینی (مطالعه موردی: آموزش‏های کارآفرینی وزارت کار و امور اجتماعی)، توسعه کارآفرینی، سال اول، شماره دوم، ۱۳۸۷، ۷۳- ۵۷
سلازار، م، تیونگ، ا، سونیا ودیا، پ، (۱۹۹۸)، مقدمه‏ای بر کارآفرینی، ترجمه سیامک ناطق (۱۳۸۰)، انتشارات کوهسار
صالحی، سعید، برادران، مسعود، (۱۳۸۶). راهکارهای بکارگیری کارآفرینی در آموزش کشاورزی، ماهنامه جهاد، شماره ۲۴۷ ، آذر و دی، ۲۰۵-۱۸۳٫
صمد آقایی، جلیل، ۱۳۷۹، سازمانهای کارآفرین، نشر مؤسسه عالی آموزش و پژوهش سازمان مدیریت و برنامه ریزی.
صمدی، پروین و اصفهانی، هما، بررسی رابطه جو سازمانی مدرسه با روحیه کارآفرینی در دانش آموزان، فصلنامه نوآوری های آموزشی، شماره ۱۶، ۱۳۸۶
صمدی، پ، شیرزادی، ه، بررسی رابطه جو سازمانی مدرسه با روحیه کارآفرینی در دانش آموزان، فصلنامه نوآوری‏های آموزشی، سال پنجم، شماره ۱۶، ۱۳۸۷، ۱۸۷- ۱۶۴
عزیزی، ب.، حسینی، س.، “نقش آموزش و توسعه کارآفرینی در نظام آموزش عالی، جهاد کشاورزی"، شماره ۲۷۴ ، ۱۸۲،۱۳۸۵-۱۶۵٫
فرهنگی، ع. و صفرزاده، ح. و خادمی، م. (۱۳۸۳). نظریه‌های ارتباطات سازمانی. مؤسسه خدمات فرهنگی رسا، ۱۳۸۳٫
قاسمی، جواد و اسدی، علی (۱۳۸۹)، تحلیل عاملی عوامل موثر در ایجاد روحیه کارآفرینی دانشجویان تحصیلات تکمیلی (مطالعه موردی: پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران)، نشریه اقتصاد و توسعه کشاورزی (علوم و صنایع کشاورزی)، جلد ۲۴ ، شماره ۱، ۱۳-۲۲٫

۴-۱-۳ پروژه های شرکت طرح پیمان کاسپین ۱۵۳
۴-۲ استخراج معیار و زیر معیارها ۱۵۴
۴-۳ تعریف سناریو ۱۵۶
۴-۴ اولویت بندی پروژه های شرکت ۱۵۶
۴-۵ تشکیل سبد ۱۶۹
۴-۵-۱ محدودیتهای شرکت ۱۷۰
۴-۵-۲ تشکیل سبد در حالت اول سناریو ۱۷۱
۴-۵-۳ تشکیل سبد در حالت دوم سناریو ۱۷۴
۴-۶ تعیین شاخصهای اولویت بندی سبد۱۷۸
۴-۷ تعیین ریسک سبدها ۱۷۸
۴-۸ اولویت بدی ، تعدیل و متوازن سازی سبدها ۱۸۶
۴-۹ تحلیل نتایج و سناریو ها ۱۸۸
فصل پنجم( نتیجه گیری و پیشنهادات) ۱۹۰
مقدمه ۱۹۱
۵-۱ بخش اول: تواناییها و قابلیت‌های مدل ۱۹۳
۵-۲ بخش دوم: نتایج تحقیق ۱۹۵
۵-۳ بخش سوم: پیشنهادات ۱۹۷
۵-۱-۳ بخش سوم: پیشنهادات اجرایی ۱۹۷
۵-۲-۳ بخش سوم: پیشنهاد برای تحقیقات آتی ۱۹۹

۵-۴ بخش چهارم: محدودیتهای پژوهش ۲۰۱
منابع ۲۰۲
پیوست الف: مصاحبه با مدیر عامل شرکت طرح پیمان کاسپین ۲۰۶
پیوست ب: شش عامل بکارگیری بهینه از مدیریت پورتفولیوی پروژه ۲۱۳
مقدمه
امروزه انتخاب پروژه در سازمانهای پروژه محور یک تصمیم حیاتی و دینامیک بوده چرا که ایجاد سیستم های متمرکز و یکپارچه که در قالب آن بتوان دانش مدیریت پروژه را نهادینه کرد امری ضروری می نماید. امروزه برخلاف روش های سنتی گذشته بسیاری از سازمانها و بنگاه های اقتصادی به منظور بقا در محیط رقابتی جهانی برای مدیریت فعالیتها و پروژه های خود به سوی روش های پروژه محور گرایش پیدا کرده اند. در واقع این گونه سازمانها چشم انداز و اهداف خود را در قالب انتخاب درست پروژه ها و اجرای مؤثر آنها دنبال می کنند.
یکی از بزرگترین چالشهای پیش روی این سازمانها هم جهت بودن بیشتر پروژه های سازمان با استراتژی مدیریت شرکت می باشد، که این موضوع درباره منابع نیز صادق می باشد چراکه انتخاب و تخصیص بهینه منابع محدود سازمان به تعدادی محدودی از پروژه های سازمان یک تصمیم مهم تلقی می گردد. به همین دلیل انتخاب مجموعه پروژه ها یا پورتفولیوی پروژه های سازمان که بتواند اهداف و استراتژی های سازمان را با توجه به محدودیتهای سازمانی برآورده کند، بسیار اهمیت دارد.
مدیریت پورتفولیوی پروژه، رویکردی برگرفته از دانش مدیریت پروژه است، با این مضمون که در این سیستم، مدیریت با ترکیبی از پروژه ها با اهداف و شرایط خاص منظور می باشد و سطحی بالاتر از مدیریت پروژه تلقی می باشد.در این نظام مدیریتی هدف اصلی، طراحی و اجرای پروژه هایی است که بتوانند در نهایت دستیابی سازمان پروژه محور را به اهداف استراتژیک خود تسهیل کنند.
سازمانهای پیمانکاری نیز از جمله سازمانهای پروژه محور هستند که بقا و موفقیت خود را درگرو انتخاب بهینه سبد پروژه های خود دارند. از این رو پیاده سازی مدیریت پورتفولیوی که تضمین کننده انتخاب صحیح پروژه در سازمان باشد امری حیاتی تلقی می گردد.
سازمانها از روش های مختلفی برای انتخاب های خود بهره می گیرند اما این نکته ضروری است که در برنامه ریزی پروژه ها علاوه بر ارزیابی و انتخاب پروژه ها به صورت انفرادی، باید به تعامل و اثرات متقابل مابین پروژه ها نیز توجه گردد.
در این تحقیق سعی گردیده که مدلی بر مبنای اصول اصلی مدیریت پورتفولیوی برای سازمانهای پیمانکاری در کشور انتخاب و با پیاده سازی آن در یک سازمان پیمانکاری منتخب آزموده شود.
مدل معرفی شده دراین تحقیق برگرفته از اصول مدیریت پورتفولیوی می باشد.
مراحل این تحقیق را می توان در ۸ بخش اصلی مدل توسعه یافته انتخاب سبد خلاصه نمود که این ۸ بخش عبارتند از :
-بخش اول: مطالعه و بررسی ملاحظات استراتژیک
-بخش دوم : استخراج شاخصها و معیارهای کمی و کیفی ارزیابی پروژه ها
-بخش سوم : تعریف سناریو
-بخش چهارم: جمع آوری و دسته بندی ایده ها و پیشنهادات پروژه های سازمان و ارزیابی و اولویت بندی پروژه ها که با بکارگیری AHP انجام می شود.
بخش پنجم: تشکیل سبد که با بکارگیری برنامه ریزی صفر و یک میسر می گردد.
بخش ششم : تعیین معیارهای اولویت بندی سبد پروژه ها
بخش هفتم: اولویت بندی ، تعدیل و متوازن سازی پورتفولیوی پروژه که از طریق محاسبه ریسک سبدها و تعیین واریانس و انحراف معیار و ارزش حاصله از سبدها حاصل می گردد.
بخش هشتم: تحلیل نتایج و سناریو
فصل اول
کلیات پژوهش
مقدمه
امروزه دیگر رویکرد مدیریت پروژه به عنوان یکی از کارآمد ترین رویکردهای مدیریت برای تأمین انتظارات و خواسته های مدیران طرح ها در نزد محافل علمی و اجرایی شناخته شده است. در پس این مقبولیت گسترده تمایل به ایجاد سازمانهای پروژه ای برای امکان بهره مندی از تجارب و آموخته های ارزنده در پروژه ها، کسب منافع اقتصادی بیشتر، کاهش ریسکهای سرمایه گذاری و پاسخگویی بهتر سازمان به تعهدات خود در قبال مشتریان پروژه رو به فزونی گذاشته است.
وجود طرحهای متددد در بدنه سازمانهای پروژه ای و از آن جمله سازمانهای پیمانکاری که در امر ساخت و ساز فعالیت می کنند باعث شده است تا از لحاظ ساختار و نیز روشها و سیستم های کاری تغییر و تحولات گوناگونی بوجود آید. این اجتماع پروژه ها باعث می شود تا برای مدیریت و رهبری پروژه شرایط خاصی برای سازمانها و مدیران پروژه تحمیل شود. از این رو به منظور استفاده مطلوب از فرصتها و دارایی های سازمان از یک طرف و کنترل پیشرفت پروژه های سازمان لازم است با استقرار یک سیستم مدیریت جامع و چند بعدی کلیه پروژه های سازمان با صحت و سلامت و با توجیه های مناسب اقتصادی، فنی و اجتماعی به انجام برساند.