عدم رعایت شرایط مندرج در گواهینامه از قبیل استفاده از عینک، سمعک یا تجهیزات خاص

۳

۷

۱۹

عدم توجه به فرمان ایست یا پرچم مراقبان عبور و مرور محصلان یا پلیس مدرسه

۳

۵

۲۰

عدم رعایت مقررات حمل بار

۵

۸

منبع:(محمدی، ۱۳۹۱)
جدول(۱۳-۲):جریمه متخلفین براساس نمرات منفی کسب شده

میزان نمره منفی

نوع جریمه

۳۰ نمره منفی

۳ ماه ضبط گواهینامه برای بار اول و پرداخت ۴۰ هزار تومان جریمه

۲۵ نمره منفی برای بار دوم

۶ ماه ضبط گواهینامه و پرداخت ۶۰ هزار تومان

۲۰ نمره منفی برای بار سوم

ابطال گواهینامه و پرداخت ۱۰۰ هزار تومان

مرور نظری
هدف از تدوین یک چارچوب تئوریکی آن است که محقق از مطالعه دانشمندانی که در موضوع مورد تحقیق بررسی کرده‌اند، کمک بگیرد و بر اساس مطالعه آنها بداند که در تحقیق مورد نظرش به دنبال چه متغیرها و فرضیه‌هایی باشد. هدف نظریه‌های جامعه شناسی تبیین واقعیت‌های اجتماعی می‌باشد. نظریه‌ها نیز جهت تبیین واقعیت‌های اجتماعی ارائه شده‌اند که خود عبارتند از قانون‌هایی که بر مبنای قواعد منطق با یکدیگر در ارتباط بوده، مبین بخشی از واقعیت باشند(توسلی، ۱۳۷۶: ۲۵).
با توجه به اینکه تحقیق حاضر به دنبال بررسی تاثیر اعمال نمره منفی بر رفتارهای ترافیکی مردم می‌باشد و به علت اعتقاد به وجود روابط پیچیده میان عوامل و پدیده‏های اجتماعی و به طور کلی پیچیدگی روابط میان پدیده‏های انسانی به رویکرد نظری واحدی تکیه نخواهد شد، بلکه در تبیین مسأله فوق از نظریه‌های متعددی استفاده خواهد شد تا در نهایت به یک مدل تحلیلی ـ تبیینی دست پیدا کند که در ادامه به خلاصهای از نظریات مورد استفاده اشاره میشود:
-نظریه انتخاب عقلانی و تفسیرهای موقعیتی جرم
بسیاری از تئوریهای کجروی، به رفتار کجروانه به عنوان عملی عمدی و حساب شده اهمیت چندانی نمیدهند و بیشتر عمل کجروانه را به عنوان واکنش به محیط پیرامون می نگرند تا به عنوان یک کنش عمدی.نظریه انتخاب عقلانی فرض میکند که افراد تنها به سوی فعالیتهای خلاف قانون رانده نمیشوند، بلکه فعالانه دست زدن به این اعمال را انتخاب میکنند.آنها صرفاً فکر میکنند که این کار ارزش خطر کردن دارد. افرادی که ذهنیت مجرمانه دارند،کسانی هستند که با آگاهی از خطر گرفتار شدن تصور میکنند از موقعیتهایی که قانون را نقض میکنند، میتوانند مزایایی را کسب کنند (گیدنز،۱۳۸۶: ۱۶۴).
الگوی تبیینی انتخاب عاقلانه یک اصل محوری و یک رشته شیوه های تحلیلی دارد. آن اصل این است که رفتار آدمیان هدفدار و سنجیده است. فرض بر این است که آدمیان در چند راهیها ، راهی را که با اغراضشان موافق است، اختیار میکنند. برای رفتن به هر راهی، محاسبه سود و زیان میکنند و پس از بررسی ادله موافق و مخالف به راهی میروند. عملی عاقلانه و سنجیده است که در چارچوب اطلاعات مشخص از شقوق مختلف، وسیله مناسبی برای رسیدن به هدفی مناسب باشد(لیتل،۱۳۷۰ :۶۴).
این نظریه فرض را بر این میگیرد که هر فاعلی، دستگاهی سامان یافته و بی تناقض از اهداف دارد که یا از حیث فایده بخشی و یا از حیث اولویتبندی، آنها را خردپسند ساخته است و همچنین هر فاعل عاقلی، همواره و مختارانه به دستهای از افعال و عواقبشان میاندیشد و سپس بر حسب سهمی که اعمال در برآوردن غایت او دارند، یکی را انتخاب میکنند. سپس ناچاراً باید توجه خود را معطوف اهداف و اعتقادات و قواعد اختیار کند. چون فاعل عاقل به کمک اینها، شقی را از میان شقوق عدیده اختیار میکند. بدین ترتیب باید از مساله تعیین هدف شروع کنیم، یعنی مصالح و فوایدی که عمل در پی تحصیل آنهاست. افراد در مقام عمل،اهداف گوناگونی دارند. تحصیل، درآمد، فراغت، فرهیختگی و امثال آن. و در عمل محتمل خسارات و زحماتی میشوند:کار زیاد،درباختن مزد،استقبال خطر و … حال تصمیمگیری عاقلانه در باب اعمال مختلف منوط به سنجش منافع و مضار ناهمگون آنهاست؛ چراکه پاره ای از مضار و منافع، لازمه مشترک همه کارهای ممکن و متصور است. قائلان به نظریه اختیار عاقلانه، مفهوم فایده را بر مبنای مقایسه دخل و خرجها و مضار و منافع ناهمگون قرار دادهاند(همان: ۱۳۷۰).
خلافکاران نیز برای ارتکاب بزه، هم موقعیت تحقق بزه و احتمال به نتیجه رسیدن آنرا میسنجند و هم توانایی و مهارتها و نقاط ضعف خود را.حاصل آنکه دست یازیدن یا نیازیدن به یک رفتار کجروانه تا حد زیادی بستگی به نسبت نهایی تفاضل میان منافع و مقررات حاصل از رفتارهای بزهکارانه و غیر بزهکارانه دارد( سلیمی و داوری،۳۸۲:۱۳۸۰).
در واقع کجرو پس از ملاحظه متغیرهای شخصی(مانند نیاز به پول، انتقام، هیجان و تفریح) و موقعیتی(مانند نحوه محافظت از قربانی جرم، کارامد نبودن نیروهای پلیس و…) و همچنین سنجیدن خطراتی مانند خطر دستگیری و سخت بودن مجازات و امثال آن تصمیم میگیرد خطر کجروی را تجربه کند(همان :۳۷۹).
از جمله مشهورترین نظریهپردازان نظریه انتخاب عقلانی میتوان به کلارک و مایهیو اشاره کرد که دو نکته در نظریه آنها وجود داردکه آن را از سایر نظریه‌ها متمایز میکند:
اول آنکه افراد باآگاهی و اراده و اختیار دست به انحراف می‌زنند.
نکته دیگر اینکه افراد،قبل ازدست زدن به انحراف،به حسابگری وسبک وسنگین کردن فواید و زیانهای ارتکاب انحراف می‌پردازند و همیشه بدون اندیشه وآگاهی وبه طور ناخواسته،مرتکب انحراف نمی‌شوند. کلارک و مایهیو،هرگونه تلاش برای تمییز رفتار مجرمانه از رفتار غیرمجرمانه را بیمعنی و واهی دانسته و معقدندکه«جرم شکل بهنجاری از رفتار مخاطرهآمیز است که افراد ممکن است در هر زمان در پیش گیرند.هرقدر پاداش‌های مفروض زیادتر باشد،افراد بیشتر آمادگی تن در دادن به خطر را دارند و بالعکس هر قدر احتمال خطر زیادتر باشد،ارتکاب جرم از سوی افراد کمتر می‌شود.هرکسی ارتکاب جرم را دارد، مگر اینکه عوامل دیگری مداخله کنند.
مدل انتخاب عقلانی کلارک، مایهیو و گیدنز

نظریه مبادله اجتماعی^[۱۵] و کژرفتاری جورج هومنز^[۱۶]
از صاحبنظران برجسته نظریه مبادله می‌توان جرج هومنز و پیتر بلاو را نام برد. نظریه مبادله، متأثر از نظریه رفتارگرایی اسکینر است. نقطه عزیمت نظریه اسکینر متکی بر این فرض است که رفتار با توجه به نتایج آن شکل می‌گیرد و ادامه می‌یابد. اعمالی که از ارگانیزم سر می‌زند، متأثر از محیط است و این تأثیرات به صورت محرک و انگیزه، دوباره ارگانیزم را تحت تأثیر قرار می‌دهد. اگر رفتاری عوامل تقویت کننده مثبت یا منفی را به دنبال داشته باشد، احتمال تکرار آن بیشتر خواهد بود. هومنز با تکیه بر نظریه اسکینر در اصل اول خود می‌گوید:
«هر رفتاری که پاداش بیشتری برای فرد به دنبال داشته باشد یا آن فرد معتقد باشد که چنین پاداشی در انتظار اوست، احتمال این که آن رفتار از فرد سر بزند، بیشتر خواهد بود»(توسلی، ۱۳۶۹: ۳۸۲).