۲- شاخص آسایش شبانه‌روزی(CIA): متغیرهایی که در این مؤلفه استفاده می‌شوند، شامل میانگین دمای روزانه و میانگین رطوبت نسبی روزانه می‌باشد. این مؤلفه، شرایط آسایش گرمایی را در کل شبانه‌روز نشان می‌دهد و سهم آن در شاخصTCI، ۱۰ درصد می‌باشد.
۳- بارش(P): بارش به‌طور کلی اثری منفی در تفریحات و فعالیت­های توریستی دارد. سهم این مؤلفه در شاخص TCI،۲۰ درصد است.
۴- ساعات آفتابی(S): به‌طور کلی نور خورشید اثری مثبت در فعالیت‌های توریستی دارد این اثر هم از لحاظ روحی مهم است و هم از لحاظ کیفیت عکسی که توریست می‌گیرد تأثیر دارد. اما این عامل در اقالیم داغ اثر ناراحت‌کننده‌ و عدم آسایش دارد و ممکن است باعث آفتاب‌ سوختگی نیز بشود.
۵- سرعت باد(W): اثر این متغیر بستگی به دمای‌هوا دارد. در اقلیم داغ به‌علت تبخیر و خنک‌کنندگی دارای اثری مثبت می‌باشد، ولی در اقلیم سرد به‌علت اثر خنک­کنندگی باد تأثیر منفی در آسایش دمایی انسان دارد، (میزکوفسکی، ۱۹۸۵: ۲۷).
آسایش حرارتی انسان تحت تأثیر ۶ متغیر قرار دارد که ۴ متغیر آن محیطی و ۲ متغیر انسانی می‌باشند. متغیرهای محیطی شامل: درجه‌حرارت هوا، فشار بخار آب یا رطوبت نسبی، میانگین درجه‌حرارت تشعشعی و سرعت باد است و متغیرهای انسانی مقدار لباس(مقدار مقاومت حرارتی) و سطح فعالیت انسان را شامل می‌شود. به‌طورکلی در TCIدو متغیر درجه‌حرارت(DBT) و رطوبت نسبی(RH) مورد توجه قرار گرفته است و با سایر متغیرها مانند متغیری ثابت برخورد شده است. میانگین درجه‌حرارت تابشی برابر با دمای هوا در نظر گرفته می‌شود و مقاومت حرارتی لباس بین ۶ تا ۱ کلو، فرض می‌شود و برای دماهای سردتر لباس فصلی در نظر گرفته می‌شود و در پایان یک سطح فعالیت برابر با قدم زدن در فضای بیرون با سرعت ۵/۲-۳ کیلومتر در ساعت که مناسب توریست می با‌شد، در نظر گرفته شده است(فرج زاده و احمدآبادی،۳۰:۱۳۸۸).

۳- ۴- نحوه محاسبه شاخص اقلیم آسایش گردشگری
به منظور محاسبهً شاخص TCI، ابتدا آمار و اطلاعات هواشناسی مورد نیاز در برآورد شاخص، شامل میانگین روزانهً دمای خشک، میانگین روزانهً رطوبت نسبی هوا، میانگین روزانه حداکثر دمای خشک، میانگین روزانه حداقل رطوبت نسببی، میانگین روزانهً مقدار کل بارندگی، میانگین روزانه تعداد ساعات آفتابی و میانگین روزانه سرعت باد در هر ماه از سازمان هواشناسی تهیه می شود. سپس هر یک از مؤلفه های شاخص با توجه به آمار به دست آمده محاسبه می­شوند و با توجه به اهمیت نسبی‌ آن ها در شاخص آسایش، وزن‌دهی و رتبه‌بندی می‌شوند و مقادیر مؤلفه­ ها به دست می آید و در نهایت در فورمول قرار می‌گیرند تا مقدار TCI به‌دست آید، (میزکوفسکی، ۱۹۸۵: ۲۹).
فرمول شاخص آسایش گردشگری:
در این فرمول: CID شاخص آسایش در بازه زمانی روز، CIA شاخص آسایش شبانه روز، p مقدار بارش، S تعداد ساعات آفتابی و W سرعت باد می‌باشد. رتبه هر کدام از متغیرهای فوق را باید در فرمول قرار داد تا مقدار TCI به‌دست آید. روش محاسبه هر یک از مؤلفه ها برای ایستگاه­های استان در فصل چهارم آمده است.
۳ - ۵- روشSWOT ^[۱۷]
سوات یکی از تکنیک­های تحلیلی روند تحولات و تشخیص وضعیت برای مقاصد تدوین اهداف و راهبردها، در برنامه ریزی راهبردی است. از آنجا که سوات فقط یک ابزار است، باید بر دانش موثق وضعیت موجود و روند تحولات متکی باشد.راهبرد چیست؟ راهبرد یک نوع تصمیم با سه ویژگی عمده زیر است:

1. 1. آثارش در زمان پایدار است.

1. 1. آثاری با دامنه گسترده بخشی و فضایی بجا می گذارد.

1. 1. وقتی چرخ اجرای آن به حرکت درآمد به سختی قابل تغییر است.

به خصوص به علت ویژگی سوم و ضرورت ارزیابی انتخاب­ها، کلید فرایند برنامه ریزی راهبردی در تولید تصمیمات بدیل راهبردی است. از قابلیت های سوات تولید تصمیمات بدیل است. نکته قابل توجه دیگر؛ به علت ویژگی­های فوق الذکر تعداد راهبردهای هر برنامه انگشت شمارند که در غیر این صورت خواص فوق را از دست می دهند. ماتریس تهدیدات، فرصت‌ها، نقاط ضعف و نقاط قوت (Threats,opportunities,Weaknesses & Strengths) یکی از ابزارهای اصلی برنامه‌ریزی استراتژیک است که با بررسی شرایط داخلی و خارجی واحد مورد بررسی به استخراج استراتژی‌های مناسب برای آن می‌پردازد. اصولا” بررسی شرایط داخلی و خارجی اساس مطالعات برنامه‌ریزی استراتژیک است بدین معنا که باید واحد موردبحث از داخل بررسی شده و معلوم شود که کدام ویژگی‌های آن به منزله مشکلات و معضلات عمل می‌کنند و کدام ویژگی‌ها می‌توانند به عنوان مزایای رقابتی آن مورد اتکا قرار گیرند. به عبارت دیگر، نقاط قوت و ضعف واحد آشکار می‌گردد. همچنین بررسی خارجی نیز باید صورت گیرد بدین معنا که شرایط تحمیل‌شده از خارج چه مشکلاتی را برای واحد موردبحث ایجاد خواهد نمود و چه کمک‌هایی در طول زمان به آن خواهد داد. به عبارت دیگر فرصت‌ها و تهدیدها برای واحد مزبور مشخص می‌شود.

شکل (۳-۱): ماتریس SWOT و نحوه تعیین استراتژی­ها
سوات با استخدام دو دسته از شاخص های وضعیت موجود به تحلیل می پردازد:

1. 1. شاخص های درونی منطقه^[۱۸] شامل: نقاط قوت و نقاط ضعف

1. 1. شاخص های بیرونی یا محیط منطقه شامل: فرصت ها و تهدیدها

۳-۶- استفادهازسیستماطلاعاتجغرافیایی
تجزیهوتحلیلحجمانبوهیازاطلاعاتمکانیوتوصیفیدرمحیطGISازاهدافمهماینپژوهشمی­باشد. زیراGISیکسیستماطلاعاترایانه­ایاستکهبهمنظورنمایشرقومیپدیده­هایجغرافیاییموجوددرسطحزمینوتحلیلحوادثیکهاتفاقمی­افتدبکارگرفتهمی­شود. دراینسیستممی­توانداده­هایغیرمکانیرابهگونه­ایمنطقیبهداده­هایمکانیارتباطدادوهمهاطلاعاتمقیاسینسبتیرابهصورتداده­هایرقومیتبدیلوسازماندهینمود. دریکنگرشجامعازطریقGISامکانتلفیقرقومی­ترینپایگاه­هایاطلاعاتیبامدرن­ترینمدل­ها (نقشه­ها) دریکقالبمنسجموسازمانیافتهممکنمی­گردد. اینتواناییمنحصربهفرد،GISراازسایرسیستم­هایاطلاعاتیمتمایزمی­سازد. ازاینروهرGISحداقلبایدقادربهعملکرد­هایزیرباشد (رسولی، ۱۳۸۴: ۳۸۴)
۱- جمع­آوری،ویرایشومرتبسازیداده­ها.
۲- ذخیرهسازیوبازیابیداده­ها.
۳- تبدیلداده­ها،ایجادپایگاه­هایاطلاعاتموردنیاز.
۴- انجامتحلیل­هایمکانیبراساسخصیصه­هایعوارض،موقعیتویاترکیبیازهردو.
۵- تولیدخروجی­هاییدرقالبجدول،گرافیکورقومی.
ازمباحثبالاچنیناستنباطمی­شودکهیکسیستمGISبهمنظورسازماندهی،تجسم،ترکیب،تلفیق،تحلیل،پرسشوپیشبینیداده­هایجغرافیاییطراحیشدهاستکهبهعنوانیکفرایندورودداده­ها،تحلیلاطلاعاتوخروجنتایجنهاییدرتحلیلجاریمورداستفادهقرارگرفتهاست (سبحانی، ۱۳۸۴: ۱۶۰).
۳ - ۶-۱- ورود اطلاعات به محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS)1 و تشکیل پایگاه اطلاعاتی
سیستم اطلاعات جغرافیایی، عبارت از یک نظام منسجم از سخت افزار، نرم افزار و داده هاست که امکان می دهد داده ­های وارد شده به رایانه، ذخیره، تجزیه و تحلیل، انتقال، ارزیابی و بازیابی شده و به صورت اطلاعات نقشه­ای، جدولی و مدلی از پهنه­های جغرافیایی منتشر شوند (مخدوم و همکاران،۲۰:۱۳۸۸).عملگرهایاتوابعتحلیلیخاصسیستم اطلاعات جغرافیایی، می‌توانندنقشمهمیرادرفرایندهایتصمیم‌گیریبرعهدهداشتهباشند. ساجدربرگیرندهیکپایگاهاطلاعاترقومیاستکهدرآنهردواطلاعاتفضایی(نقشه‌ای) ونیزفضایی(توصیفییاجدولی) ذخیرهشدهوبهکاربرامکاندسترسیتوأمانبهآنهارامی‌دهد (فرج‌زاده و احمدآبادی،۵۷:۱۳۸۸). دراینپژوهشبرایایجادپایگاهاطلاعاتفضاییبرایایستگاهسینوپتیک مورد نظر مراحلزیرانجام گرفته است.
۳ - ۶- ۲- ورودداده‌ها
برایورودداده‌هابهمحیطGIS،ازرقومی‌سازیاستفادهشد. رقومیسازیفرایندیاستکهنقشه‌هایکاغذیرابهداده‌هایدیجیتالیتبدیلمی‌کند.رقومی‌سازیدرمحیطARCGISانجامشد. سپسکارهایتکمیلیمانندزمینمرجعنمودن^[۱۹]وسیستمتصویربررویداده‌هایرقومی‌شدهانجامشد. درمرحلهبعدلایهایستگاههایسینوپتیکاستان باتوجهموقعیت ‌شان (طولوعرض) واستفادهازدستورAddEventساختهشدوسپسدرجدولتوصیفیاینلایه،مقادیرTCIماهانهبرایایستگاه هاواردشد.
۳ - ۶- ۳- تحلیلداده‌ها
باتوجهبهاینکهمقادیرTCI،بهشکلنقطه‌ایاستنیازمی‌باشدکهاینمقادیربهسطحیعنیکلمنطقهتعمیمدادهشودوبراینقاطیکهمجهول‌اندمحاسبهشود. بهاینمنظوربایدازعملیاتدرون‌یابی^[۲۰]استفادهشود. اینعملیاتبااستفادهازروشIDW^[21]ودرنرم‌افزارARC GISوماژول۳D Analysisانجامگرفته است.بهاینترتیبامکانمنطقه‌بندیبرایTCIایستگاههایمختلفاستانهابوجودآمد. روشIDWکهبرایدرون‌یابیمورداستفادهقرارگرفتروشیاستکهدرآنمقداریککمیتدرنقاطیبامختصاتمعلوم،بااستفادهازمقدارهمانکمیتدرنقاطدیگریبامختصاتمعلومبه‌دستمی‌آیدبه­عبارتدیگر،دراینروش،ارزشیکمتغیربراساسمیانگینهمسایه‌هادرمحدوده‌هایمعینمحاسبهمی‌شود. بهاینترتیبمعکوسفواصلازنقاطمجهولوزن‌دهیمی‌شود،هرچهفاصلهنقاطمجهولازنقاطمعلومکاهشیابدارزشآننقاطافزایشمی‌یابدونقاطیکهارزشآننامعلوماستبااستفادهازنقاطاطرافدریکشعاعمشخصبرآوردمی‌شود. دراینپژوهشباتوجهبهشرایطاقلیمیمشابهایستگاههایهم‌جواربااستفادهاز ۶ همسایهنقاطمجهولتخمینزدهشدهاستوبهاینترتیبنقشهTCIبرایکلمنطقهبه‌دستآمدوبرایهرماهیکنقشهTCIتهیه شد.
۳ - ۷- جمع بندی
صنعتگردشگریفرایندتلفیقیافته­ای ازفضایفیزیکیو جامعهانسانیمیباشدکهاشکالجدیدآننتیجهتغییردرارزش­هاو نگرش­هایزندگیانسان،تکنولوژیپیشرفته،رشدانفجارگونه اطلاعاتونیروهایسیاسیاست دراینپژوهشروشتحقیقازنوعترکیبی(توصیفی– تحلیلی)است،بدینمنظوردر مرحلهنخستاطلاعاتلازمازمراکزومنابعآماریگردآوریودرمرحلهمیدانینیزضمن مشاهده،مصاحبهباافرادمحلیوپرسشنامهبه عنوان نمونه آماری در نظر گرفته شده است.
فصل چهارم
یافته های پژوهش
۴- ۱- مقدمه
با بهینه سازی اقلیم آسایش توریستی (TCI)،برای منطقه مورد مطالعه، می توانیم پتانسیل‌ها و قابلیت‌های اقلیمی این منطقه را از نظر توریستی مشخص کنیم و با بهره گرفتن از این پتانسیل‌ها و اطلاع ‌رسانی در مورد آن ها استفاده بهتری از این قابلیت‌ها کنیم و از آنجائیکه در نهایت یافته‌های تحقیق با بهره گرفتن از GISپهنه‌بندی می‌شود، قابلیت تهیه نقشه‌های راهنمای توریستی مناطق مختلف را دارد و سازمان‌های دخیل در امر گردشگری می توانند برای اطلاع ‌رسانی جهانی روی سایت­های مربوطه خویش از نتایج این تحقیق استفاده نمایند. از نتایج این تحقیق، در کارهای تحقیقی که در زمینه اکوتوریسم مناطق مختلف استان صورت می گیرد، می توان استفاده کرده همچنین با بهره گرفتن از مدل SWOTبه تحلیل نقاط ضعف، قدرت، تهدید و فرصت منطقه مورد مطالعه پرداخته شده است.
۴- ۲- محاسبه آسایش حرارتی
در ادبیات فیزیولوژیکی، درجه آسایش دمایی بوسیله شاخص آسایش اندازه‌گیری می‌شود. مقدار آن بیان‌کننده احساس فیزیولوژیک و روانی فردی است که در ارتباط با آن مقدار دما و رطوبت می‌باشد، (ترجونگ^[۲۲]، ۱۹۶۸: ۱۲۵) در شاخص آسایش مساعدترین و بهینه‌ترین منطقه از لحاظ آسایش گرمایی در محدوده بین دمای ۲۷-۲۰ درجه ‌سانتیگراد و رطوبت نسبی بین ۷۰-۳۰ درصد می‌باشد. این منطقه دارای شرایط بهینه از نظر آسایش گرمایی است و برای TCIبا مقدار ۵ مشخص می‌شود. این مقدار به تدریج، با رفتن به اطراف کاهش می‌یابد. در شاخص اقلیم آسایش گردشگری (TCI) برای محاسبه شاخص آسایش روزانه (CID) و شاخص آسایش شبانه‌روزی (CIA) از شکل (۴- ۱) استفاده می‌شود. سهم هر دو شاخص در مقدار TCIیک منطقه، ۵۰ درصد می‌باشد.
درجه حرارت هوا
رطوبت نسبی (RH)
شکل (۴- ۱): شاخص آسایش منبع:(میزکوفسکی، ۱۹۸۵)
۴- ۲- ۱- محاسبه شاخص آسایش روزانه (CID)