۵-۱نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………………………………………..۷۹
۵-۲پیشنهادها ……………………………………………………………………………………………………………………………………… ۸۲
منابع پایان نامه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………. ۸۳
ث
فهرست جدول‏ها
‏جدول ۳-۱ پارامترهایهواشناسی محلآزمایش (سال ۹۳- ۹۲) ……………………………………………………………….۳۴
جدول‏۳‑۲ خصوصیاتفیزیکی وشیمیایی خاکمزرعهآزمایشی درزمانشروعآزمایش (۹۳-۹۲)……….. ۳۵
‏جدول۴‑۱ تجزیهواریانساثر سالسیلیکاسید و شوری و اثر متقابل آن‏ها بر صفات مورد مطالعه در آزمایشگاه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………۴۶
‏جدول۴-۲ برش‏دهی سطوح مختلف سالسیلیک اسید در هر سطح شوری …………………………………………………۴۶
‏جدول۴‑۳ تجزیه واریانس اثر سالسیلیک اسید، شوری و اثر متقابل آن‏ها بر صفات مورد مطالعه در آزمایش گلدانی ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………۵۸
‏‏جدول۴‑۴ تجزیهواریانساثر سالسیلیک اسید، شوری و اثر متقابل آن‏ها برسایر صفات مورد مطالعه در آزمایش گلدانی …………………………………………………………………………………………………………………………………………..۵۹
‏جدول۴‑۵ برش‏دهی سطوح سالسیلیک اسید در هر سطح شوری بر صفات مورد مطالعه در آزمایش گلدانی ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….۵۹
‏جدول۴‑۶ برش‏دهی سطوح سالسیلیک اسید در هر سطح شوری بر سایر صفات مورد مطالعه در آزمایش گلدانی ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..۵۹
پ
فهرست شکل ها
شکل ۳-۱ اندازه گیری طول ریشه‏چه و ساقه‏چه ……………………………………………………………………………………….۳۳
ج
شکل ۳-۲مراحل اندازه‏گیری کلروفیل……………………………………………………………………………………………………..۳۹
شکل ۳-۳اندازه‏گیری سطح برگ……………………………………………………………………………………………………………..۴۰
‏شکل ۴-۱ تجزیه رگرسیون اثر سطوح شوری بر درصد جوانه‏زنی ………………………………………………………………..۴۸
‏شکل ۴-۲تجزیه رگرسیون اثر سطوح سالسیلیک اسید بر درصد جوانه‏زنی ………………………………………………..۴۸
شکل ۴-۳برش‏دهی اثر متقابل سطوح سالسیلیک اسید در هر سطح شوری بر سرعت جوانه‏زنی‏…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ۵۰
‏شکل ۴-۴برش‏دهی اثر متقابل سطوح سالسیلیک اسید در هر سطح شوری بر متوسط زمان جوانه‏زنی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….۵۱
‏شکل ۴-۵ تجزیه رگرسیون اثر سطوح شوری بر طول ریشه‏چه ……………………………………………………………………۵۲
‏شکل ۴-۶تجزیه رگرسیون اثر سطوح سالسیلیک اسید بر طول ریشه‏چه……………………………………………………۵۴
‏شکل ۴-۷برش‏دهی اثر متقابل سطوح سالسیلیک اسید در هر سطح شوری بر میانگین طول ساقه‏چه …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….۵۴
‏شکل ۴-۸تجزیه رگرسیون اثر سطوح سالسیلیک اسید بر طول ریشه‏چه ……………………………………………………۵۶
‏شکل ۴-۹برش‏دهی اثر متقابل سطوح سالسیلیک اسید در هر سطح شوری بر میانگین ارتفاع …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….۶۱
‏شکل ۴-۱۰برش‏دهی اثر متقابل سطوح سالسیلیک اسید در هر سطح شوری بر سطح برگ بوته …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..۶۲
‏شکل ۴-۱۱ تجزیه رگرسیون اثر سطوح شوری بر میانگین وزن تر ………………………………………………………………۶۳
‏شکل ۴-۱۲ تجزیه رگرسیون اثر سطوح شوری بر میانگین وزن خشک ………………………………………………………۶۴
‏شکل ۴-۱۳ تجزیه رگرسیون اثر سطوح شوری بر عدد اسپد ۱ ……………………………………………………………………۶۵
‏شکل ۴-۱۴ تجزیه رگرسیون اثر سطوح سالسیلیک اسید بر عدد اسپد ۱ ……………………………………………………۶۵
شکل ۴-۱۵برش‏دهی اثر متقابل سطوح سالسیلیک اسید در هر سطح شوری بر عدد اسپد ۲ …………………. ۶۷
شکل ۴-۱۶برش‏دهی اثر متقابل سطوح سالسیلیک اسید در هر سطح شوری برمیزان کلروفیل ……………… ۶۷
شکل ۴-۱۷برش‏دهی اثر متقابل سطوح سالسیلیک اسید در هر سطح شوری بر میزان کارتنوئید ……………. ۶۸
ح
شکل ۴-۱۸برش‏دهی اثر متقابل سطوح سالسیلیک اسید در هر سطح شوری برمیزان تجمع یون سدیم …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ۷۰
شکل ۴-۱۹برش‏دهی اثر متقابل سطوح سالسیلیک اسید در هر سطح شوری برمیزان تجمع یون پتاسیم …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ۷۱
شکل ۴-۲۰برش‏دهی اثر متقابل سطوح سالسیلیک اسید در هر سطح شوری برمیزان تجمع پرولین ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ۷۲
شکل ۴-۲۱برش‏دهی اثر متقابل سطوح سالسیلیک اسید در هر سطح شوری برمحتوای نسبی آب ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ۷۴
شکل ۴-۲۲برش‏دهی اثر متقابل سطوح سالسیلیک اسید در هر سطح شوری بر نشت الکترولیت ……………. ۷۵
فصل اول
مقدمه
فصل اول
مقدمه
۱-۱ بیان مسئله و ضرورت اجرای تحقیق
۱-۱-۱ شبدر برسیم
شبدر برسیم یاشبدر مصری^[۱] گیاهیاست یکساله، بهاره، مقاوم در برابر شرایطنامساعدو از خانواده بقولات می‏باشد. شبدر برسیم یکی از گیاهان خانواده لگومینوز است که پتانسیل نسبتا خوبی برای تثبیت نیتروژن اتمسفر و بنابراین افزایش ذخیره نیتروژن خاک دارد. علاوه بر این، از لحاظ غذای دام، کود سبز و پوشش گیاهی نیز بسیار حائز اهمیت است. کیفیت علوفه شبدر برسیم اغلب مشابه یونجه است ولیدر بعضی شرایط میزان عناصر قابل هضم آن بیشتر و میزانپروتئین خام آن کمتر از یونجه گزارش شده است. شبدر برسیم یک گیاه علوفه‏ای استکه در مناطق گرم سواحل جنوب و حتی در مناطق معتدل نیز رشد خوبیدارد و بر خلاف سایر شبدرها در مقابل سرما حساس است. این گیاه نسبت به شوری در گروه گیاهان نسبتا حساس به شوری قرار می‏گیرد و از این رو بهبود رشد و نمو آن در خاک‏های شور مورد توجه قرار گرفته است(رووه و فیربرادر، ۲۰۰۳^[۲] وانکوویچ و پات^[۳]، ۲۰۰۰).

۳

یکی از واژگانی که گاه درمعنای کارشناس به کار رفته، واژهی« مصدّق» است. البته مصدّق مرادف کارشناس نیست، بلکه در دو معنا استعمال شده است:
۱- در فقه به عامل وصول زکات «مصدّق» گفته شده است.^[۴۴] ۲- «دراصطلاح آیین دادرسی شخص یا اشخاصی که اصحاب دعوی به تراضی کتبی یا شفاهی آنها را معیّن میکنند تا اخبار یا اظهار نظر آنان برای طرفین حجّت باشد، مصدّق نامیده میشوند».^[۴۵] به طور مثال اگر موجر و مستأجری شرط کرده باشند که در تشخیص تخلّف مستأجر از شروط اجاره، نظر شخص ثالثی مورد قبول طرفین باشد، در اینجا نظر شخص مذکور به عنوان «مصدّق» و نه داور، لازم الاتّباع است.

به عبارت دیگر میتوان گفت «مصدّق»، کارشناس غیررسمی است که نظر او مورد قبول اصحاب دعوی است. در آیین دادرسی مدنی مصوّب ۱۳۷۹ سخنی از «مصدّق» به میان نیامده است.
۲-مقایسهی کارشناسی با معاینهی محلّی:
ازآنجا که گاه در معاینهی محل از کارشناسی نیز بهره گرفته میشود، ابتدا به تعریف معاینهی محل و شناخت ماهیّت آن و سپس به بیان رابطه کارشناسی و معاینهی محل پرداخته خواهد شد.

۲-۱تعریف معاینهی محل:

معاینهی محل در قانون مدنی جزء ادله اثبات دعوی ذکر نشده و در قانون آیین دادرسی مدنی در مبحث رسیدگی به دلائل آمده است.
«معاینهی محل عبارت از دیدن وضعیت محل مورداختلاف به وسیلهی دادگاه میباشد. در محل مورد اختلاف، گاه قراین و اوضاع واحوالی موجود است که میتواند راهنمای دادگاه برای کشف حقیقت قرار گیرد، چنانکه در بعضی از امارات است».^[۴۶] دادرس در معاینهی محل در صدد مشاهده و بررسی شخصی– به صورت مستقیم– در خصوص امور موضوعی است.
در حقوق اسلام اگر چه اصطلاح خاصی برای معاینهی محل وجود ندارد؛ اما میتوان گفت معاینهی محل به عنوان یک تأمین دلیل به نام «اثبات حجاج»^[۴۷] پذیرفته شده است؛ یعنی مواردی که خواستهی دعوی از اعیان است و امکان آوردن آن به دادگاه وجود ندارد، قاضی یا امین او برای به دست آوردن اطلاعات به ملاحظه و معاینهی آن، در محل میپردازد.

۲-۲ ماهیّت معاینهی محل:

۱- بعضی معاینهی محل را دلیل اجتهادی^[۴۸] دانسته و معتقدند: «به لحاظ این که (معاینهی محل) از ادلّهی اجتهادی است، لذا مباشرت شرط است وغیر قاضی حق ندارد این قرار را انجام دهد چون ملکهی استنباط واجتهاد ندارد».^[۴۹]
۲-معاینهی محل به تصریح مادهی ۲۵۵ قانون آیین دادرسی مدنی امارهی قضایی است، نه دلیل اجتهادی.
شیخ انصاری در تعریف دلیل اجتهادی میگوید: «امارهای که شارع آن را به خاطر کشف و حکایت بالقوه از واقع معتبر کرده باشد. اگر در احکام باشد، «دلیل اجتهادی» نام دارد و اگر در موضوعات باشد، «امارهی معتبر» نام دارد».^[۵۰]
از آنجا که معاینهی محل وسیلهی احراز و اثبات امور موضوعی^[۵۱] میباشد، امارهی معتبر قضایی و مفید ظن فعلی و از ابزارهای آگاهی و علم قاضی است.^[۵۲] بنابراین اجرای قرار معاینهی محل میتواند توسط دادرس یا دادرس علیالبدل و یا ضابطین (وحتی گاه به صورت نیابت) صورت گیرد و الزامی در انجام معاینهی محل توسط خود دادرس نیست، و حتی در برخی از موارد بدون حضور و نظر کارشناس، انجام معاینهی محل امکان پذیر نمیباشد.
از طرفی اجرای معاینهی محل توسط دادرسی که اجتهاد و ملکهی استنباط دارد، در دستگاه قضایی با دشواریهایی روبهروست؛ زیرا اولاً؛ کثرت نیاز به معاینهی محل، مستلزم هزینه کردن وقت دادرس میباشد. ثانیاً؛ دادرس به تعداد کافی وجود ندارد. ثالثاً؛ عنصر اجتهاد در اکثر قضات فعلی موجود نیست.

۲-۳ رابطه کارشناسی و معاینهی محل:

«قرار معاینهی محل» معمولاً همراه با تحقیق محلی صادر شده و گاه با کارشناسی توأم میشود؛ یعنی در معاینهی محل درموارد ساده که تشخیص آن برای دادرس به آسانی امکان پذیر بوده ونیازمند اطلاعات و تخصّص و دانش ویژه و خاصّی نباشد، تنها قرار معاینهی محل صادر میشود. اما گاه موضوع به آسانی قابل تشخیص نیست و معاینهی محل نیاز به یک سری اطّلاعات تخصّصی و فنّی دارد که ممکن است خود دادرس به آن اطلاعات، علم و آگاهی نداشته باشد که در این جا باید از کارشناسی بهره گیرد و قرار توأمان صادر کند.
با توجه به اینکه کارشناسی گاه در ضمن معاینهی محل صورت میگیرد، میتوان گفت رابطه این دو عموم و خصوص من وجه است و وجه اشتراک در معاینهی محلی است که کارشناس انجام میدهد.

مبحث دوم: انواع کارشناس وکارشناسی

گفتار اول : انواع کارشناس درحقوق

۱ـ کارشناس رسمی:

در قانون چه در قانون آیین دادرسی مدنی- در مبحث رجوع به کارشناس و چه در قانون کارشناسان رسمی دادگستری، تعریفی از «کارشناس رسمی» ارائه نشده است.
ادارهی حقوقی قوهی قضاییه در تعریف کارشناس رسمی میگوید: «کارشناس رسمی کسی است که با توجه به قانون کارشناسان رسمی دادگستری مصوّب ۱۸/۱/۸۱ پروانهی کارشناس رسمی او صادر شده است».^[۵۳]
درتعریف دکتر لنگرودی از کارشناس رسمی نیز آمده است: «کارشناسی که دارای پروانهی کارشناسی باشد».^[۵۴] البته باید گفت که (داشتن پروانه) تنها یکی از شرایط احراز صلاحیت کارشناس رسمی به شمار میرود. پس تعریف کارشناس رسمی به دارندگان پروانهی رسمی کارشناسی، تعریف کاملی نیست. بنابراین در تعریف کارشناس رسمی میتوان گفت:
«کارشناس رسمی کسی است که با داشتن شرایط مندرج در مادهی ۱۵ قانون کارشناسان رسمی دادگستری^[۵۵] موفق به أخذ پروانهی کارشناسی شده و موظف به رعایت مقرّرات مندرج در قانون کارشناسان رسمی و آییننامهی آن و آیین دادرسی میباشد».
با توجّه به تعریف فوق این سؤال مطرح میشود که آیا کارشناسانی که از طریق مادّهی ۱۸۷ مبادرت به أخذ پروانهی کارشناسی می کنند، کارشناس رسمی محسوب میشوند؟
در پاسخ باید گفت؛ ادارهی حقوقی قوّهی قضاییه کارشناسانی را که از این طریق پروانه أخذ
میکنند، در حکم کارشناس رسمی دادگستری دانسته است.^[۵۶]

۲-کارشناس غیررسمی:

کارشناس غیررسمی کسی است که «برای اظهار نظر کارشناسی دعوت میشود و پروانهی کارشناسی نداشته باشد».^[۵۷]
پس کارشناس غیررسمی، عضو کانون کارشناسان رسمی دادگستری نیست. هر چند تعریف فوق خبرهی محلّی راهم شامل میشود، اما باید گفت رابطه کارشناس غیررسمی و خبرهی محلی، عموم وخصوص مطلق است و وجه افتراق در «کارشناس غیررسمی غیر خبرهی محلّی» میباشد؛ زیرا هر خبرهی محلّی کارشناس غیررسمی است، اما کارشناس غیررسمی الزاماٌ خبرهی محلّی نیست، به طور مثال ممکن است بازرس فنّی کار و یا افسر کاردان فنی ادارهی راهنمایی و رانندگی باشد.^[۵۸]
در قانون آیین دادرسی مدنی مصوب ۱۳۷۹ تنها یک بار آن هم در مادهی ۲۶۸ از کارشناس «غیررسمی» نام برده شده، آنجا که مقرّر داشته است: «… کارشناسی که به تراضی انتخاب میشود ممکن است غیر از کارشناس رسمی باشد».
ممکن است از عبارت (فوق)… چنین استنباط شود که دادگاه موظف است کارشناس را از میان کارشناسان رسمی انتخاب کند (و تنها درصورت انتخاب کارشناس توسط طرفین، میتوان کارشناس غیررسمی را انتخاب کرد)، اما این استنباط با ظاهر مواد قبل که دست دادگاه را برای انتخاب هر کارشناسی باز گذاشته بود، متعارض است.^[۵۹]
در هر حال در قانون آیین دادرسی مدنی و قانون کارشناسان رسمی دادگستری مصوّب ۱۳۸۱ مادهی جداگانهای که به کارشناس غیررسمی اختصاص داشته باشد، وضع نشده است. اما در گذشته مادهی ۲۹ قانون کارشناسان مصوّب ۱۳۱۷ به کارشناس غیررسمی اختصاص داشته و به نحوهی انتخاب و وظایف او پرداخته و درتبصرهی مادّهی یک قانون مذکور آمده است: «در صورت تراضی میتوانند از غیر کارشناسان رسمی انتخاب نمایند».^[۶۰]

گفتار دوم : انواع کارشناس در فقه

۱-کارشناس غیرشرعی^[۶۱]

امروزه با توجه به پیشرفت علوم، فنون و تخصّصهای پیچیده، تنوع و تعدّد کارشناسی در رشته های مختلف رو به گسترش و افزایش است. در اینجا با صرفنظر از رشته های مختلف که به تعدّد آنها کارشناس وجود دارد، واژههایی که به معنای کارشناس و خبره بوده و به عنوان یکی از اقسام کارشناس مطرح شده مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
قبلاً گفته شد که واژهی «خبره» درمتون فقهی و حقوقی قدمت بیشتری داشته و به معنای کارشناس (در هر رشته فنّی) میباشد. بر خلاف امروز که به خبرگان در هر رشته کارشناس گفته میشود، در حقوق اسلام و فقه برای انواع مختلف کارشناسان با توجه به رشته های مختلف تخصّصی، از واژه های گوناگونی استفاده شده و عناوین خاصی در این مورد ضبط شده است.^[۶۲] که از جمله میتوان به این موارد اشاره کرد: «خارص، قائف، عرّاف، مقوّم، قاسم، مترجم».

۱-۱ «خارص»:

ریشهی خارص «اَلخرص (مصدر)» به معنای «گمانهزنی در اموری که نسبت به آن یقین پیدا نمیکند».^[۶۳] و خَرصُ النخل و الکرم به معنای «تخمین خرما و تاک … گمانهزنی و تخمین خرمای خشک برروی درخت و یا کشمش بر روی درخت انگور است».^[۶۴]وخارص، فاعل و در لغت به «معنای تخمینزننده^[۶۵] و« کسی که بازدید کند میوه را بردرخت و کشت را بر زمین»^[۶۶] آمده است.
در اصطلاح خارص یعنی «کارشناسی که نسبت به مورد کارشناسی از روی تخمین و گمان نظر میدهد».^[۶۷]به طور مثال« در «بیع عریّه»^[۶۸] برای علم به مبیع، مشاهده کافی نیست».^[۶۹] و باید «نظر کارشناس (خارص) را جلب کرد. کارشناس باید بگوید که اگر رطب آن درخت خشک شود، تخمیناً وزن آن چه مقدار میشود».^[۷۰]
در روایتی به نقل از سکونی از امام صادق(ع) آمده است: «رسول خدا (ص) در بیع عریّه اجازه فرمود که خرما به تخمین خریداری شود».^[۷۱]پس «خارص کارشناسی است که تخمین او شرعاً حجت است».^[۷۲]
دکتر لنگرودی میگوید: «این یک ظنّ خاص (استثنایی) است که در موضوعات به کار میرود و قانونگذار آن را حجّت دانسته است. همین حجّت دانستن ظن معین، با نهادن اسم ویژه بر آن، تلویحاً دلیل عدم حجیّت هر ظن است. در مورد سایر کارشناسان نمیتوان به ظن و تخمین آنان عمل کرد وگرنه آنان را هم خارص مینامیدند».^[۷۳]
«مورد کار خارص نیز فقط محصولات سردرختی و کشاورزی نیست، بلکه در مسائل مربوط به وصول زکات جنسی نیز از وجود خارص استفاده میشد. عبدالله بن رواحه نیز خرّاصی بود که زیر نظر نبی(ص) عمل میکرد».^[۷۴]

۱-۲ «قائف»:

قائف در لغت از ریشهی «قوف، قیافه (مصدر)» میباشد. اهل لغت «قیافه» را اینگونه معنا کردهاند:
«شناختن نسبت مولود با نگاه کردن به اعضای مولود و اعضای پدر او، ملحق کردن بعضی از مردم به بعض دیگر».^[۷۵]
و قیافه شناسی «علمی است که از چگونگی استدلال از هیأتهای اعضای دو شخص، به مشارکت و یگانگی میان آن دو در نسب و ولادت و سایر احوال بحث میکند. اینگونه استدلال در میان عرب به بنیمدلج اختصاص داشت و آموختن آن ممکن نیست و بنای این علم اساس حدس و تخمین و گمان است نه یقین و استدلال، از اینرو دراینباره کتابی نوشته نشده و تعلیم و تعلّمی حاصل نگردیده است».^[۷۶]
درتعریف «قائف» گفته شده است:

۰٫۱۲۹

۲٫۲

۰٫۰۲۸

متغیر ساختگی اجتناب از کاهش سود در متغیر ساختگی کاهش فروش در لگاریتم نرخ رشد درآمد فروش

γ_۲

۱٫۰۹

۱٫۸۱

۰٫۰۶۹

ASINT در متغیر ساختگی کاهش فروش در لگاریتم نرخ رشد درآمد فروش

_۲δ

۰٫۴۸-

۳٫۸۶-

۰٫۰۰۱

متغیرساختگی کاهش درآمد در دو دوره متوالی در متغیر ساختگی کاهش فروش در لگاریتم نرخ رشد درآمد فروش

_۱δ

۰٫۱۳

۲٫۲۲

۰٫۰۲۶

آماره­ های موزون برآورد مدل پژوهش

آماره­ی F

۲۳۳٫۰۷

دوربین واتسون

۲٫۲۴

احتمال آماره­ی F

۰٫۰۰۰

ضریب تعیین تعدیل شده

۰٫۷۰

بنابراین ضرایب مدل انگیزه اجتناب از کاهش سود را به صورت زیر تصریح می­نماییم.

ΔlnOC_it = ۰٫۰۲۵ + ۱٫۸ EDEC_it + { ۰٫۷۴ +۰٫۱۲۹ EDEC_it } ΔlnREV_it + { (۰٫۱۸) +۱٫۰۹ EDEC_it +۰٫۱۳ SUC-DEC_it+(0.48) ASINT_it }×REVDEC_it ΔlnREV_it + ε_it
طبق جدول (۴-۶)، با افزایش سطح فروش به میزان ۱%، لگاریتم نرخ رشد هزینه­ های عملیاتی ۰٫۷۴% افزایش می­یابد. همچنین با کاهش ۱% سطح فروش، هزینه­ های عملیاتی، به میزان ۰٫۵۶% (۰٫۱۸- ۰٫۷۴) کاهش می­یابد، که نشان­دهنده وجود رفتار چسبنده هزینه­ های عملیاتی است.
همان­طور که نتایج آزمون مدل اجتناب از کاهش سود نشان می­دهد، مقدار ضریب γ_۲ ، (۱٫۰۹) برآورد شده است که مثبت بوده و در سطح اطمینان ۹۵% معنی­دار می­باشد. با این مقدار γ_۲ و بر اساس توضیحات، فرضیه اول برای انگیزه­ اجتناب از کاهش سود (انگیزه­ اجتناب از کاهش سود، منجر به کاهش چسبندگی هزینه­ها می­ شود.) تأیید می­ شود.
همچنین، مجموع ضرایب γ_۲ + γ_۱ (۱٫۲۱۹=۱٫۰۹+ ۰٫۱۲۹) برآورد شده است که مثبت بوده و تقریبا ًدر سطح اطمینان ۹۵% معنی­دار می­باشد. با این مقدار مجموع ضرایب و بر اساس توضیحات، فرضیه دوم برای انگیزه­ اجتناب از کاهش سود (با کاهش سطح فروش، مدیران در صورت تمایل به اجتناب از کاهش سود، هزینه­ها را سریع­تر از زمانی که انگیزه­ای برای آن ندارند، حذف می­ کنند.) نیز تأیید می­ شود.
P-value (γ_۱ ) = ۰٫۰۲۸
P-value (γ_۲ ) = ۰٫۰۶۹

نمایشگر ۳-۳ . آزمون اعتبار متغیرهای تحقیق
ازنظر میزان اعتبارپرسشنامه درروش آلفای کرونباخ داشتن ضریب آلفا کمتراز۶۰% عموما” ضعیف تلقی می شودواعتبارباحداقل۷۰% قابل قبول وبالاتراز۸۰% خوب می باشد(دانایی فرد،الوانی،آذر،۱۳۸۳).پس درتحقیق فوق پرسشنامه طراحی شده در تمام شاخص ها ازاعتبار و پایایی خوبی برخوردار است.
۲-۱-۷-۳- تحلیل روایی^[۲۳۵] پرسشنامه
روایی پرسشنامه از دو روش روایی محتوا و روایی عاملی بررسی گردیده است. در ابتدا نظرات خبرگان در مورد پرسشنامه بررسی و اعمال گردید و سپس با بهره گرفتن از داده های گرآوری شده روایی عاملی بررسی گردید. روایی عاملی از طریق تحلیل عاملی اکتشافی انجام گردید که نتایج آن در فصل چهارم ارائه خواهد شد. روایی عاملی صورتی از روایی سازه است که با بهره گرفتن از تحلیل عاملی انجام می شود.یک عامل، یک متغیرفرضی(سازه)است که نمرات مشاهده شده را در یک یا چند متغیر تحت تاثیر قرار می دهد. هرگاه تحلیل عاملی روی یک ماتریس همبستگی صورت گیرد، آزمونهایی که تحت تاثیر عوامل خاصی قرار گرفته دارای بار عاملی بالا در آن عامل است(سرمدودیگران، ۱۳۸۵). کلیه سوالات استخراج شده مبتنی برنظریات علمی و مدلهای از پیش تعیین شده است و اساسا تدوین این پرسشنامه مبنای نظری داشته که در ادبیات تحقیق گزارش گردیده است. پس از اجرای پرسشنامه در سطح گروه نمونه (۳۵۴ نفر) با بهره گرفتن از تحلیل عاملی اکتشافی، عاملهای مهم این پرسشنامه استخراج گردید و با مدل نظری مقایسه شد.
۸-۳٫ روش های تجزیه و تحلیل داده های آماری
پس از آنکه محقق داده ­ها را گرد آوری­، استخراج وطبقه بندی وجداول توزیع فراوانی ونسبت های توزیع را تهیه کرد ، باید مرحله جدیدی از فرایند تحقیق که به مرحله تجزیه وتحلیل داده ها معروف است آغاز شود ؛ این مرحله خود شامل دو شیوه تحلیل کیفی وتحلیل کمی است­­(حافظ نیا ،۱۳۸۵ ). استفاده از روش های آماری (­کمی­) با توجه به نوع و روش تحقیق وهدف محقق متفاوت است واز روش های ساده واولیه آماری تا روش های پیچیده را شامل می­ شود­. استفاده از روش های آماری به دو شکل توصیفی واستنباطی انجام می­گیرد (همان منبع ۱۳۸۵­).
آمار توصیفی را عمدتا مفاهیمی از قبیل جدول توزیع فراوانی ونسبت­های توزیع­،نمایش هندسی و تصویری توزیع­، اندازه­ های گرایش به مرکز ، اندازه­ های پراکندگی ونظایر آن تشکیل می­دهد­.آمار توصیفی برای تبیین وضعیت پدیده یا مساله یا موضوع مورد مطالعه مورد استفاده قرار می­گیرد یادر واقع ویژگیهای موضوع مورد مطالعه به زبان آمار تصویر سازی وتوصیف می­ شود (همان منبع ، ۱۳۸۵ ).

در تحلیلهای ­آمار استنباطی ­همواره نظر بر این ­است که نتایج ­حاصل از مطالعه گروه کوچکی به نام نمونه چگونه به گروه بزرگتری به نام جامعه تعمیم داده شود­. به عبارتی محقق بر مبنای ارزشهای حاصله در نمونه به آزمون فرضیه متوسل می­ شود و تکنیکهای آماری مورد نیاز از طریق آمار استنباطی تامین می­ شود.­در واقع از دو طریق به تحلیل داده ­ها می پردازد :
۱-برآورد ارزشهای جمعیت از طریق ارزشهای نمونه
۲-آزمون فرضیه ­ها
در این تحقیق نیز پس از جمع­آوری پرسشنامه ­ها و استخراج پاسخها برای تبدیل داده ­ها­ی اولیه حاصل از پرسشنامه ­ها به حالت قابل استفاده با بکارگیری نرم افزار اس.پی.اس.اس^[۲۳۶] و ورود اطلاعات به آن به استخراج آمار توصیفی با دسته­بندی اطلاعات­،تبدیل اطلاعات دسته بندی شده به فراوانی،­میانگین آماری و جداول یک بعدی و دو بعدی اقدام شدو سپس نرمال بودن تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است و وضعیت مولفه­های تحقیق مورد آزمون قرار گرفته و در ادامه با بهره گرفتن از تحلیل مسیر توسط نرم افزار لیزرل^[۲۳۷] مدل مسیر ترسیم گشته و فرضیات تحقیق مورد آزمون واقع شدند­.
۱-۸-۳٫ آزمون های آماری مورد استفاده
۱-۱-۸-۳٫ تجزیه و تحلیل واریانس فریدمن ^[۲۳۸]
این آزمون هنگامی به کار می‌رود که داده‌های آماری حداقل ترتیبی باشند و بتوان با مفهوم ترتیبی آنها را در رده‌بندی دو طرفه مرتب نمود. در این آزمون ارزش متغیر­ها برای هر مورد رتبه بندی می­ شود­. رتبه ­های پایین میانگین­ها به ارزش­های کم متغیر­ها و رتبه ­های بالای میانگین­ها به ارزش­های بالا­تر تخصیص می­یابد. به طور کلی آزمون فریدمن بررسی می­ کند که آیا رتبه ­های میانگین­ها بین متغیر­ها متفاوت است یا خیر؟
به کمک این آزمون می‌توان متغیرهای موجود در تحقیق را رتبه‌بندی نمود. (صدقیانی، ابراهیمی، ۱۳۸۱).
آماره آزمون فریدمن  به شرح زیر تعریف می‌شود.

که در آن:
تعداد موارد یا پاسخ دهندگان = n.
تعداد متغیرهایی که رتبه‌بندی می گردند = k.
حاصل جمع رتبه‌های داده شده به متغیرها از سوی پاسخ دهندگان = R.
۲-۱-۸-۳٫ مدل لیزرل^[۲۳۹]
مدل لیزرل برای اولین بار در اوایل دهه ۱۹۷۰ توسط جیمز وارد کیس لینگ ^[۲۴۰] ، کارل جورسکاگ ^[۲۴۱] ، و دیوید وایلی^[۲۴۲] تنظیم و ارائه شد . بهمین دلیل گاهی اوقات آن را مدل جی. کی. دبلیو^[۲۴۳] می­نامند ( بنتلر ، ۱۹۸۰ )­. ولی این مدل بیشتر با نام جورسکاگ همراه است و از زمانی که وی برای اولین بار مدل لیزرل را معرفی کرد­، مدلهای ساختار کوواریانس اشتهار قابل توجهی در میان پژوهشگران جدی در بسیاری از زمینه های تحقیقی و کاربردی کسب کرده است­. این اشتهار اساسا” به دو دلیل بوده است
۱ – این مدلها قادرند روابط علی و تئوریکی را که پژوهشگران به هنگام تفکر درباره فراگرد های علی و روابط بین متغیرها در نظر دارند ، به طور بسیار ساده و ملموس منعکس کنند.
۲ – با نرم افزار کامپیوتری که بر این مبنا ایجاد شده ، برآورد پارامترهای مدل در قالبی بسیار ساده امکان پذیر شده است .
در مدلهای ساختار کوواریانس هدایت پژوهش از طریق تئوری صورت می گیرد . نخست روابط بین متغیرها توسط تئوری در قالب یک نمودار تحلیل مسیر مشخص ، و سپس پارامترهای مربوط به آن مدل برآورد و تحلیل می شوند . پارامترهای برآورد شده توسط نرم افزار کامپیوتری دقیقا” مشابه ضرایب رگرسیونی در تحلیل رگرسیون چند متغیره است و معانی و تفاسیر کاملا” مشابهی دارند ( قاضی طباطبائی ، ۱۳۷۴ ) .
به طور کلی ، در علوم اجتماعی و رفتاری بیشتر نظریه ها و مدلها در قالب مفاهیم نظری بیان می شوند که مستقیما” قابل مشاهده و اندازه گیری نیستند . در چنین مواقعی معمولا” از تعدادی معرفها یا نشانگرها برای اندازه گیری و مطالعه این متغیرهای نظری استفاده می شود . دو مسئله اساسی در استنباط علی از مسایل علوم اجتماعی و رفتاری وجود دارد که عبارتند از :‌
۱ – اندازه گیری : اندازه گیریهای مشاهده شده واقعا” چه چیزی را اندازه می گیرند ؟ چگونه و با چه دقتی می توان نوع اشیایی را که باید اندازه گرفته شوند ، مشخص کرد ؟ روایی و اعتبار اندازه گیریهای انجام شده را چگونه می توان تعیین و بیان کرد ؟
۲ – روابط علی بین متغیرها و قدرت تبیین نسبی آنها : چگونه می توان روابط علی پیچیده را بین متغیرهایی که مستقیما” قابل مشاهده و اندازه گیری نیستند ، ولی در معرفهای
جایز الخطا و یا خطا دار منعکس هستند ، استنباط کرد ؟ چگونه می توان قدرت رابطه را بین متغیرهای نهفته ارزیابی کرد ؟‌
در پاسخ به چنین پرسشهایی درباره استنباط علی ” مدل های لیزرل ” به شکل جامع از دو قسمت تشکیل می شوند :
الف – مدل اندازه گیری ^[۲۴۴]
ب­­ - مدل تابع ساختاری ^[۲۴۵]
مدل اندازه ­گیری پاسخ پرسش اول­، یعنی چگونگی اندازه گیری متغیرهای مکنون­^[۲۴۶] ، توسط متغیرهای مشاهده شده و روایی و اعتبار آنها را مطرح و مشخص می­ کند .
مدل تابع ساختاری­، پاسخ پرسش دوم­، یعنی روابط علی بین متغیرهای مکنون را مشخص می کند و تاثیرات علی و میزان واریانس تبیین شده و تبیین نشده را مورد ارزیابی قرار می­دهد ( قاضی طباطبایی ، ۱۳۷۷ ) .
مدلهای اندازه ­گیری در علوم رفتاری و اجتماعی­، در مواردی اهمیت دارند که مفاهیمی مانند رفتارها­، نگرشها­، احساسات و انگیزه های مردم مورد مطالعه قرار می گیرند . بیشتر ابزارهای اندازه گیری چنین مفاهیمی­، خطای اندازه گیری بسیار زیادی دارند­. مدل اندازه گیری لیزرل می تواند چنین خطاهایی را مورد توجه قرار دهد­. در لیزرل ، این ضرایب مجهول در یک مجموعه از معادلات خطی ساختاری برآورد می­شوند­. متغیرهای موجود در دستگاه معادلات ، ممکن است هم متغیرهای مشاهده شده و هم متغیرهای مکنون باشند که مستقیما” مشاهده و اندازه گیری نشده اند ، ولی به متغیرهای مشاهده شده مربوطند . مدل مذکور بر این فرض استوار است که یک ساختار علی بین مجموعه ای از متغیرهای مکنون وجود دارد و متغیرهای مشاهده شده معرفها و نشانگرهای آنها هستند­، متغیرهای مکنون­، هم می­توانند به عنوان مجموعه ­ای خطی از متغیرهای مشاهده شده فرض شوند­ و هم به عنوان متغیرهای میانی در یک زنجیره علی مطرح شوند .
روش لیزرل­، بخصوص برای برآورد نیاز مدلهایی طراحی شده است که دارای متغیرهای مکنون ، خطای اندازه گیری­، روابط علی متقابل یا دو طرفه­، همزمان و در هم تنیده باشند­. همچنین­، لیزرل طیف وسیعی از مدلهای سودمند برای علوم رفتاری و اجتماعی­، مانند تحلیل عوامل تائیدی­، تحلیل مسیر­، مدلهای اقتصاد سنجی برای مقاطع زمانی­، مدلهای یک طرفه و دو طرفه برای تحلیلهای مقطعی و متوالی­، و مدلهای ساختاری کوواریانس را در بر می­گیرد ( همان منبع ، ۱۳۷۴­)­. در یک مدل لیزرل روابط بین متغیرهای مکنون­، در قالب دو نوع متغیرهای برونزا­^[۲۴۷] و متغیرهای درونزا ^[۲۴۸] از طریق بردارهایی که از متغیرهای برونزا به طرف متغیرهای درونزا کشیده می­شوند مشخص می­ شود­. این روابط نشان دهنده مدل تابع ساختاری است­. ضریب این بردارها نشان دهنده میزان تاثیر متغیرهای مکنون برونزا روی متغیر درونزا است و ضرایب بردارهای میان متغیرهای درونزا نشان دهنده تاثیر متغیرهای مکنون درون زا روی سایر متغیرهای درونزا هستند . ^[۲۴۹]
شاخصهای آزمون تناسب مدل بر مبنای کوواریانس داده ­های مشاهده شده در مقابل پیش بینی شده :
این دسته از شاخصها بر مبنای مقایسه داده ­های نمونه با داده ­های برآورد شده به دست می ­آید . بنابر­این­، شاخصها از تابع تفاوت قراردادی^[۲۵۰] برای محاسبه استفاده می­ کنند­. انواع این شاخصها به شرح زیر است :
۱ – شاخص کااسکوئر^[۲۵۱] : این شاخص عمومی ترین آزمون تناسب مدل است . در مدلهایی که کای دو معنی­دار است­، مد فاقد تناسب رضایت بخش است­. به عبارت دیگر شاخص کای دو معیار عدم تناسب قلمداد می­ شود­، و معنی­دار بودن ارزش کای دو به این مفهوم است که بین ساختار کوواریانس مدل پیشنهادی و ماتریس کوواریانس داده های مشاهده شده تفاوت معناداری وجود دارد­. بنابر این مدل پیشنهادی محقق رد می شود . اما اگر کای دو کمتر از ۵/۰ باشد ، مدل محقق پذیرفته می شود
۲ – شاخص ” جی اِف آی­”^[۲۵۲] : شاخص “­­جی اف آی­” در حقیقت درصد کوواریانسهای مشاهده شده­^[۲۵۳] به کوواریانسهای تعیین شده ^[۲۵۴] در مدل است­. بدین ترتیب­، این شاخص نمی­تواند درصد خطای توضیح داده شده به وسیله مدل را تبیین کند­، و بر خلاف  در رگرسیون چند متغیره که نشان دهنده واریانس خطاست­، این شاخص نشان دهنده خطا در تولید مجدد ماتریس کوواریانس – واریانس است­. به صورت قراردادی ، وقتی مدلی پذیرفته می شود که تعداد این شاخص برابر یا بیش از ۹/۰ باشد­. اما از آنجایی که شاخص مذکور در مقایسه با شاخصهای تناسب دیگر عموما” بزرگتر است ، برخی عدد ۹۵/۰ را پیشنهاد کرده اند .
۳ – شاخص ” اِجی اِف آی ^[۲۵۵] ” : از آنجا که شاخص ” جی اف آی ” نسبت به حجم نمونه شدیدا” حساس است ، شاخص دیگری معرفی شده که تغییر یافته شاخص ” جی اف آی ” است . در این شاخص به جای جمع کل مجذورات ، از میانگین مجذورات در صورت کسر و (جی اف آی – ۱ ) در مخرج کسر استفاده می­ شود که تا حدودی معیار “­جی اف آی­” را نسبت به حجم نمونه و درجات آزادی تعدیل می­ کند­. این شاخص نیز همانند­” جی اف ای­” بین صفر و یک تغییر می­ کند و سطح پذیرش معدل برای این شاخص نیز ۹/۰ است .
۴ – شاخص ” آر. ام. اس. آر­”^[۲۵۶] ‌: این شاخص برابر است با میانگین ریشه دوم
باقیمانده­های مجذور شده­، و تفاوت واریانس و کواریانس نمونه را از واریانس کوواریانس برآورد شده نشان می­دهد­. چون این شاخص متوسط باقیمانده­های گزارش شده در مدل است­، بنابر این هر چه به صفر نزدیکتر باشد تناسب مدل بهتر خواهد بود .
۵– شاخص­"­اس. آر. ام. آر.­”^[۲۵۷]­: این شاخص متوسط باقیمانده­های استاندار شده در مدل است و تفاوت واریانس و کوواریانسهای مشاهده شده را از واریانس و کوواریانس پیش بینی شده نشان می­دهد­. بنابر­این هر چه شاخص­” اس آر. ام آر.­” کوچکتر باشد­، مدل تناسب بهتری با داده ­های واقعی دارد­. این شاخص همانند شاخص­” آر. ام. اس. آر­” است­، با این تفاوت که از باقیمانده­های استاندارد برای محاسبه استفاده می­ کند­(­باقیمانده­های استاندارد از تقسیم باقیمانده­ها بر خطای استاندارد باقیمانده­ها به دست می ­آید.
فصل چهارم

ابعاد بازاریابی اجتماعی
برخی، بازاریابی اجتماعی را خیلی کارآمد نمی دانند اما از اصول و فنون بازاریابی عمومی برای نیل به اهداف غیرتجاری خود استفاده می کنند. بازاریابی اجتماعی تغییر به ظاهر رفتارهای تعاملی در مقابل شرایط محیط زیستی، اجتماعی، سیاسی و تکنولوژیکی با منابع محدود را در بر میگیرد. اگر هدف بازاریاب های بازرگانی رضایت سهامداران باشد، هدف بازاریاب های اجتماعی برآورده کردن نیاز جامعه برای بهبود کیفیت زندگی است. این امر نیازمند رویکرد درازمدت است که فراتر از کاربرد فردی است و یک گروه یا سازمان را در برمی گیرد. از این رو نتایج مطلوب بازاریابی اجتماعی معمولا در هاله ای از ابهام قرار دارد: محصولات پیچیده‌ترند و تقاضاها متفاوت (Kotler & Lee, 2007).

گروه های هدف در چالش با یکدیگرند و درگیری کاربران بیشتر و رقابت گسترده تر است. هر چند مانند بازاریابی عمومی، همواره تمرکز بر رفتار بوده است. بازاریابی اجتماعی بر اساس تبادل اختیاری هزینه ها و منافع مابین دو یا چند طرف است. به همین منظور، بازاریابی اجتماعی چهارچوب مفیدی را برای برنامه ریزی اعمال می کند، چهارچوبی که بازاریاب های اجتماعی می توانند با رویکردهای دیگر در زمانی که مسایل بومی، ملی، منطقه ای و جهانی به شدت بحرانی شده اند ادغام نمایند. سایر رویکردها شامل حمایت، تجهیز جوامع، ایجاد اتحاد استراتژیک با آژانس های بخش عمومی، سازمان های غیردولتی و بخش خصوصی و تاثیرگذاری بر رسانه هاست. علاوه بر سلامت عمومی، بازاریابی اجتماعی در زمینه های آموزشی، اقتصادی و محیط زیستی هم کاربرد دارد (ADB, 2010).
گروه آلان آندرسن در آمریکا، معیارهای شاخص بازاریابی اجتماعی را مشخص کرده اند. آنها قصد دارند درک اصول و تکنیکهای بازاریابی اجتماعی را آسان کرده و سیستم ثبات رویکرد مربوط به تأثیرگذاری، حفظ انعطاف و خلاقیت برای رفع نیازهای مختلف را ترغیب و امور مربوط به انتقال و کسب اطلاعات را تسهیل نموده و به نظارت و ارزیابی طرف های تجاری کمک کنند. شاخص های مهم دیگر شامل برنامه ریزی استراتژیک، شرکا و دخالت سهامدار، نظارت و ارزیابی و… است. با وجود این معیارهای ترویجی مرکز ملی بازاریابی اجتماعی در بازاریابی اجتماعی منحصر به فردند. این معیارهای عبارتند از:
جهت دهی: معیار جهت دهی بر جهت دهی قوی مشتریان با اهمیت درک اینکه مشتری از ارزش ها، تجارب، دانش، عقاید، نگرش و نیازهای او و همچنین بافت اجتماعی که در آن زندگی و کار می کند؛ آغاز می شود.
رفتار: رفتار به تمرکز آشکار بر درک موجود و تاثیر کلیدی بر آن و در عین حال توسعۀ اهداف آشکار رفتاری بر می گردد. این اهداف قابل تفکیک به مراحل عملی و قابل ارزیابی است.
نظریه: نظریه بر استفاده از نظریه های رفتاری برای درک رفتار انسانی و ایجاد برنامه هایی حول این محور دلالت می کند.
بینش: بینش درصدد دستیابی به درک و بینش عمیق انگیزه های افراد است.
تبادل: تبادل مبتنی بر استفاده از تبادل مفهوم است با درک آنچه از مردم انتظار می رود.
رقابت: رقابت منوط به استفاده از مفهوم رقابت است. رقابت یعنی درک عوامل تاثیرگذار بر مردم و رقابت آنها بر سر زمان خود.
تفکیک: مخاطب باید در استفاده از گروه های مختلف، به شکلی موثر روشن شود.
ترکیب روشها: این امر مستلزم استفاده از ترکیب روش های مختلف برای نیل به هدف رفتاری در سطح استراتژیک است. وقتی این روش به طور عملی مورد استفاده قرار گیرد به عنوان ترکیب بازاریابی شرح داده می‌شود (محمدسمسار، ۱۳۹۰).
مراحل انجام یک برنامه بازاریابی اجتماعی
پنج مرحله در اجرای یک برنامه بازاریابی اجتماعی مد نظر است:
۱) برنامه ریزی: شناسایی مشکل، گروه مخاطب و محیطی که قرار است برنامه در آن اجرا گردد.
۲) تولید مواد و پیام ها: پیام ها و مواد آموزشی که می توانند پیام مورد نظر را به گروه مخاطب انتقال دهند.
۳) پیش آزمون: با آزمون پیام ها و مواد تولید شده در گروه مخاطب، نقایص آن برطرف می شود.
۴) مداخله: برنامه به صورتی که طراحی شده، اجرا می شود.
۵) ارزشیابی و پس خوراند: تاثیرات اجرای برنامه بر گروه مخاطب سنجیده می شود. باید توجه داشت که این مرحله از برنامه در تمامی فرایند بازاریابی اجتماعی جاری است (Birkinshaw, 1998).
مدل عمومی استراتژی بازاریابی اجتماعی
تمرکز بیشتر بر عوامل راونشناختی و رفتاری، منجر به شکلگیری چارچوبهای خاصی از فرایند بازاریابی اجتماعی گشته است که تعدادی از شناخته شده ترین و مهمترین آنها در شکلهای (۲-۳) تا (۲-۵) ارائه شده است.

شکل ۲-۳- چارچوب بازاریابی اجتماعی مبتنی بر جامعه (CBSM)
(منبع: McKenzie-Mohr & Smith , 1999; Pickens, 2002)

شکل ۲-۴- مدل یکپارچگی بازاریابی اجتماعی و مداخلات تغییر رفتار کاربردی (ABC)
(منبع: Geller, 1989)

شکل ۲-۵- چارچوب تغییر رفتار کاربردی (ABC)
(منبع: , ۱۹۹۶Day, & Smith)
اما، بر مبنای چارچوب های فوق و با بکارگیری رویکردی استراتژیک به جای رویکردهای رفتاری و روانشناختی، می توان الگویی را ارائه کرد که ضمن در برداشتن مضمونی استراتژیک، فرایند بازاریابی اجتماعی را با انجام تعدیلات لازم بر فرایند بازاریابی تجاری، تبیین نماید (شکل ۲-۶). بر مبنای این مدل، اهداف اصلی و خاص شرکت و استراتژی های متناسب در راستای تحقق این اهداف، بر مبنای تحلیل صورت گرفته از نقاط قوت و ضعف یک سازمان و همچنین، فرصت ها و تهدیدات محیطی و پس از بخش بندی و هدف گیری بازاریابی اجتماعی، ارزیابی و تدوین می گردند.

شکل ۲-۶- مدل عمومی استراتژی بازاریابی اجتماعی
جنبه های بازاریابی اجتماعی در صنعت بانکداری
این مفهوم ایجاب می کند که بازاریابان در تعیین سیاستگذاری های بازاریابی خود، بین ملاحظات سه گانه
منافع بانک، خواسته های سهامداران و منافع جامعه تعادل لازم را برقرار سازند. یکی از موضوعات مهم در حوزه بازاریابی اجتماعی، مشارکت در حفظ محیط زیست است. بانک ها از طرق مختلف مانند پیروی از استراتژی بانک سبز، می توانند نقش واجد اهمیتی را در ارتباط با این موضوع ایفا نمایند و از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود:
تعهد نسبت به اصول اخلاقی اجتماعی و انسانی. برای مثال، عدم اعطای تسهیلات به واحدهای صنعتی آلاینده.
ارائه تسهیلات مناسب به آن دسته از واحدهای صنعتی که اصول زیست محیطی را رعایت میکنند.
توسعه ابزارهای مبتنی بر بانکداری الکترونیک جهت کاهش سفرهای درون شهری.
تشکیل کمیته توسعه پایدار در بانک ها در راستای توجه نظام مند به مسئولیت های اجتماعی خود در قبال حفظ محیط زیست و بکارگیری شیوه ها و فنون لازم برای کاهش آثار منفی زیست محیطی ناشی از فعالیت های بانک، اخلاق حرف های و مسئولیت های اجتماعی بانک (سلیمانی بشلی، ۱۳۹۱).
علاوه بر موضوعات مطرح شده فوق، توجه به سایر ابعاد بازاریابی اجتماعی نیز باید در استراتژی های بازاریابی بانک ها مورد توجه قرار گیرد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود:
اعطای تسهیلات جهت گسترش بنگاه های اقتصادی کوچک و زودبازده و کارآفرین با هدف اشتغالزایی و تحقق برنامه های مربوط به کاهش بیکاری.
گسترش اعطای تسهیلات قرضالحسنه با هدف عدالت محوری.
جذب منابع و سرمایه گذاری آنها در زمینههایی که منجر به رفاه جامعه و آبادانی کل کشور گردند.
مشارکت فعال در فعالیت های خیرخواهانه و بشردوستانه.
مشارکت در طرحهای ارتقای امور اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه.
اعطای وام کمک هزینه به دانشجویان.
شناخت صحیح از ماهیت، جایگاه واهمیت قرض الحسنه و توجه به آن در طراحی و تولید پیام های تبلیغاتی و آگهی های تجاری.
اختصاص بخشی از جوایز به رفع محرومیت های اجتماعی و رفع مشکلات رفاهی جامعه.
مشارکت فعال در عرصه هایی همچون مدرسه سازی، بیمارستانسازی، راهسازی، آزادی زندانیان مالی و دیه و…