منظور از تخصیص عبارتست از تعیین حجم اعتباری که برای یک سال با دوره های معین در سال جهت هزینه اجرای برنامه ها و عملیات و سایر پرداخت ها مورد لزوم است (سعیدی، ۱۳۸۴).

در بودجه ریزی عملیاتی، تخصیص منابع با شاخص های عملکرد مرتبط می شود. مرتبط ساختن برنامه ریزی راهبردی به تخصیص منابع یکی از الزامات اصلی تخصیص منابع بر مبنای هدف است. سازمان ها باید شاخص های عملکرد و اهداف راهبردی را در بودجه های پیشنهادی خود ارائه دهند. این شیوه به تصمیم گیران در زمینه تخصیص منابع در سازمان ها کمک می کند و مستلزم آنست که تحلیل گران بودجه، ضرورت بودجه درخواستی درهر سازمان، رابطه آن با اولویت های برنامه راهبردی سازمان، امنیت برای اهداف سیاست های دولت و خطرات یا میزان عدم قطعیت برآورد هزینه ها را بررسی کنند.

1. 1. افزایش کارایی و کیفیت خدمات :

رویکرد بودجه ریزی عملیاتی در صدد است که کارایی عملیاتی برنامه ها و فرایندهای کاری مدیران را افزایش دهد. از این رو شاخص های کارایی، حجم کار، کیفیت خدمات و رضایتمندی مخاطبان و مشتریان، شاخص هایی هستند که برای عملکرد مدیران نقش و جایگاه ویژه ای دارند که این شاخص ها را می توان برای تعیین اهداف عملکرد و طراحی راهبردهایی برای نیل به این اهداف ردگیری عملکرد در طول زمان، مقایسه عملکرد با عملکرد سازمان های دیگر و انعقاد قراردادهای مبتنی بر عملکرد بین کارکنان دولت و بخش خصوصی به کار رود .

1. 1. کاهش کسری بودجه دولت :

کسری بودجه این است که برای تامین مالی کلیه پرداختی های دولت به وجوه مالی نیاز است و دولت باید با شیوه هایی کسری بودجه را تامین کند. اگر بودجه ریزی عملیاتی استقرار یابد یعنی بین درآمدها و هزینه های جاری توازن برقرار شود، انتظار می رود که این کسری به حداقل تنزل یابد. بنابراین یک بودجه عملیاتی قادر است تمامی فعالیت های مستقیم و غیر مستقیم مورد نیاز در برنامه و نیز تخمین دقیقی از هزینه فعالیت ها را انجام دهد که به دنبال آن برای دستیابی به انضباط مالی، دولت قادر خواهد بود میان درآمدها و هزینه ها برآورد های واقع بینانه ای را ارائه دهد .
تضمین تحقق برنامه ها :
برنامه ریزی فرایند مستمری است از تصمیمات سیستماتیک با در دست داشتن بهترین اطلاعات ممکن نیست به آینده در برنامه ریزی عملیاتی که مدیران واحدهای مختلف یک سازمان را که مسئولیت تحقق، اهداف واحدهای مربوط به خود راطی دوره ای مبنی از زمان دارند، درگیر می کند و در این راه، اهداف قابل اندازه گیری، جداول زمانی و مانند آنها را مورد استفاده قرار می دهد. بنابراین بودجه ریزی ، برنامه های پیش بینی شده برای دستیابی به اهداف راهبردی را به موفقیت نزدیک می سازد.

1. 1. افزایش کارایی و اثر بخشی :

به منظور به حداکثر رساندن اثر بخشی^[۲۵] برنامه ها از منابع مالی و اعتباری پیش بینی شده شکل دهی مازاد اعتبارات، انجام اطلاعات و بهینه سازی برنامه ها و ارتقای بهره وری^[۲۶]، نیازمند عملیاتی کردن بودجه و تحول در فرایند بودجه ریزی مورد تاکید است. بنابراین باید بودجه ریزی عملیاتی به درستی در دستگاه های اجرایی پیاده شود تا از پذیرش همگانی و تاثیر گذاری عمومی برخوردار باشد .
سایر مزایای بودجه ریزی عملیاتی
- شفاف سازی فرایند بودجه ریزی
- تسریع بخشیدن به استقرار سیستم مدیریت جامع عملکرد و حصول نتایج مناسب
- بهبود تصمیم گیری در مورد موثرترین راه برای استفاده از منابع محدود کشور .
- بهبود عملکرد از طریق پیوند دادن بودجه و عملکرد برنامه
- تقویت حس مسئولیت پذیری مدیران در قبال اتخاذ تصمیمات تاثیر گذار بر فرایند بودجه (سعیدی ، ۸۵ ، ص ۱۲-۷).

الزامات بودجه ریزی عملیاتی :

بودجه ریزی عملیاتی با توجه به مزایایی که دارد در مراحل مختلف مستلزم اقدامات پیچیده در ابعاد فنی و سیاسی نظام بودجه ریزی است. علاوه بر این که سیستم حسابداری و نظام مدیریت باید هماهنگ با فرایند بودجه ریزی عملیاتی دچار تحول شوند، توافق و هماهنگی در سطوح با قوه مقننه از الزامات اصلی موفقیت بودجه ریزی عملیاتی محسوب می شود .
اگر قرار باشد که بودجه عملیاتی در عمل به موفقیت دست یابد نباید آن را صرفاٌ به صورت یک پیوست به بودجه ((اقلام مخارج)) اضافه نمود. این کار مستلزم تغییرات بنیادی در سیستم های اطلاعات مدیریت، سیستم های حسابداری و به طور کلی در شیوه مدیریت دستگاه های دولتی است.
به گفته جویس (۲۰۰۲) تا زمانی که تصمیم گیرندگان در دستگاه های دولتی و قوه مقننه به هنگام اتخاذ تصمیم درباره تخصیص منابع و بودجه، از اطلاعات مربوط به عملکرد استفاده موثری به عمل نیاورند نمی توان انتظار تغییری اساسی در فرایند بودجه داشت»
به طور کلی پیش شرط ها در زمینه سازی های زیر باید تحقق یابند تا بودجه کشور را بتوان عملیاتی تهیه و تدوین کرد :

1. 1. تدوین برنامه های راهبردی کشور

1. 1. تدوین چارچوب راهبردی سه ساله که به اهداف سالانه منجر شود

1. 1. تحلیل ورودی؛ برای هر هدف کمی سالانه، لازم است منابع و داده های ورودی لازم بودجه ریزی می شود .

1. 1. نظام کدگذاری ساختارمند

1. 1. تعیین اهداف و سیاست ها به طور شفاف و کمی

1. 1. تعیین برنامه ها و فعالیت ها اعم از مستقیم و غیر مستقیم

1. 1. اولویت بندی برنامه ها و فعالیت ها

1. 1. تعیین نتایج مورد انتظار از اجرای فعالیت ها و برنامه ها

1. 1. طراحی منابع مالی جدید

1. 1. امکان ارزیابی و عملکرد مدیران در نیل به نتایج و اهداف

1. 1. استقرار سیستم اطلاعات مدیریت و سیستم اطلاعات حسابداری

1. 1. استقرار نظام حسابداری بهای تمام شده و هزینه یابی بر مبنای فعالیت

1. 1. اصلاح قانون محاسبات عمومی، قانون برنامه و بودجه، قانون استخدامی و اصلاح روش های حسابداری دولتی به سمت حسابداری تعهدی

1. 1. آموزش نیروی انسانی

1. 1. عزم جدی در مسئولان کشور و وفاق ملی و افزایش پاسخگویی

1. 1. طراحی نظام نظارتی (عباسی ، ۱۳۸۷ ،ص ۵۷).

مراحل انجام بودجه ریزی عملیاتی :

بودجه عملیاتی در واقع همان بودجه برنامه ای است که به نحو دقیق تر و روشن تری اجرای برنامه ها را از دیدگاه، فایده و هزینه تجزیه و تحلیل می نماید و با روش اندازه گیری حجم کار، قیمت تمام شده تولید با فرمت را به دست می آورد، و با نورمها و استانداردها مقایسه تطبیق و تحلیلی می نماید و به علل افزایش قیمت تمام شده واقف می گردد و در نهایت به مدیریت سازمان کمک می کند .
اساس بودجه ریزی عملیاتی بر پایه چهار اصل استوار است که با به کارگیری آنها هزینه هر واحد عملیات به سادگی تعیین می گردد :
روش اندازه گیری^[۲۷]
حسابداری قیمت تمام شده^[۲۸]